Zasada stand still
To, czy wniesienie aportów jest opodatkowanie PCC, jest jednak wątpliwe na gruncie prawa UE. Podatek od czynności cywilnoprawnych jest bowiem podatkiem kapitałowym, o którym mowa w dyrektywie Rady 2008/7/WE z 12 lutego 2008 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału. Zgodnie zaś z art. 7 ust. 2 tego aktu, jeżeli w jakimkolwiek momencie po 1 stycznia 2006 r. państwo członkowskie przestanie naliczać podatek kapitałowy, to nie może go ponownie wprowadzić.
Z przepisu tego wynika tzw. zasada stand still. Oznacza ona brak możliwości rozszerzania zakresu opodatkowania. Jeżeli więc jakaś czynności jest nieopodatkowana podatkiem kapitałowym, to nie można jej potem opodatkować. Państwo członkowskie, które zniosło podatek kapitałowy (taki jak PCC) od określonej czynności, nie może go więc ponownie na tę czynność nałożyć.
W tym kontekście trzeba zwrócić uwagę na art. 2 pkt 4 ustawy o PCC w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r. W świetle tej regulacji nie podlegały PCC czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności była opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub z niego zwolniona. Wniesienie aportu jest czynnością opodatkowaną VAT jako dostawa towarów (gdy aport występuje w formie rzeczowej) lub jako świadczenie usług (np. aport znaku towarowego). Przepis ten dotyczył także umów spółek (a więc i wniesienia wkładów niepieniężnych). A zatem w obowiązującym wówczas stanie prawnym zwolnienie danej czynności z VAT wykluczało jej opodatkowanie PCC.
Jak stanowił natomiast § 8 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, zwolnione z VAT były wkłady niepieniężne (aporty) wnoszone do spółek prawa handlowego i cywilnego. Utrata mocy obowiązującej tego rozprowadzenia nastąpiła 30 listopada 2008 r. Do tej daty wniesienie aportów było więc zwolnione z VAT. Ponadto w okresie przejściowym od 1 grudnia 2008 r. do 31 marca 2009 r. istniała opcja wyboru zwolnienia dla aportu (§ 38 rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług).
Tak więc zwolnienie wniesienia aportów z VAT powodowało przed 1 stycznia 2007 r. wyłączenie tej czynności z opodatkowania PCC. Tę okoliczność należy odnieść do zasady stand still wyrażonej w dyrektywie. Skoro więc czynność wniesienia aportu była wyłączona spod regulacji PCC, to nie może być opodatkowana teraz. Inaczej zasada stand still zostałaby naruszona. Stanowisko to potwierdził w kilku orzeczeniach Naczelny Sąd Administracyjny, m.in. w uchwale z 19 listopada 2012 r. (II FPS 1/12) oraz w wyroku z 3 czerwca 2014 r. (II FSK 1667/12).
Gdy działalność jest nakierowana na zysk
Zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy na użytek tej dyrektywy wszelkie inne spółki, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia lub osoby prawne prowadzące działalność skierowaną na zysk uważa się za spółki kapitałowe. Przepis ten świadczy o tym, że zapisy dyrektywy mogą mieć zastosowanie nie tylko do spółek kapitałowych w rozumieniu kodeksu spółek handlowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej), ale także do osobowych spółek handlowych. Opodatkowanie PCC takich spółek także powinno więc być ograniczone na mocy dyrektywy. Takie stanowisko zajął NSA w wyroku z 30 czerwca 2015 r. (II FSK 1402/13). W rozstrzygnięciu tym przyjęto, że wniesienie aportu do spółki komandytowej nie będzie opodatkowane PCC. Podobne wnioski można odnieść do spółki jawnej i spółki partnerskiej.
