Tworząc rezerwy na świadczenia pracownicze, trzeba oszacować koszt

Rezerwy na odprawy lub nagrody dla zatrudnionych osób wynikają przede wszystkim z obowiązującego prawa, umów o pracę i regulaminów wynagradzania.

Publikacja: 02.03.2016 05:50

Tworząc rezerwy na świadczenia pracownicze, trzeba oszacować koszt

Foto: www.sxc.hu

Tworzenie rezerw w każdym przedsiębiorstwie wynika z jednej z podstawowych zasad rachunkowości, tj. zasady współmierności przychodów i kosztów. Zgodnie z tą zasadą w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Innymi słowy, rezerwy należy tworzyć wtedy, gdy jednostka zobowiązana jest do wydatkowania środków pieniężnych w przyszłości i możliwe jest racjonalne oszacowanie kwoty przyszłego wydatku.

Przykład

Przedsiębiorstwa, które przyznają pracownikom premie za pracę w danym roku obrotowym, wypłacają ją zwykle po dniu bilansowym. W związku z tym powinny ująć rezerwę na premie w swoich księgach w roku obrotowym, którego dotyczą. Innym przykładem takich rezerw mogą być np. rezerwy na niewykorzystane urlopy, rezerwy na odprawy emerytalne.

Wzorcowy bilans przedstawiony w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości wykazuje w pozycji B.I.2 pozycję „Rezerwy na odprawy emerytalne i podobne". Rezerwy te można podzielić na rezerwy długoterminowe i krótkoterminowe (por. MSR 19):

Rezerwy na te świadczenia ujmuje się jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów i księguje się je zwykle na kontach zespołu 6. Ustawa o rachunkowości nie zawiera wytycznych do kalkulacji tych rezerw i w związku z tym należy się odnieść do Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe" (dalej: KSR 6).

Krótkoterminowe...

Kalkulacja rezerw na krótkoterminowe świadczenia pracownicze zwykle nie przysparza wielu trudności, gdyż jednostka posiada pełną informację potrzebną do sporządzenia tych kalkulacji. W zależności od umów z pracownikami lub regulaminów wynagradzania, premie przyznawane są jako procent od wypracowanego zysku, jako dodatkowa pensja lub jej część lub jako określona przez przedsiębiorstwo konkretna kwota świadczenia.

Pracownicy zgodnie z art. 152 kodeksu pracy mają prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu i tego prawa nie mogą się zrzec. Jeżeli pracownicy nie wykorzystają urlopu przysługującego w danym roku, to należy im udzielić tego urlopu do 30 września następnego roku kalendarzowego. Niewykorzystane urlopy powodują zakłócenie zasady współmierności przychodów i kosztów, gdyż wygenerowane przez przedsiębiorstwo przychody zostaną obciążone kosztami pracowników w roku kolejnym (do końca III kwartału). Rezerwy na niewykorzystane urlopy dotyczą niewykorzystanych przez pracowników urlopów bieżących i zaległych ustalonych na dzień bilansowy. Rezerwy te w szczególności są zawiązywane na urlopy pracowników produkcyjnych, pobierających wynagrodzenie uzależnione od efektów pracy (np. akordowe). Kalkulację tej rezerwy możemy przeprowadzić na dwa sposoby:

- syntetycznie jako średnią dla wszystkich pracowników i

- analitycznie dla poszczególnego pracownika.

Rezerwę na premie ustala się także w pobliżu dnia bilansowego, gdy znane są wstępne wyniki finansowe spółki i efektywność poszczególnych pracowników. Podstawą tej kalkulacji jest więc analiza umów o pracę i regulaminu wynagradzania. Pierwszym krokiem jest zatem ustalenie którym pracownikom przysługuje premia. Następnie ustala się wysokość przyznanej premii (również premie uznaniowe przyznawane decyzją kierownictwa spółki) i kalkuluje się rezerwy jako sumę premii wraz z narzutami ZUS.

...i długoterminowe

Długoterminowe świadczenia pracownicze są przede wszystkim zależne od stażu pracy, a więc prawo do tych świadczeń jest nabywane przez pracowników przez cały okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie. W związku z tym przy kalkulacji długoterminowych rezerw na świadczenia pracownicze należy wziąć pod uwagę zmianę wartości pieniądza w czasie, tj. zdyskontować wartość rezerwy. Punkt 4.7 KSR 6 stanowi, że „wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na wielu założeniach, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeniach dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Aktuariusz może wycenić rezerwy na: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, pośmiertne, rentowe, dodatki stażowe, opiekę medyczną itp.".

Podstawą kalkulacji rezerwy na odprawy emerytalne jest art. 92 kodeksu pracy, zgodnie z którym pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Należy zwrócić uwagę, że niektóre przedsiębiorstwa w swoich regulaminach przyznają pracownikom korzystniejsze warunki odpraw niż te wynikające z kodeksu pracy, np. trzymiesięczną odprawę zamiast jednomiesięcznej. Różnice te należy również uwzględnić przy kalkulacji rezerwy. Mimo że wycena aktuarialna jest metodą zalecaną, podmioty często decydują się na wypracowanie własnego modelu wyceny. Poniższy wzór ilustruje możliwy wariant wyceny rezerwy na odprawy emerytalne:

R=S/(L )*W*P

gdzie:

S – aktualny staż pracy,

L – liczba lat do przepracowania,

W – zdyskontowane wynagrodzenie,

P – prawdopodobieństwo pozostania w przedsiębiorstwie do emerytury.

Do dyskontowania stosuje się zwykle stopę dyskontową, której podstawą jest rynkowa stopa zwrotu z obligacji skarbowych określona na dzień bilansowy.

Wartości nieistotne można pominąć

Anna Pacanowska-Stasiak, starszy menedżer, biegły rewident w dziale rewizji finansowej BDO, biuro w Poznaniu

Ustalenie zasad tworzenia rezerw leży w zakresie obowiązków kierownictwa jednostki. Zasady te są wyrazem polityki rachunkowości spółki. Tworzenie rezerw w przedsiębiorstwach powinno uwzględniać kryterium istotności i celowości. Jeżeli nieutworzenie rezerwy nie wywrze istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy jednostki, to można takiej rezerwy nie tworzyć.

Tworzenie rezerw w każdym przedsiębiorstwie wynika z jednej z podstawowych zasad rachunkowości, tj. zasady współmierności przychodów i kosztów. Zgodnie z tą zasadą w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Innymi słowy, rezerwy należy tworzyć wtedy, gdy jednostka zobowiązana jest do wydatkowania środków pieniężnych w przyszłości i możliwe jest racjonalne oszacowanie kwoty przyszłego wydatku.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawnicy
Awans prokuratora szykanowanego za Ziobry i Święczkowskiego
Prawo karne
Prokuratura przeszukała dom Zbigniewa Ziobry. "Okien nie wybijano"
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe