Czy można pracownika zatrudnić na okres próbny po raz drugi

Zaproponowanie tej samej osobie drugiej umowy na okres próbny to ryzykowne posunięcie pracodawcy. Niewykluczone, że zostanie potraktowane jako obejście przepisów o bardziej trwałym zatrudnieniu.

Publikacja: 12.11.2015 05:15

Czy można pracownika zatrudnić na okres próbny po raz drugi

Foto: 123RF

Pracownik, którego zatrudniamy na próbę w dziale jakości, nie sprawdza się tam najlepiej. Chcemy mu zaproponować pracę w dziale produkcji. Czy można go znów zatrudnić na okres próbny? – pyta czytelnik.

Zatrudniając po raz pierwszy, pracodawca może z tą osobą podpisać umowę na okres próbny. Są natomiast wątpliwości, czy wolno zawierać umowy na okres próbny z zatrudnianym, nawet gdy w grę wchodzi inne stanowisko pracy niż dotychczas zajmowane przez podwładnego.

Art. 25 § 1 k.p. stanowi, że umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na umowę o pracę na czas określony obejmujący czas tej nieobecności.

Art. 25 § 2 k.p. mówi, że każdy z tych angaży może być poprzedzony umową o pracę na okres próbny, nieprzekraczający trzech miesięcy. Przepis ten pozwala pracodawcy zawrzeć umowę na okres próbny, zanim zwiąże się z pracownikiem dłuższym kontraktem i o większej trwałości, m.in. pod względem okresów wypowiedzenia. Regulacja ta nie rozstrzyga jednak, czy te same strony może łączyć tego rodzaju angaż tylko raz, czy więcej razy.

Co wynika z orzecznictwa

Obszerne rozważania na temat charakteru umowy na okres próbny ze stanowiskami doktryny >patrz ramka można znaleźć w wyroku Sądu Najwyższego z 4 września 2013 r. (II PK 358/12). SN zauważył, że umowa na okres próbny jest zawierana w przypadkach, gdy jedna albo obie strony przed podjęciem decyzji o nawiązaniu stosunku pracy pragną poznać warunki przyszłego wykonywania wzajemnych praw i obowiązków w miejscu pracy. Ma służyć weryfikacji dokonanego wzajemnie wyboru. Dla pracodawcy ma to być stwierdzenie przydatności zatrudnionej osoby do pracy na konkretnym stanowisku, a dla pracownika – ocena warunków i rodzaju pracy. Przekładając to na język praktyczny, chodzi też o weryfikację adekwatności i godziwości ustalonego wynagrodzenia za pracę w stosunku do nałożonych na etatowca obowiązków i koniecznego nakładu pracy.

Sąd Najwyższy dopuścił w tym wyroku możliwość zawarcia kolejnej umowy na okres próbny między tymi samymi stronami. Wyszedł z założenia, że negatywna ocena pracy pracownika na jednym stanowisku nie wyklucza zatrudnienia go przy pracy innego rodzaju. Nie można bowiem założyć, że jest on nieprzydatny do realizacji zadań na innej posadzie, ale trudno wymagać od pracodawcy, aby zdecydował o jego zatrudnieniu bez sprawdzenia, czy tak jest istotnie. W konsekwencji dopuszczenie zawarcia w takiej sytuacji drugiej umowy na okres próbny jest działaniem na korzyść pracownika. Pozwala mu utrzymać zatrudnienie i daje perspektywę nawiązania stosunku pracy na podstawie umowy innego rodzaju.

Należy jednak zauważyć, że w sprawie rozstrzyganej przez SN do nawiązania drugiej umowy na okres próbny między tymi samymi stronami – na innym stanowisku – doszło po kilkumiesięcznej przerwie od rozwiązania poprzedniego stosunku pracy.

Czy praca się różniła

Gorzej, gdy takiej przerwy nie ma. Zawarcie umowy na okres próbny pomiędzy tymi samymi stronami, gdy zachodzi ciągłość zatrudnienia, to działanie ryzykowne.

Nawet jeśli uznamy, że zawarcie drugiej umowy na okres próbny jest dopuszczalne, gdy w grę wchodzi inne stanowisko, to w razie sporu istnieje pole do rozważań, czy powierzona na nim praca faktycznie istotnie różniła się od tej poprzednio wykonywanej. W razie negatywnej odpowiedzi na to pytanie pracodawca musi się liczyć z tym, że zawarcie umowy na okres próbny może być uznane za obejście przepisów prawa. Powoduje to nieważność postanowienia określającego rodzaj umowy. W konsekwencji taki angaż należy uważać za zawarty na czas nieokreślony, chyba że zgodnym zamiarem stron było zawarcie terminowej umowy o pracę (wyrok SN z 26 sierpnia 1999 r., I PKN 215/99).

Inne obowiązki

Jeśli pracownik jest zainteresowany zmianą stanowiska, najprawdopodobniej zgodzi się na porozumienie zmieniające lub zawarcie nowej umowy w miejsce dotychczasowej. Pracodawca może też czasowo powierzyć mu inne obowiązki. Art. 42 § 4 k.p. stanowi, że wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na nie dłużej niż trzy miesiące w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika >patrz ramka.

Zastosowanie tego rozwiązania z góry zakłada powrót na dotychczasowe stanowisko, więc jeśli ma dojść do stałej jego zmiany – nie będzie właściwe. Powierzenie innych obowiązków powinno mieć charakter przejściowy. Art. 42 § 4 k.p. umożliwia jednak przetestowanie pracownika na innej posadzie, co może potem skłonić szefa do zaproponowania mu jej objęcia w przyszłości.

masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpraca@rp.pl

Komentatorzy nie są zgodni

W doktrynie można znaleźć stanowiska przemawiające za dopuszczalnością zawarcia między tymi samymi stronami więcej niż jednej umowy na okres próbny, ale też przeciwne.

Jedni komentatorzy uważają, że art. 25 § 2 k.p. nie wyklucza zawarcia między tymi samymi stronami kolejnej umowy na okres próbny na innym stanowisku pracy (przy pracach różnych rodzajowo) – tak m.in. B. Wagner (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Gdańsk 2010, s. 180.

Za tym, że ten sam pracodawca może poddawać próbie tego samego pracownika tylko raz, opowiedział się zaś T. Zieliński [w:] L. Florek (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2005, s. 287) oraz M. Gersdorf. Komentatorka wskazała, że zastosowanie okresu próbnego odnosi się do tego samego pracodawcy, nie dotyczy natomiast próby na dane stanowisko (por. M. Gersdorf (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 203).

Powierzenie z warunkami

Art. 42 § 4 k.p. stawia trzy istotne ograniczenia krótkotrwałego zlecenia wykonywania innych zadań:

- po pierwsze, okres czasowej realizacji innej pracy nie może przekraczać trzech miesięcy,

- po drugie, wynagrodzenie pracownika musi pozostać na tym samym poziomie,

- po trzecie, powierzenie odmiennego zajęcia jest spowodowane uzasadnionymi potrzebami pracodawcy.

Pracownik, którego zatrudniamy na próbę w dziale jakości, nie sprawdza się tam najlepiej. Chcemy mu zaproponować pracę w dziale produkcji. Czy można go znów zatrudnić na okres próbny? – pyta czytelnik.

Zatrudniając po raz pierwszy, pracodawca może z tą osobą podpisać umowę na okres próbny. Są natomiast wątpliwości, czy wolno zawierać umowy na okres próbny z zatrudnianym, nawet gdy w grę wchodzi inne stanowisko pracy niż dotychczas zajmowane przez podwładnego.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów