Aby pracownik mógł otrzymać świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, konieczne jest ustalenie, czy wypadek ten nastąpił wskutek przyczyny zewnętrznej, czy też był spowodowany wewnętrznymi schorzeniami poszkodowanego. Szczególnie często jest to kontrowersyjne, gdy do wypadku doszło w czasie wykonywania przez schorowanego pracownika jego zwykłych obowiązków pracowniczych.
Czytaj także: Wypadek przy pracy - procedura po zdarzeniu
Przyczyna zewnętrzna
Uprawnienia do świadczeń w razie wypadku przy pracy określa ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz.1376), która zawiera też definicję wypadku przy pracy. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 tej ustawy za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
W praktyce wiele problemów stwarza określenie, czy wypadek nastąpił wskutek przyczyny zewnętrznej. Brak jest bowiem ustawowej definicji tego pojęcia. Ogólnie przyjmuje się, że zewnętrzną przyczyną wypadku przy pracy może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny w istniejących warunkach wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym. Przyczyną zewnętrzną mogą być np. urazy powstałe wskutek działania maszyn, pojazdów czy innych osób, np. współpracowników. Czynnikiem zewnętrznym mogącym spowodować wypadek jest także oddziaływanie takich czynników jak energia elektryczna, wysoka temperatura, hałas lub wstrząsy.
W orzecznictwie sądowym nie budzi już wątpliwości, że przyczyna zewnętrzna nie musi być jedynym powodem zaistnienia wypadku. Do uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest bowiem ustalenie, że nastąpił on wskutek przyczyny zewnętrznej, choćby współdziałały równocześnie przyczyny wewnętrzne, czyli samoistne schorzenia pracownika (np. choroba serca). Zatem wystarczy, jeśli przyczyna zewnętrzna była współprzyczyną wypadku np. w sytuacji, gdy oprócz czynników zewnętrznych do powstania wypadku przy pracy przyczyniają się także czynniki tkwiące w organizmie pracownika.