W orzecznictwie Sądu Najwyższego nader często pojawia się problematyka sądowego ustalenia istnienia stosunku pracy w sytuacji, w której (wbrew nazwie zawartej przez strony umowy, mającej z reguły charakter cywilnoprawny) pozostający w zatrudnieniu uważa, że stosunek prawny wiążący go z podmiotem zatrudniającym jest stosunkiem pracy.
Elementy charakterystyczne dla stosunku pracy wskazane zostały w art. 22 § 1 kodeksu pracy. Przepis ten stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z treści art. 22 § 11 i art. 22 § 12 k.p. wynika natomiast, że zatrudnienie we wskazanych wyżej warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy, a ponadto że nie jest w takiej sytuacji dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną.