W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolite jest już stanowisko, że pracodawca, wypełniając obowiązek wynikający z art. 30 § 4 k.p., w wypowiedzeniu umowy o pracę powinien wskazać nie tylko podstawową przyczynę wypowiedzenia, jaką jest np. likwidacja stanowiska pracy, lecz także przyczynę wyboru pracownika do zwolnienia z pracy (kryteria doboru), chyba że jest ona oczywista lub znana pracownikowi (wyrok Sądu Najwyższego z 10 września 2013 r., I PK 61/13, OSNP 2014 nr 12, poz. 166). Gdy rozwiązanie umowy o pracę dotyczy osoby wybranej przez pracodawcę z większej liczby pracowników zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach pracy, przyczyną tego wypowiedzenia są bowiem nie tylko zmiany organizacyjne czy redukcja etatów, ale też określona kryteriami doboru do zwolnienia sytuacja danego pracownika.
Pogląd ten jest obecnie utrwalony i wyrażany w wielu orzeczeniach Sądu Najwyższego (np. wyroki z: 4 marca 2015 r., I PK 183/14 oraz z 11 marca 2015 r., III PK 115/14).
W konsekwencji zasadność dokonanego wypowiedzenia podlega ocenie sądu pracy także przez pryzmat zastosowanych kryteriów typowania do zwolnienia odnoszonych do ogółu pracowników zatrudnionych na analogicznych stanowiskach.
Uzasadnienie wyboru
Pracodawca musi zatem pamiętać, aby w treści wypowiedzenia nawiązać do zastosowanych kryteriów doboru pracownika do zwolnienia, jeśli rozwiązanie dotyczy jednego z większej liczby osób zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach. W przeciwnym bowiem razie naruszy art. 30 § 4 k.p., wymagający podania konkretnej przyczyny wypowiedzenia. To zaś może mieć istotne znaczenie, jeśli pracownik odwoła się do sądu pracy. Sąd ten może bowiem orzec o przywróceniu pracownika do pracy lub zasądzić na jego rzecz odszkodowanie za wadliwe wypowiedzenie.
Kwestia warunków
W praktyce pracodawcy stosują różne kryteria doboru pracowników do zwolnienia. Kryteria te nie są nigdzie skatalogowane, nie ma ich zestawu w żadnym powszechnie obowiązującym przepisie prawa pracy. Szef powinien jednak stosować obiektywne, niedyskryminujące i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników i wyników ich pracy również przy doborze osób zakwalifikowanych do zwolnienia. Tak wskazał SN w wyroku z 19 stycznia 2016 r. (I PK 72/15).