Powrót na etat przed emeryturą także przy umowie terminowej

W okresie ochrony przedemerytalnej, przysługującej pielęgniarce od lutego 2015 r., pracodawca wypowiedział jej warunki pracy i płacy. Ponieważ nie zgodziła się na zmiany, jej umowa – zawarta na czas określony do września 2019 r. – rozwiązała się w czerwcu 2015 r. Pracownica odwołała się jednak od wypowiedzenia. Zażądała uznania go za bezskuteczne, a na wypadek upływu okresu wypowiedzenia wnosiła o przywrócenie poprzednich warunków pracy i płacy. Jako że nie należała do grupy pracowników, którzy są chronieni również wtedy, gdy są zatrudnieni na czas określony (kobiety w ciąży, na urlopie macierzyńskim, chronieni działacze związkowi), sąd zwrócił się do TK z pytaniem, czy pozbawienie jej możliwości żądania przywrócenia do pracy pozostaje w zgodzie z konstytucją.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego

Jak podkreślał Trybunał, rodzaj umowy nie jest wystarczającym kryterium do różnicowania uprawnień związanych z ochroną przedemerytalną. Za podstawową zasadę prawa pracy ustawodawca uznał nakaz równego traktowania pracowników, który obejmuje również nakaz równego traktowania bez względu na rodzaj umowy o pracę. W świetle art. 183a § 1 k.p. pracownicy powinni być równo traktowani m.in. w zakresie rozwiązywania stosunku pracy, w szczególności bez względu na zróżnicowanie zatrudnienia na czas określony lub nieokreślony. Nie jest spójne z tymi założeniami rozwiązanie przyjęte w art. 50 § 3 k.p., które pozbawia część pracowników będących w wieku przedemerytalnym efektywnej ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę z naruszeniem zakazów wynikających z ochrony trwałości stosunku pracy oraz warunków pracy i płacy – tylko z tego powodu, że zostali zatrudnieniu na podstawie umów o pracę zawartych na czas określony.

– Wyrok TK kładzie kres dyskryminacji pracowników ze względu na rodzaj umowy o pracę. Trybunał stanowczo zanegował konstytucyjność art. 50 § 3 k.p., który przez lata stawiał pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę na czas określony w gorszej pozycji względem tego z umową bezterminową – wskazuje dr Łucja Kobroń-Gąsiorowska, adwokat w BCKG Adwokaci. – Pracownikom w okresie przedemerytalnym, jak pokazuje praktyka zawodowa, zależy wyłącznie na kontynuowaniu zatrudnienia w celu uzyskania uprawnień emerytalnych. Odszkodowanie, do tego w wysokości nie wyższej niż wynagrodzenie za 3 miesiące, nie jest zatem satysfakcjonujące.

dr Patrycja Zawirska radca prawny, partner w Zawirska Gąsior – radcowie prawni i adwokaci

To ważny wyrok nie tylko dla pracowników w okresie ochrony przedemerytalnej zatrudnionych terminowo, ale też dla ich pracodawców, którzy do tej pory w przypadku wadliwego zwolnienia musieli liczyć się jedynie z zapłatą odszkodowania. Orzeczenie TK zaczęło obowiązywać z chwilą jego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 20 grudnia 2018 r. Oznacza to w szczególności, że od tej daty sądy aktualnie rozpatrujące podobne roszczenia pracowników mają obowiązek wziąć je pod uwagę przy orzekaniu. W wielu przypadkach możliwość żądania przywrócenia do pracy będzie jednak iluzoryczna. W szczególności, jeżeli upłynął już czas, na jaki była zawarta terminowa umowa o pracę, np. z uwagi na trwający kilka lat proces sądowy.

To nie pierwszy raz, kiedy TK orzeka o konstytucyjności tego przepisu. Poprzednio rozstrzygał on o prawie żądania przywrócenia do pracy chronionych działaczy związkowych zatrudnionych na czas określony. Wtedy również uznał, że pozbawienie ich tego prawa jest sprzeczne z Konstytucją RP (wyrok z 12 lipca 2010 r., P 4/10).