Kiedy sąd pracy odmówi przywrócenia odwołanego członka zarządu

Sąd pracy może odmówić przywrócenia odwołanego członka zarządu spółki do pracy w tym organie, gdy uzna to za niezgodne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Nie pomoże wtedy ani ciąża, ani wiek przedemerytalny.

Publikacja: 04.10.2018 06:15

Kiedy sąd pracy odmówi przywrócenia odwołanego członka zarządu

Foto: Adobe Stock

Stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki kapitałowej. W jego zakresie członek zarządu jest osobą trzecią względem spółki. O treści jego praw pracowniczych decyduje natomiast treść stosunku pracy.

Czytaj także: SN o wykonywaniu funkcji prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę

Kodeks spółek handlowych przewiduje, że członek zarządu może zostać w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników / rady nadzorczej. Nie pozbawia go to jednak roszczeń ze stosunku pracy. Dlatego też dla oceny rozwiązania umowy o pracę z członkiem zarządu spółki i związanych z tym roszczeń istotne znaczenie mają przepisy prawa pracy.

Powrót do pracy...

Każdy pracownik, z którym pracodawca rozwiązał umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony za wypowiedzeniem, może żądać uznania tego wypowiedzenia za bezskuteczne, a po rozwiązaniu umowy – przywrócenia do pracy lub zasądzenia odszkodowania. Wybór między tymi roszczeniami należy co do zasady do bezprawnie zwolnionego.

W orzecznictwie sądowym występowała rozbieżność odnośnie możliwości żądania przywrócenia do pracy przez członka zarządu spółki. Ostatecznie w uchwale 7 sędziów z 16 maja 2012 r. (III PZP 3/12) Sąd Najwyższy uznał, że w przypadku rozwiązania z naruszeniem prawa umowy o pracę z członkiem zarządu spółki kapitałowej odwołanym na podstawie art. 203 § 1 lub art. 370 § 1 k.s.h. nie jest wyłączone to roszczenie. Oznacza to, że również członek zarządu zatrudniony na podstawie bezterminowej umowy o pracę może się domagać, aby sąd przywrócił go na etat na dotychczasowych warunkach pracy i płacy.

... tylko w teorii

Samo przywrócenie do pracy nie powoduje jednak reaktywacji stosunku korporacyjnego i nie oznacza, że taka osoba odzyskuje prawo zasiadania w zarządzie. Sąd pracy orzeka bowiem wyłącznie na gruncie prawa pracy. Dlatego w uzasadnieniu przywołanej uchwały SN zwrócił uwagę na możliwość zasądzenia przez sąd odszkodowania zamiast przywrócenia pracownika do pracy z powodu niecelowości takiego przywrócenia (art. 45 § 2 k.p.). Jedną z przesłanek pozwalającą sądowi na nieuwzględnienie roszczenia pracownika o przywrócenie go do pracy jest bowiem niecelowość tego przywrócenia.

Ocena, czy przywrócenie do pracy jest niemożliwe lub niecelowe, powinna być dokonana według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Tak też SN wskazywał w uzasadnieniu wyroku z 25 stycznia 2001 r. (I PKN 206/00). Oznacza to, że chwilą, według której należy oceniać, czy przywrócenie pracownika do pracy byłoby uzasadnione, jest moment wydawania wyroku w danej sprawie. Nie ma natomiast znaczenia stan istniejący w chwili rozwiązania umowy o pracę czy złożenia wypowiedzenia.

Sąd pracy stwierdzając, że uchwała odwołująca członka zarządu nie została wzruszona, może więc uznać, że jego powrót do pracy jest niecelowy, gdyż nie będzie mógł wykonywać swoich obowiązków w zarządzie spółki.

Szczególnie chronieni

Możliwość zasądzenia przez sąd odszkodowania zamiast przywrócenia do pracy nie dotyczy kobiet będących w ciąży i przebywających na urlopie macierzyńskim, pracowników w wieku przedemerytalnym oraz pracowników chronionych na podstawie przepisów szczególnych (np. chronionych działaczy związkowych). Tu obowiązuje jeden wyjątek – gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Analogiczne regulacje obowiązują w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 56 § 1 i 2 k.p.).

Zatem sąd pracy w przypadku byłego członka zarządu spółki, który podlega szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy, w istocie jest związany jego żądaniem przywrócenia do pracy. W takiej sytuacji, jeśli sąd pracy stwierdzi wadliwość rozwiązania umowy o pracę, co do zasady powinien przywrócić byłego członka zarządu do pracy.

Realizacja przez taką osobę obowiązków pracowniczych będzie zależała od woli stron stosunku pracy. Mogą one to rozstrzygnąć w bardzo różny sposób. Przykładowo, spółka może ponownie powołać daną osobę do zarządu. Strony mogą też aneksem do umowy o pracę zmienić treść dotychczasowej umowy w zakresie stanowiska pracownika i powierzyć byłemu członkowi zarządu np. stanowisko specjalisty. Możliwe jest również złożenie przywróconemu do pracy członkowi zarządu wypowiedzenia zmieniającego jego warunki zatrudnienia. W grę wchodzi również ponowne rozwiązanie umowy o pracę.

Nadużycie prawa

Uważam, że w takim przypadku sąd pracy może zasądzić odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy tylko wyjątkowo – wówczas, gdy uzna je za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). Przywrócenie pracownika do pracy wywiera bowiem wpływ na sytuację całej społeczności pracowników danej firmy. Jest przez nich oceniane i z tego faktu wyprowadzają oni wnioski co do swego postępowania w przyszłości oraz możliwości pracodawcy. Nie można dopuścić, aby przywrócenie pracownika do pracy obrażało moralność lub budziło zgorszenie pracowników.

Za poprawnością takiego rozumowania przemawia m.in. stanowisko, jakie SN wyraził w wyroku z 5 lipca 2005 r. (I PK 251/04). Wskazał wówczas, że roszczenie o przywrócenie do pracy może być uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.) nawet wówczas, gdy zgłasza je pracownik podlegający ochronie ze względu na wiek przedemerytalny, który niewłaściwie wykonywał obowiązki na stanowisku dyrektora w spółce prawa handlowego (członka zarządu), a swoim zachowaniem spowodował utratę zaufania pracodawcy.

Wydaje się jednak, że takie rozstrzygnięcie sądu może zapaść tylko wyjątkowo, gdy zachodzą szczególne okoliczności dające podstawę do zastosowania art. 8 k.p. Sąd pracy musi przy tym konkretnie uzasadnić i wyjaśnić zastosowanie tego przepisu.

Przykład

Pani Elżbieta była zatrudniona w spółce z o.o. na stanowisku prezesa zarządu. Ponieważ między członkami zarządu powstał głęboki konflikt na tle funkcjonowania spółki, pani Elżbieta została uchwałą zgromadzenia wspólników odwołana z zarządu, a po jej odwołaniu nowy zarząd wypowiedział jej umowę o pracę, wskazując jako przyczynę brak woli współpracy. Kobieta złożyła pozew do sądu pracy, żądając przywrócenia do pracy. Twierdziła, że wypowiedzenie było nieuzasadnione i nie zawierało precyzyjnej przyczyny rozwiązania umowy o pracę. Sąd uznał, że wypowiedzenie było wadliwe, gdyż spółka podała zbyt ogólną i niekonkretną przyczynę wypowiedzenia. Stwierdził jednak, że przywrócenie do pracy byłoby niecelowe z uwagi na fakt, że pani Elżbieta została skutecznie odwołana z zajmowanego stanowiska, a ponadto konflikt był przez nią zawiniony. Ostatecznie więc zasądził na jej rzecz odszkodowanie. ?

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki kapitałowej. W jego zakresie członek zarządu jest osobą trzecią względem spółki. O treści jego praw pracowniczych decyduje natomiast treść stosunku pracy.

Czytaj także: SN o wykonywaniu funkcji prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów