Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r. (I PK 139/15).
Powódka wniosła o ustalenie istnienia stosunku pracy. Przed przejściem na wcześniejszą emeryturę była zatrudniona u pozwanego jako laborantka na podstawie umowy o pracę. Po przejściu na emeryturę pracodawca zaproponował jej dalsze zatrudnienie, ale na podstawie umowy zlecenia. Kobieta świadczyła pracę na zleceniu w takim samym zakresie jak poprzednio. Strony wpisały jednak do umowy brak konieczności osobistego świadczenia pracy i co za tym idzie – możliwość zastępstwa powódki za zgodą pozwanego. Powódka nigdy nie skorzystała z tego zapisu umowy, m.in. z powodu konieczności posiadania specjalistycznych uprawnień. Pracę na podstawie umowy zlecenia świadczyła w siedzibie pozwanego, w ściśle określonych godzinach, pod nadzorem organizacyjnym pracodawcy.
Sąd I instancji uznał powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy, jednak sąd II instancji przyznał rację pozwanemu i oddalił roszczenie kobiety. Od tego wyroku powódka wniosła skargę do Sądu Najwyższego. SN skargę uwzględnił i przekazał sprawę sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania.
W pierwszej kolejności SN zwrócił uwagę na konieczność dokonania prawidłowej wykładni art. 22 § 1, § 11 i § 12 k.p. Zgodnie z § 1 art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z kolei § 11 tego artykułu stanowi, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony. Natomiast według § 12 nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w § 1. Z przepisów tych wynika, że zasadnicze znaczenie w procesie badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego faktycznie ma cechy wymienione w art. 22 § 1 k.p. Gdy umowa rzeczywiście jest wykonywana w warunkach wskazujących na stosunek pracy, to właśnie takie ustalenie, a nie treść oświadczeń woli złożonych przy jej zawieraniu, decyduje o charakterze stosunku prawnego łączącego strony. Decydujące znaczenie można nadać woli stron dopiero wtedy, gdy zawarta umowa wykazuje cechy wspólne dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem.
SN uznając, że strony faktycznie łączył stosunek pracy, oparł się na następujących ustaleniach:
