Ochrona przed zwolnieniem z pracy: Zwolnienie ciężarnej pracownicy nie zawsze wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi

Gdy nie ma odpowiedzi organizacji związkowej, pracodawca nie może rozwiązać umowy bez wypowiedzenia z pracownicą spodziewającą się dziecka. Jeśli w firmie nie ma związków, szef podejmuje taką decyzję samodzielnie.

Publikacja: 18.10.2016 02:00

Ochrona przed zwolnieniem z pracy: Zwolnienie ciężarnej pracownicy nie zawsze wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi

Foto: www.sxc.hu

Możliwość rozwiązania umowy z ciężarną pracownicą jest znacznie ograniczona, co wynika z potrzeby ochrony macierzyństwa. Zgodnie bowiem z art. 177 § 1 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Wyjątkiem są przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy, gdy reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa zgodziła się na dyscyplinarne rozstanie.

Ograniczeń tych nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym miesiąca.

Przepisy te odnoszą się również do pracownika ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania przez niego z urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego lub z urlopu rodzicielskiego.

Związek musi być aktywny

Rozwiązanie umowy z przyczyn zawinionych przez pracownicę może zatem nastąpić tylko wtedy, gdy na takie rozstanie zgodziła się reprezentująca ją zakładowa organizacja związkowa. To szczególny środek ochrony kobiety w ciąży, który blokuje pracodawcy rozwiązanie umowy wbrew woli reprezentującego ją związku. W tym przypadku nie chodzi tylko o opinię organizacji, ale o wyraźną zgodę na jej zwolnienie. Przy czym milczenia związku szef nie może odbierać jako zgody na rozstanie z ciężarną. Milczenie organizacji należy traktować jako nieudzielenie zgody. Gdy zatem nie ma odpowiedzi związku zawodowego, pracodawca nie może zgodnie z prawem rozwiązać z pracownicą umowy o pracę bez wypowiedzenia, gdyż naruszałby wymóg uzyskania zgody organizacji zawarty w art. 177 § 1 k.p.

Przykład

Szef uznał, że pracownica w ciąży w sposób ciężki naruszyła podstawowe obowiązki i zwrócił się do związku o zgodę na jej dyscyplinarne zwolnienie. Po tygodniu, nie czekając na stanowisko organizacji, wręczył ciężarnej oświadczenie o rozwiązaniu angażu bez wypowiedzenia. Jeśli kobieta wniesie powództwo do sądu o przywrócenie jej do pracy wskazując, że rozwiązanie umowy nastąpiło bez zgody związku, sąd przywróci ją na etat. Uzna, że pracodawca naruszył art. 177 § 1 k.p.

Dowolna forma

Zgoda związku zawodowego powinna być uprzednia, czyli musi być wyrażona, zanim szef złoży pracownicy oświadczenie o dyscyplinarce. Warto zauważyć, że kodeks pracy nie określa terminu, w który organizacja ma się wypowiedzieć w sprawie zwolnienia. Nie daje też firmie uprawnienia do zakreślania związkowi jakiegokolwiek terminu.

Organizacja związkowa może wyrazić zgodę w dowolnej formie, a więc także ustnie (np. telefonicznie), choć z pewnością najbezpieczniej jest domagać się takiego oświadczenia na piśmie.

Odwołanie zgody wyrażonej przez organizację nie jest natomiast pozostawione jej swobodnemu uznaniu. Jest ono skuteczne tylko wtedy, gdy doszło do pracodawcy jednocześnie z oświadczeniem wyrażającym zgodę lub wcześniej. Wynika to z art. 61 kodeksu cywilnego, który stosuje się tu z mocy art. 300 k.p.

Firma bez syndykatu

Gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa lub gdy żaden z działających u niego związków nie reprezentuje interesów pracownicy, której dotyczy zwolnienie, szef samodzielnie decyduje o dyscyplinarce bez potrzeby uzyskania zgody innego organu. Potwierdził to także Sąd Najwyższy w uchwale z 18 marca 2008 r. (II PZP 2/08). Stwierdził, że gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa bądź taka organizacja funkcjonuje, ale nie reprezentuje interesów pracownicy, dopuszczalne jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia w okresie ciąży pracownicy (art. 177 § 1 k.p.).

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- pracodawca samodzielnie decyduje o zwolnieniu kobiety, gdy w firmie nie działa związek reprezentujący jej interesy

- z ciężarną można rozwiązać umowę za porozumieniem stron

- zwolniona przyszła matka ma prawo odwołać się od rozwiązania umowy do sądu pracy, a termin na złożenie tego odwołania liczy się od dnia, kiedy dowiedziała się, że spodziewa się dziecka

- w razie przywrócenia przez sąd do pracy firma zazwyczaj będzie płaciła zwolnionej wynagrodzenie za czas pozostawania bez zajęcia

Ochrona od poczęcia

Stan ciąży powinien być wykazany zaświadczeniem lekarskim (art. 185 k.p.). Jednak okres ochrony pracownicy rozpoczyna swój bieg już z chwilą zajścia jej w ciążę, a nie dopiero z momentem przedłożenia zaświadczenia lekarskiego dokumentującego ten stan. Dlatego często pracodawca nie wie, że podwładna dopuszczająca się np. ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków jest w ciąży i rozwiązuje z nią umowę bez pytania związku zawodowego o zgodę.

Jeśli w chwili rozwiązania umowy na podstawie art. 52 k.p. ani pracodawca, ani związek nie wiedzą o ciąży zwalnianej, bo nie złożyła ona zaświadczenia lekarskiego, to zgoda zakładowej organizacji może być skutecznie wyrażona również po rozwiązaniu umowy, ale nie później niż do chwili wydania przez sąd orzeczenia o przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu w procesie. Brak zaś tej zgody oznacza, że rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia będzie wadliwe.

Czego unikać

- dyscyplinarnego zwalniania pracownicy w ciąży bez zgody związku zawodowego

- traktowania braku akceptacji organizacji związkowej jako niewiążącej opinii

- zakreślania związkowi np. 3-dniowego terminu na zajęcie stanowiska i w razie jego milczenia zwalniania

- dyscyplinarki dla ciężarnej, gdy jej długotrwała nieobecność jest spowodowana chorobą (art. 53 k.p.)

Możliwość rozwiązania umowy z ciężarną pracownicą jest znacznie ograniczona, co wynika z potrzeby ochrony macierzyństwa. Zgodnie bowiem z art. 177 § 1 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Wyjątkiem są przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy, gdy reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa zgodziła się na dyscyplinarne rozstanie.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona