Dyscyplinarka z winy pracodawcy nie pozbawia pracownika odprawy

Jeżeli pracownik rozwiązał stosunek pracy w trybie natychmiastowym (art. 55 § 11 k.p.) wyłącznie z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec niego, to nabywa prawo do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy o grupowych zwolnieniach.

Publikacja: 04.05.2017 11:43

Dyscyplinarka z winy pracodawcy nie pozbawia pracownika odprawy

Foto: Fotorzepa, Andrzej Bogacz

Tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 2015 r. (III PZP 4/15).

Pracodawca nie wypłacał powódce terminowo wynagrodzenia za pracę. W związku z tym rozwiązała ona umowę o pracę w trybie art. 55 § 11 kp. W pozwie domagała się m.in. zapłaty odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom zwolnionym z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników na podstawie art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych). Stanowisko, jakie zajmowała powódka, nie zostało zlikwidowane.

Sąd rejonowy oddalił powództwo w części dotyczącej roszczenia o odprawę pieniężną. Sąd okręgowy powziął w tym zakresie wątpliwość i przekazał zapytanie prawne do powiększonego składu Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy wskazał, że zgodnie z art. 55 § 3 k.p. rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Z tego przepisu wynika, że pracownik nie ponosi ujemnych skutków, jakie przepisy prawa pracy i inne przepisy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracownika. Dotyczy to np. konsekwencji rozwiązania przez pracownika stosunku pracy w zakresie nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych (zob. art. 75 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.).

Przepis ten nie przekształca przy tym rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia w rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem przez pracodawcę. Sąd Najwyższy uznał jednak, że jeśli pracownik rozwiązuje umowę o pracę ze względu na ciężkie naruszenie wobec niego podstawowych obowiązków, to czyni to z powodu zachowania pracodawcy. Tym samym jest to przyczyna rozwiązania stosunku niedotycząca pracownika także w rozumieniu art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.

W takiej sytuacji nie następuje też zdublowanie świadczeń należnych pracownikowi z tego samego tytułu. Odprawa przewidziana w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych jest świadczeniem o charakterze gratyfikacyjno-rekompensacyjnym, przysługującym na zakończenie stosunku pracy. Natomiast odszkodowanie z art. 55 § 11 k.p. ma charakter ustawowego odszkodowania i zadośćuczynienia za bezprawne działanie pracodawcy. Funkcje tych wypłat są więc różne.

Komentarz eksperta

Izabela Zawacka, radca prawny, Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

Przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego było pytanie, czy ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, prowadzące do rozwiązania przez podwładnego stosunku pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p. – traktowanego na podstawie art. 55 § 3 k.p. w zakresie skutków tak jak wypowiedzenie stosunku pracy – może być uznane za przyczynę niedotyczącą pracowników w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych i na tej podstawie uzasadniać roszczenie o nabycie odprawy z art. 8 tej ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli przyczyny w postaci ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika stanowią wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 55 § 11 k.p., to taki tryb rozwiązania umowy o pracę uprawnia go do nabycia odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Pracownik chciałby bowiem kontynuować zatrudnienie, ale z uwagi na niezgodne z prawem zachowania pracodawcy nie może tego uczynić na warunkach, jakie gwarantowała mu umowa o pracę i przepisy prawa pracy. Przyczyna sprawcza (powód) rozwiązania umowy o pracę leży więc po stronie pracodawcy, choć to pracownik inicjuje rozwiązanie tej umowy, składając stosowne oświadczenie w trybie art. 55 § 11 k.p.

Jak wynika z powyższego, dla wypłaty odprawy nie ma znaczenia, że nie został zastosowany wymagany tryb rozwiązania umowy określony w art. 1 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych – tj. wypowiedzenie umowy przez pracodawcę lub jej rozwiązanie na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy.

Należy jednak pamiętać, że przyczyny rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 55 § 11 k.p. muszą dotyczyć wyłącznie pracodawcy. Jeżeli więc np. pracownik wcześniej wypowiedział umowę kierując się względami osobistymi (np. znalazł inną, lepszą pracę albo zmienia miejsce zamieszkania na inne miasto/kraj) i w okresie biegu tego wypowiedzenia rozwiązał umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę na skutek ujawnionej w tym czasie przyczyny, to nie można twierdzić, że do rozwiązania umowy doszło wyłącznie z przyczyn dotyczących pracodawcy. Umowa i tak by się rozwiązała na skutek dobrowolnego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika.

Izabela Zawacka, radca prawny, Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

Przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego było pytanie, czy ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, prowadzące do rozwiązania przez podwładnego stosunku pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p. – traktowanego na podstawie art. 55 § 3 k.p. w zakresie skutków tak jak wypowiedzenie stosunku pracy – może być uznane za przyczynę niedotyczącą pracowników w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych i na tej podstawie uzasadniać roszczenie o nabycie odprawy z art. 8 tej ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli przyczyny w postaci ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika stanowią wyłączny powód rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 55 § 11 k.p., to taki tryb rozwiązania umowy o pracę uprawnia go do nabycia odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Pracownik chciałby bowiem kontynuować zatrudnienie, ale z uwagi na niezgodne z prawem zachowania pracodawcy nie może tego uczynić na warunkach, jakie gwarantowała mu umowa o pracę i przepisy prawa pracy. Przyczyna sprawcza (powód) rozwiązania umowy o pracę leży więc po stronie pracodawcy, choć to pracownik inicjuje rozwiązanie tej umowy, składając stosowne oświadczenie w trybie art. 55 § 11 k.p.

Jak wynika z powyższego, dla wypłaty odprawy nie ma znaczenia, że nie został zastosowany wymagany tryb rozwiązania umowy określony w art. 1 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych – tj. wypowiedzenie umowy przez pracodawcę lub jej rozwiązanie na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy.

Należy jednak pamiętać, że przyczyny rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 55 § 11 k.p. muszą dotyczyć wyłącznie pracodawcy. Jeżeli więc np. pracownik wcześniej wypowiedział umowę kierując się względami osobistymi (np. znalazł inną, lepszą pracę albo zmienia miejsce zamieszkania na inne miasto/kraj) i w okresie biegu tego wypowiedzenia rozwiązał umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę na skutek ujawnionej w tym czasie przyczyny, to nie można twierdzić, że do rozwiązania umowy doszło wyłącznie z przyczyn dotyczących pracodawcy. Umowa i tak by się rozwiązała na skutek dobrowolnego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika.

Warto wskazać, że podobne stanowisko Sąd Najwyższy zajął w innych wyrokach, m.in. z 20 listopada 2008 r. (III UK 57/08). Uznał wówczas, że rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę z powodu nieterminowej wypłaty wynagrodzenia za pracę, zaprzestania wypłaty wynagrodzenia i nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne (art. 55 § 11 k.p.) uzasadnia przyjęcie, że do rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn dotyczących pracodawcy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych w związku z art. 2 ust. 1 pkt 29a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 2015 r. (III PZP 4/15).

Pracodawca nie wypłacał powódce terminowo wynagrodzenia za pracę. W związku z tym rozwiązała ona umowę o pracę w trybie art. 55 § 11 kp. W pozwie domagała się m.in. zapłaty odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom zwolnionym z pracy z przyczyn niedotyczących pracowników na podstawie art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych). Stanowisko, jakie zajmowała powódka, nie zostało zlikwidowane.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego