Tajemnica przedsiębiorstwa - obowiązek, nie uprzejmość

W razie świadomego ujawnienia przez pracownika tajemnicy firmy, szef może rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia, a także żądać zapłaty odszkodowania za poniesioną szkodę.

Publikacja: 20.12.2016 06:00

Tajemnica przedsiębiorstwa - obowiązek, nie uprzejmość

Foto: Adobe Stock

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbanie o dobro zakładu pracy oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 1 pkt 4 k.p.). Zatem każdy pracownik ma obowiązek zachowania tajemnicy pracodawcy z mocy prawa, niezależnie od funkcjonujących w tym zakresie zapisów w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy czy w umowie o pracę. W praktyce oznacza to powinność zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, których upowszechnienie mogłoby spowodować pracodawcy szkodę.

Uzyskanie wiedzy

Obowiązek ten został sformułowany bardzo ogólnie i ma szeroki zakres. Przyjmuje się jednak, że dotyczy to informacji poufnych i na tyle istotnych, że ich ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę. Ponadto te informacje mają być związane ze specyfiką działalności konkretnego pracodawcy. Nie chodzi więc o ogólne informacje dotyczące danego typu przedsiębiorstw czy wynikające z wykształcenia danego pracownika.

Naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy firmy to nie tylko przekazanie zastrzeżonych informacji na zewnątrz (np. do konkurencji), ale też każde uzyskanie wiedzy o nich przez nieuprawnionego pracownika, choćby on sam ich dalej nie przekazał. Oznacza to, że pracownik narusza obowiązek zachowania w tajemnicy danych, których ujawnienie mogłoby narazić firmę na szkodę także wówczas, gdy np. sam celowo wchodzi w posiadanie danych, do poznania których nie był upoważniony. Przykładem jest przełamanie zabezpieczeń i skopiowanie zastrzeżonych danych dotyczących finansów firmy przy wykorzystaniu swojego komputera pracującego w sieci firmowej. Podobnie wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z 6 czerwca 2000 r. (I PKN 697/99) stwierdzając, że naruszenie obowiązku zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.) może polegać na uzyskaniu wiedzy o nich przez nieuprawnionego pracownika.

Natomiast w wyroku z 11 września 2014 r. (II PK 49/14) SN uznał, że nieuzasadnione wykonywaniem obowiązków pracowniczych utworzenie przez podwładnego na prywatnym nośniku elektronicznym zbioru poufnych informacji obrazujących aktualne i planowane kontakty handlowe pracodawcy (mającego wymierną wartość ekonomiczną) jest umyślnym naruszeniem podstawowego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia oraz wykorzystaniem cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Naruszenie przez pracownika obowiązku zachowania tajemnicy firmy może się wiązać z dotkliwymi sankcjami. Pracodawca może rozwiązać z nim umowę o pracę w zwykły sposób (za wypowiedzeniem), a w rażących przypadkach – bez wypowiedzenia z winy podwładnego.

Dyscyplinarka jest uzasadniona, gdy ujawnienie tajemnicy zostanie uznane za ciężkie naruszenie obowiązku z art. 100 § 1 pkt. 4 k.p. Zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. pracodawca może zastosować ten tryb rozwiązania umowy, gdy podwładny dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Podwładny na to „zasłuży", jeśli w sposób rażący naruszy obowiązek zachowania tajemnicy pracodawcy. Będzie tak np., gdy świadomie ujawni dane objęte tajemnicą w celu uzyskania zysku lub wyrządzenia szkody pracodawcy. Musi tu jednak chodzić o ważne dla firmy informacje, których ujawnienie obiektywnie naraża ją na istotną stratę.

Żądanie odszkodowania

Pracodawca, który poniósłby szkodę wskutek naruszenia przez podwładnego obowiązku zachowania tajemnicy, może dochodzić od niego zapłaty odszkodowania. Dla określenia jego zakresu stosuje się przepisy kodeksu pracy o odpowiedzialności materialnej pracowników.

W przypadku winy nieumyślnej ta odpowiedzialność jest ograniczona – po pierwsze obejmuje tylko faktyczną stratę firmy, po drugie – sięga maksymalnie trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Gdyby jednak działał on umyślnie, np. przekazując informacje objęte tajemnicą konkurencji, ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez pracodawcę, w tym także za utracone przez niego potencjalne zyski.

Nieuczciwa konkurencja

Ujawnienie lub wykorzystanie informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, opisany w art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 2003 r. nr 153, poz. 1503). Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Przy czym przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne i organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Tajemnica przedsiębiorstwa jest chroniona z mocy prawa przez cały okres zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy, a także przez trzy lata po jego zakończeniu, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał już stan tajemnicy (ust. 2 art. 11 ww. ustawy).

W ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewidziano surową odpowiedzialność osób dopuszczających się czynów nieuczciwej konkurencji. Ujawnienie przez pracownika tajemnicy firmy może skutkować zarówno odpowiedzialnością karną, jak i cywilną.

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność cywilną to, zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy, przedsiębiorca, którego interes został naruszony lub choćby zagrożony poprzez czyn polegający na ujawnieniu jego tajemnicy, może w oparciu o art. 18 ust. 1 w/w ustawy żądać od sprawcy czynu:

- zaniechania niedozwolonych działań,

- usunięcia skutków takich działań,

- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o odpowiedniej formie i treści,

- naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,

- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych,

- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- warto monitorować, jak pracownicy postępują z informacjami stanowiącymi tajemnicę firmy

- należy zachować zabezpieczenia i odpowiednią procedurę postępowania z informacjami objętymi tajemnicą

- dyscyplinarne zwolnienie pracownika może mieć miejsce, gdy można mu udowodnić zawinione ujawnienie tajemnicy firmy

Czego unikać

- zaniedbywania informowania pracowników o zakresie danych objętych tajemnicą firmy

- dochodzenia zapłaty odszkodowania przewyższającego trzykrotność wynagrodzenia pracownika, gdy nie ma dowodów na jego świadome działanie na szkodę firmy

- odmowy wydania świadectwa pracy do czasu zapłaty przez pracownika odszkodowania

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbanie o dobro zakładu pracy oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 1 pkt 4 k.p.). Zatem każdy pracownik ma obowiązek zachowania tajemnicy pracodawcy z mocy prawa, niezależnie od funkcjonujących w tym zakresie zapisów w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy czy w umowie o pracę. W praktyce oznacza to powinność zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, których upowszechnienie mogłoby spowodować pracodawcy szkodę.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
ZUS
ZUS przekazał ważne informacje na temat rozliczenia składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Prawo karne
NIK zawiadamia prokuraturę o próbie usunięcia przemocą Mariana Banasia
Aplikacje i egzaminy
Znów mniej chętnych na prawnicze egzaminy zawodowe
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a