PCC: dodatnia wartość firmy nie jest prawem majątkowym do opodatkowania

Można określić wartość przedsiębiorstwa w postaci jego niematerialnych aktywów takich jak choćby dochodowość lub reputacja. Nie sposób jednak przyjąć, by było to prawo zbywalne, które dałoby się potraktować jako przedmiot opodatkowania PCC.

Publikacja: 27.08.2018 05:50

PCC: dodatnia wartość firmy nie jest prawem majątkowym do opodatkowania

Foto: 123RF

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 czerwca 2018 r. (II FSK 1932/16).

Spółka nabyła przedsiębiorstwo na podstawie umowy sprzedaży. Wartość rynkowa wchodzących w jego skład rzeczy i praw majątkowych była mniejsza niż cena podana w umowie, w wyniku czego u spółki powstała wartość dodatnia firmy. Spółka oceniła, że nie powinna wliczać do podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) różnicy między ceną nabycia przedsiębiorstwa a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Argumentowała, że wartość firmy nie jest majątkiem samoistnym w tym sensie, że nie może istnieć i być przedmiotem obrotu gospodarczego, a więc i przedmiotem sprzedaży w oderwaniu od przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

DIS w Katowicach (IBPBII/1/4514-83/ 15/MZ) stwierdził, że wartość dodatnia firmy jako prawo majątkowe jest składnikiem przedsiębiorstwa i podlega opodatkowaniu. Skargę na tę interpretację oddalił WSA w Gliwicach. Wskazał, że dodatnia wartość firmy powinna zostać uwzględniona przy określaniu wartości składników przedsiębiorstwa, skoro została sprzedana, a strony umowy określiły wartość tego prawa na określoną kwotę.

NSA uchylił zaskarżony wyrok sądu I instancji oraz interpretację indywidualną. Podkreślił, że tylko poszczególne elementy przedsiębiorstwa są rzeczami lub prawami majątkowymi i one, a nie przedsiębiorstwo jako całość, podlegają opodatkowaniu PCC. Sąd wskazał, że wartość dodatnia nie jest składnikiem oderwanym, który mógłby stanowić przedmiot opodatkowania. Należy ją traktować raczej jako okoliczność faktyczną, która sama w sobie nie stanowi prawa podmiotowego. Uznanie wartości firmy za składnik majątkowy pozwalałoby na kształtowanie przedmiotu opodatkowania w zależności od sytuacji rynkowej, co zdaniem NSA nie powinno mieć miejsca.

Tomasz Wiącek, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Paweł Śleboda, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Na tle komentowanego zagadnienia zapadło w przeszłości wiele wyroków sądów administracyjnych, przy czym – jak się wydaje – judykatura dotychczas nie wypracowała w tym zakresie jednolitego stanowiska. W ostatnim czasie pojawiały się zarówno wyroki korzystne dla podatników, w myśl których dodatnia wartość firmy (goodwill) powstająca w sytuacji zbycia przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu PCC (m.in. wyrok WSA we Wrocławiu z 31 stycznia 2017 r., I SA/Wr 1167/16), jak również orzeczenia prezentujące pogląd przeciwny, zakładający opodatkowanie PCC goodwill (m.in. wyrok WSA w Gdańsku z 13 czerwca 2018 r., I SA/Gd 357/18). Istota sporu w analizowanej sprawie leży w wykładni art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC, z którego wynika, że opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają m.in. umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Nie ma wątpliwości, że przedmiotem umowy sprzedaży mogą być – poza pojedynczymi rzeczami i prawami majątkowymi – także ich zbiory (którego przykładem, bez wątpienia, jest przedsiębiorstwo). W takiej sytuacji podstawą opodatkowania PCC jest suma wartości rynkowych poszczególnych składników takiego zbioru, mających charakter rzeczy bądź praw majątkowych w rozumieniu wspomnianego przepisu ustawy o PCC. Konkluzja taka rodzi natomiast pytanie, czy dodatniej wartości firmy, powstającej w przypadku zbycia przedsiębiorstwa, można przypisać charakter prawa majątkowego (wydaje się bowiem oczywiste, że nie sposób zaliczyć jej do kategorii pojęciowej rzeczy). Zgodnie z art. 33 ust. 4 ustawy o rachunkowości, wartość firmy jest różnicą między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Z powołanej definicji wynika, że do powstania wartości firmy dochodzi dopiero w momencie zbycia przedsiębiorstwa. Innymi słowy, nie istnieje ona przed tym zdarzeniem. Stanowi ona bowiem jedynie abstrakcyjną kategorię arytmetyczną, obliczaną wyłącznie na potrzeby bilansowe oraz opodatkowania podatkiem dochodowym (wpływa m.in. na amortyzację składników majątkowych nabytych w ramach przedsiębiorstwa). Wydaje się zatem, że wartość firmy nie może podlegać kwalifikacji jako prawo majątkowe. Bez wątpienia posiada ona wymiar ekonomiczny, odzwierciedlając pewne korzyści finansowe oczekiwane przez nabywcę przedsiębiorstwa. Niemniej jednak, z perspektywy prawa cywilnego, nie można nadać jej charakteru odrębnego prawa, podlegającego samodzielnemu obrotowi. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie sprzedaży tej wartości w oderwaniu od czynności prawnej obejmującej ogół przedsiębiorstwa (jego zorganizowanej części). Należy więc zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym przez NSA w komentowanym wyroku. Mając nadzieję na ugruntowanie w przyszłości linii orzeczniczej kontynuującej zaprezentowane w nim podejście, wypada jednak mieć na względzie funkcjonujący równolegle pogląd przeciwny. Prezentując go, organy podatkowe mogą bowiem kwestionować rozliczenia PCC związane z obrotem przedsiębiorstwami oraz ich zorganizowanymi częściami. Dlatego też, planując takie transakcje, podatnicy powinni brać pod uwagę możliwość zastosowania obu przedstawionych stanowisk. ?

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 czerwca 2018 r. (II FSK 1932/16).

Spółka nabyła przedsiębiorstwo na podstawie umowy sprzedaży. Wartość rynkowa wchodzących w jego skład rzeczy i praw majątkowych była mniejsza niż cena podana w umowie, w wyniku czego u spółki powstała wartość dodatnia firmy. Spółka oceniła, że nie powinna wliczać do podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) różnicy między ceną nabycia przedsiębiorstwa a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Argumentowała, że wartość firmy nie jest majątkiem samoistnym w tym sensie, że nie może istnieć i być przedmiotem obrotu gospodarczego, a więc i przedmiotem sprzedaży w oderwaniu od przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe