Jeśli firma wadliwie rozwiązała umowę o pracę bez wypowiedzenia (w trybie art. 52 lub 53 k.p.), pracownik może złożyć odwołanie do sądu pracy i domagać się przywrócenia do pracy lub zasądzenia odszkodowania. Ponadto, oprócz uprawnień wynikających z kodeksu pracy, może także dochodzić od pracodawcy zapłaty pełnego odszkodowania za szkodę, której doznał z powodu tego zwolnienia. Zwykle ta szkoda jest wynikiem utraty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy wskutek wadliwego rozwiązania umowy o pracę.
Na dopuszczalność dochodzenia takiego odszkodowania wskazywał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27 listopada 2007 r. (SK 18/05). Stwierdził wówczas, że art. 58 k.p. rozumiany w ten sposób, że wyłącza dochodzenie innych niż określone w nim roszczeń odszkodowawczych związanych z bezprawnym rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP. Można więc uznać, że odszkodowanie przewidziane w art. 58 k.p. stanowi tylko ustawowe minimum. Według tego przepisu pracownikowi w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w tym trybie przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy terminowej – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, ale nie więcej niż za okres wypowiedzenia.
Zatem jeśli takie odszkodowanie nie wyrównuje całej szkody poniesionej przez pracownika, to może on domagać się dodatkowego odszkodowania, ale w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. W praktyce są to znaczne kwoty sięgające od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy zł.
Wymagane warunki
Aby uzyskać takie odszkodowanie, pracownik musi wykazać wadliwość rozwiązania umowy o pracę. Może to uczynić tylko przez odwołanie się od rozwiązania umowy o pracę. Podkreślano to w wyroku z 25 lutego 2009 r. (II PK 164/08), gdzie Sąd Najwyższy przyjął, że niezgodność z prawem (bezprawność) rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę zwolniony może wykazać wyłącznie przez powództwo przewidziane w k.p. (o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie), wniesione z zachowaniem odpowiedniego terminu (art. 264 k.p.). Zatem bez wytoczenia takiego powództwa pracownik w żadnym innym postępowaniu nie może powoływać się na bezprawność rozwiązania umowy o pracę jako na przesłankę roszczeń odszkodowawczych przewidzianych w k.c.
Ponadto dochodząc odszkodowania w wysokości przewyższającej limit z art. 58 k.p., pracownik musi udowodnić wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy, a więc:
