O odszkodowaniu dla pracownika rozstrzyga sąd z ławnikami - uchwała SN z mocą zasady prawnej

Sędzia i dwóch ławników - taki jest wymagany skład sądu orzekającego w sprawie z zakresu prawa pracy, w których pracownik występuje o odszkodowanie za wadliwe rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy - wynika z czwartkowej uchwały Sądu Najwyższego, która ma już moc zasady prawnej.

Publikacja: 18.10.2019 14:30

O odszkodowaniu dla pracownika rozstrzyga sąd z ławnikami - uchwała SN z mocą zasady prawnej

Foto: Fotorzepa/ Marian Zubrzycki

Uchwała jest odpowiedzią na pytanie I Prezes SN. Prof. Małgorzata Gersdorf zwróciła uwagę na rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie SN. Ich źródłem były odmienne sposoby wykładni przepisów procedury cywilnej określających skład sądu pierwszej instancji (art. 47 § 1 i § 2 pkt 1 k.p.c.). Różnica zdań dotyczyła rozumienia zwrotu „sprawa z zakresu prawa pracy o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy".

W orzeczeniach SN prezentowane były dwa stanowiska:

1.  sąd pierwszej instancji w składzie 1 sędziego zawodowego (jako przewodniczącego) i 2 ławników (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a) k.p.c.) rozpoznaje sprawy z zakresu prawa pracy o odszkodowania dochodzone wyłącznie na podstawie przepisów Kodeksu pracy (np. art. 45 i 58 k.p.); natomiast w przypadku spraw o tzw. roszczenia uzupełniające, których pracownik dochodzi od pracodawcy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (stosowanych odpowiednio z mocy art. 300 k.p.), sąd pierwszej instancji orzeka jednoosobowo (art. 47 § 1 k.p.c.). Tak orzekł SN m.in. w wyroku z 13 stycznia 2015 r. (I PK 136/14);

2. sprawy o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p. podlegają rozpoznaniu przez sąd pracy w składzie ławniczym (m.in. wyrok SN z 4 października 2018 r., III PK 92/17).

Dlaczego kwestia składu jest tak istotna? Ponieważ rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji w składzie sprzecznym z prawem (np. ławniczym zamiast jednoosobowym i odwrotnie) powoduje, że sąd odwoławczy z urzędu stwierdza nieważność takiego postępowania  (art. 379 pkt 4 k.p.c.). Wyrok wydany w postępowaniu dotkniętym nieważnością sąd drugiej instancji musi uchylić, a sprawa wraca do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji. Wiąże się z tym konieczność powtórzenia wszystkich czynności procesowych dokonanych wcześniej przed sądem, który był wadliwie obsadzony.

Dlatego I Prezes SN poprosiła poszerzony skład SN o dokonanie tzw. abstrakcyjnej wykładni przepisów postępowania cywilnego. Jej pytanie brzmiało: „Czy w sprawie o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 k.c. (w zw. z art. 300 k.p.), a nie na podstawie Kodeksu pracy, właściwy jest skład sądu określony w art. 47 § 1 k.p.c., czy też w art. 47 § 2 pkt 1 lit. a k.p.c.?".

W odpowiedzi skład siedmiu sędziów SN uznał, że sprawę musi rozpoznawać skład ławniczy   (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a k.p.c.). W praktyce oznacza to, że wszystkie sprawy z zakresu prawa pracy, w których pracownik występuje z roszczeniami odszkodowawczymi wywodzonymi z faktu wadliwego rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy (niezależnie od ich podstawy prawnej) podlegają rozpoznaniu w pierwszej instancji w składach kolegialnych, z udziałem ławników.

Sąd Najwyższy postanowił nadać tej uchwale moc zasady prawnej i zastrzegł, że przyjęta w niej wykładnia obowiązuje od dnia podjęcia uchwały. Czyli pogląd  zaprezentowany w uchwale wiąże wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego w każdej sprawie, jaka pojawi się na wokandzie tego Sądu. Wykładnia art. 47 k.p.c. przyjęta w uchwale obowiązuje od daty jej podjęcia (17 października 2019 r.), czyli "na przyszłość".

Co to oznacza? Zaprezentowany w uchwale sposób interpretacji art. 47 k.p.c. znajdzie zastosowanie tylko w tych sprawach z zakresu prawa pracy o zapłatę odszkodowania „uzupełniającego", dochodzonego na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p., które jeszcze nie zostały definitywnie zakończone. Natomiast w sprawach już zakończonych orzeczenia nie będą mogły być wzruszone z powodu nieważności postępowania, której przyczyną była wadliwa obsada składu orzekającego w pierwszej instancji.

Sygnatura akt III PZP 5/19

Uchwała jest odpowiedzią na pytanie I Prezes SN. Prof. Małgorzata Gersdorf zwróciła uwagę na rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie SN. Ich źródłem były odmienne sposoby wykładni przepisów procedury cywilnej określających skład sądu pierwszej instancji (art. 47 § 1 i § 2 pkt 1 k.p.c.). Różnica zdań dotyczyła rozumienia zwrotu „sprawa z zakresu prawa pracy o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy".

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe