Podatkowi podlegają także co do zasady zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zob. art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC). Podlegają mu także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak ww. czynności cywilnoprawne (zob. art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o PCC).
Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu PCC. O kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o tym czy podlega ona opodatkowaniu tym podatkiem, decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Jeżeli zatem strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w PCC, w związku z wykonaniem wskazanej w czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.
Wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu PCC, ustawodawca wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.
I tak, przykładowo, zawarcie umowy o wspólnej inwestycji nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC i tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu PCC ma bowiem charakter zamknięty. Czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu.
Przykład
Podatnik zawarł z bratem (który wyjechał za granicę) umowę o wspólnym przedsięwzięciu. Strony dzielą się kosztami i wspólnie uczestniczą w korzyściach płynących z tego przedsięwzięcia. Brat podatnika przekazał mu swoje oszczędności, aby podatnik je lokował, zgodnie z umową o wspólnym przedsięwzięciu, m.in. w zakup certyfikatów, akcji i innych instrumentów finansowych oraz żeby zakładał lokaty różnego rodzaju. Przekazane środki finansowe są cały czas własnością brata podatnika, nie przekazał mu on tych środków w darowiźnie ani nie pożyczył. Wszystkie czynności związane z inwestowaniem podatnik wykonuje zarówno w imieniu brata, jak i swoim. Podatnik nie może jednak rozporządzać tymi pieniędzmi przy pokrywaniu swoich wydatków. Wszelkie inwestycje, zanim zostaną podjęte, podatnik konsultuje z bratem i są one zatwierdzane przez obie strony umowy. Po powrocie brata do kraju podatnik będzie musiał się rozliczyć z przekazanych i zarobionych środków pieniężnych.
W analizowanej sprawie, skoro przekazywanie środków finansowych od brata nie przyjęło formy ani pożyczki, ani umowy depozytu nieprawidłowego, to umowa o wspólnym przedsięwzięciu zawarta między rodzeństwem nie podlega opodatkowaniu PCC.