Jednym z instrumentów rynku pracy jest staż dla osób bezrobotnych. Mianem stażu określa się nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Do odbycia stażu starosta może kierować osoby, które znajdują się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Co do zasady staż ten może trwać do sześciu miesięcy. Jedynie w przypadku bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia, okres stażu może wynosić nawet 12 miesięcy.
Staż nie może się odbywać w sposób dowolny. Nabywanie umiejętności praktycznych wiąże się z zawartą wcześniej umową pomiędzy starostą a pracodawcą. Jej integralną częścią jest program stażu. Ustalając taki program, uwzględnia się indywidualne cechy bezrobotnego kierowanego na straż, takie jak: predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe. Program stażu powinien określać nazwę zawodu lub specjalności, której program dotyczy, zakres zadań bezrobotnego, rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności, sposób potwierdzenia kwalifikacji lub umiejętności oraz opiekuna osoby objętej programem stażu.
Pracodawca, u którego bezrobotny realizował staż, może być zainteresowany jego zatrudnieniem w bliższej lub dalszej przyszłości. Jeśli będzie chciał go przyjąć na etat, może mieć wątpliwości, czy w kontekście wcześniej odbywanego stażu ma prawo zawrzeć z nim umowę na okres próbny.
Umowa na okres próbny nieprzekraczający trzech miesięcy to umowa terminowa, która służy konkretnemu celowi. Jest nim sprawdzenie kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Jak zatem pogodzić fakt wcześniejszego stażu, w trakcie którego stażysta nabywał praktyczne umiejętności, z możliwością zatrudnienia go na umowę, której celem jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika?
Co do zasady przepisy kodeksu pracy pozwalają zawrzeć umowę na okres próbny z tą samą osobą tylko raz. Prawo to jest jednak niezależne od tego, czy pracodawca miał wcześniejsze doświadczenia z osobą ubiegającą się o zatrudnienie – np. w ramach realizowanego stażu dla bezrobotnych.
