Prowadząc egzekucję ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, płatnicy mają obowiązek przestrzegać dwóch granic:

- maksymalnej dopuszczalnej wysokości potrącenia – nie można zabrać więcej niż odpowiedni procent kwoty zasiłku brutto, oraz

- kwoty wolnej od potrąceń – zależy ona od poziomu najniższej emerytury.

Granica ujęć

Potrącenie z zasiłku nie może przekraczać:

- 60 proc. kwoty brutto – przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego alimentów,

- 50 proc. kwoty brutto – przy egzekwowaniu należności związanych z odpłatnością: za pobyt w domach pomocy społecznej, za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych lub za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz kwot nienależnie pobranych świadczeń (np. pobranych emerytur, rent, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych czy świadczeń z funduszu alimentacyjnego) wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie,

- 25 proc. świadczenia brutto – przy egzekucji innych należności.

W razie zbiegu potrąceń, egzekucja nie może przekraczać:

- 60 proc. kwoty brutto zasiłku – jeśli wśród potrąceń występują należności alimentacyjne,

- 50 proc. kwoty brutto – gdy potrąceniu podlegają m.in. kwoty nienależnie pobranych świadczeń, opłaty za pobyt w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,

- 25 proc. świadczenia brutto – przy egzekwowaniu wyłącznie innych należności.

Wyższa kwota wolna

Od 1 marca 2017 r. wysokość najniższej emerytury wzrosła z 882,56 zł do 1000 zł. Ma to przełożenie na znaczną podwyżkę kwot wolnych od potrąceń. A takich mamy obecnie trzy – 20, 50 i 60 proc. – patrz tabelka

Kwoty wolne od potrąceń z zasiłków

Jeśli zasiłek chorobowy, opiekuńczy, czy macierzyński albo świadczenie rehabilitacyjne przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń zmniejsza się proporcjonalnie do liczby dni, za które należne jest świadczenie. W tym celu kwotę wolną należy podzielić przez 30, a wynik pomnożyć przez liczbę dni, za które przysługiwał zasiłek.

Gdy niezdolność do pracy przypada w miesiącach, kiedy obowiązywały różne kwoty wolne, pracodawca musi bazować na stawkach odpowiednich do danego miesiąca.

Przykład

Pracownik zatrudniony na pół etatu ma dług w banku z tytułu niespłaconego kredytu. Przedłożył pracodawcy zwolnienie lekarskie od 19 lutego do 26 marca 2017 r. Ma prawo do zasiłku chorobowego w wysokości brutto 410 zł za luty i 987,50 zł za marzec. Całość świadczenia pracodawca wypłaci w marcu. Zakładając, że podwładny nie złożył PIT-2 (więc nie ma prawa do kwoty zmniejszającej zaliczkę podatkową), kwotę do potrącenia z zasiłku w tym przypadku należy ustalić następująco:

1. maksymalna kwota potrącenia:

(410 zł + 987,50 zł) x 25 proc. = 1397,50 zł x 25 proc. = 349,25 zł

2. Kwoty wolne od potrąceń (odrębnie dla lutego i marca, w proporcjonalnej wysokości)

- luty: 441,28 zł (50 proc. najniższej emerytury obowiązującej do końca lutego) : 30 dni x 10 dni choroby w lutym = 147,09 zł

- marzec: 500 zł (50 proc. najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca 2017 r.) : 30 dni x 26 dni choroby w marcu = 433,33 zł

- łączna kwota wolna: 147,09 zł + 433,33 zł = 580,42 zł.

3. Możliwa kwota do potrącenia:

- zasiłek po odliczeniu zaliczki PIT: 1398 zł (zasiłek za luty i marzec po zaokrągleniu do pełnych zł) x 18 proc. = 252 zł (po zaokrągleniu do pełnych zł); 1397,50 zł – 252 = 1145,50 zł - 1397,50 zł – 252 zł – 349,25 zł = 796,25 zł

Ponieważ kwota zasiłku netto po potrąceniach jest wyższa od kwoty wolnej od potrąceń ustalonej proporcjonalnie (796,25 zł > 580,42 zł), pracownikowi można zabrać z zasiłku chorobowego maksymalne 25 proc. świadczenia, czyli 349,25 zł.