Zabytki: państwo może przejąć cenne rzeczy

Przepisy, które ograniczają prawa właścicieli do szczególnie cennych zabytków, są zgodne z konstytucją.

Aktualizacja: 26.05.2016 19:43 Publikacja: 26.05.2016 17:41

Zabytki: państwo może przejąć cenne rzeczy

Foto: 123RF

W środę Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył wniosek prezydenta RP dotyczący dwóch przepisów nowelizacji z 10 lipca 2015 r. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Jej celem było zwiększenie ochrony szczególnie cennych dób kultury. Przewidywała więc utworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa.

Tej listy dotyczyły m.in. dwa przepisy noweli kwestionowanej przez prezydenta, tj. art. 1 pkt 6 oraz art. 1 pkt 20 lit. b. Pierwszy mówi, że na Listę Skarbów Dziedzictwa wpisuje się z urzędu albo na wniosek właściciela zabytki ruchome o szczególnej wartości dla dziedzictwa kulturowego, zaliczane do jednej z kategorii, o których mówi art. 64 ust. 1 ustawy o zabytkach (przepis wymienia m.in. rzeźby, grafiki, stare mapy, książki, fotografie etc.). Robi się to na podstawie decyzji ministra kultury.

Drugi przepis zobowiązuje ministra kultury do wydania decyzji o przejęciu na własność Skarbu Państwa zabytku ruchomego wpisanego na wspomnianą listę, jeżeli grozi mu: zniszczenie, uszkodzenie, kradzież, zaginięcie lub nielegalny wywóz za granicę.

Prezydent RP nabrał wątpliwości, czy te dwa przepisy są konstytucyjne. Zwrócił się więc o ich ocenę do Trybunału Konstytucyjnego.

Miał trzy zarzuty. Po pierwsze, że przepisy te nie są ani precyzyjne, ani komunikatywne, czyli doszło do naruszenia konstytucyjnej zasady przyzwoitej legislacji. Po drugie, że w sposób nieproporcjonalny ograniczają one prawo własności osoby, do której należy zabytek, naruszają więc zasadę ochrony prawa własności. Po trzecie, że dochodzi do wywłaszczenia na podstawie nie do końca jasnych przesłanek. Treść art. 1 pkt 20 lit. b. nie powala bowiem jednoznacznie ustalić, kiedy nie można usunąć wspomnianego w tym przepisie zagrożenia.

W środę TK orzekł, że oba przepisy są zgodne z konstytucją. Według niego są precyzyjne i jasne. Dotyczą najbardziej wartościowych zabytków. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie ograniczają nadmiernie prawa własności ich właścicieli. Wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa nie ogranicza ich prawa do dysponowania zabytkiem ani uzyskiwania dochodów.

o wyroku zostały zgłoszone trzy zdania odrębne. Ich autorami są sędziowie, którzy zostali wybrani do Trybunału w aktualnej kadencji Sejmu: Julia Przyłębska, Zbigniew Jędrzejewski i Piotr Pszczółkowski. Kwestionowali oni ważność tego wyroku ze względu na niewłaściwy skład orzekający.

W środę Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył wniosek prezydenta RP dotyczący dwóch przepisów nowelizacji z 10 lipca 2015 r. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Jej celem było zwiększenie ochrony szczególnie cennych dób kultury. Przewidywała więc utworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa.

Tej listy dotyczyły m.in. dwa przepisy noweli kwestionowanej przez prezydenta, tj. art. 1 pkt 6 oraz art. 1 pkt 20 lit. b. Pierwszy mówi, że na Listę Skarbów Dziedzictwa wpisuje się z urzędu albo na wniosek właściciela zabytki ruchome o szczególnej wartości dla dziedzictwa kulturowego, zaliczane do jednej z kategorii, o których mówi art. 64 ust. 1 ustawy o zabytkach (przepis wymienia m.in. rzeźby, grafiki, stare mapy, książki, fotografie etc.). Robi się to na podstawie decyzji ministra kultury.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami