Odprawa pieniężna a rozwiązanie umowy z powodu ciężkiego naruszenia przez szefa obowiązków

Rozwiązanie umowy przez pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez szefa podstawowych obowiązków uprawnia zatrudnionego do nabycia dodatkowej odprawy pieniężnej, jeżeli ta przyczyna jest wyłącznym powodem rozstania.

Publikacja: 24.09.2015 04:00

Odprawa pieniężna a rozwiązanie umowy z powodu ciężkiego naruszenia przez szefa obowiązków

Foto: www.sxc.hu

Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 2015 r. (III PZP 4/15).

Do tej pory sądy przyznawały dodatkową odprawę, jeżeli pracownik rozwiązał umowę o pracę w związku z przejściem zakładu na nowego pracodawcę. Orzeczenie dodaje kolejną sytuację, w której pracownik może nabyć prawo do odprawy po tym, gdy sam zdecyduje się odejść z firmy.

W tej sprawie pracownik był zatrudniony na stanowisku kierownika regionu. Gdy pozwana spółka nie wypłaciła mu wynagrodzenia za pracę, zatrudniony postanowił rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Pracodawca wypłacił kierownikowi ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i odszkodowanie, w tym przypadku w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Pracownik nie zgodził się z wysokością przyznanych mu świadczeń i odwołał się do sądu pracy. Obok już wpłaconych ekwiwalentu za urlop i odszkodowania domagał się także odprawy z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej ustawa o zwolnieniach grupowych). Pracownik argumentował, że wyłączna przyczyna rozwiązania stosunku pracy leżała po stronie pracodawcy, dlatego obok wymienionych świadczeń powinien dostać także dodatkową odprawę pieniężną.

Sąd pierwszej instancji nie uznał tego roszczenia. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że rozwiązanie umowy przez pracownika bez wypowiedzenia nie jest podstawą przyznania dodatkowej odprawy pieniężnej. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, który miał odmienne zdanie. Uzasadniając swoje stanowisko, wskazał, że gdy pracodawca dopuszcza się ciężkiego naruszenia obowiązków, takich jak niewypłacanie wynagrodzenia lub nieopłacanie składek na ubezpieczenia, to jego działanie należy uznać za wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy. To z kolei uprawnia pracownika do odprawy pieniężnej z ustawy o zwolnieniach grupowych.

Komentarz eksperta

Katarzyna Dulewicz, radca prawny, partner w kancelarii CMS

Uchwała Sądu Najwyższego ma duże znaczenie praktyczne. Z raportu Państwowej Inspekcji Pracy za 2014 rok wynika, że blisko 10 proc. pracodawców nie wypłaca zatrudnionym wynagrodzenia za pracę albo spóźnia się z jego wypłatą. Choć problem w głównej mierze dotyczy mikroprzedsiębiorstw, nieterminowe wypłaty zdarzają się także w firmach zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Ta grupa pracodawców może obawiać się dodatkowych konsekwencji w postaci konieczności wypłaty odprawy pieniężnej z ustawy o zwolnieniach grupowych. Wcześniej jednak pracownik musi rozwiązać umowę bez wypowiedzenia.

Orzeczenie SN zwraca uwagę na kolejną sytuację, w której pracownik, inicjując rozwiązanie stosunku pracy, może otrzymać dodatkową odprawę pieniężną. Dotychczas sądy przyznawały prawo do niej w przypadku przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę i rozwiązania przez pracownika umowy o pracę za siedmiodniowym uprzedzeniem (por. uchwała siedmiu sędziów SN z 18 czerwca 2009 r., III PZP 1/09). Warunkiem wypłaty odprawy jest jednak to, aby przyczyna rozwiązania umowy leżała wyłącznie po stronie pracodawcy. Dlatego zatrudniony otrzyma ją tylko wtedy, gdy warunki pracy u nowego pracodawcy są obiektywnie gorsze. Jeżeli zatrudniony chce skorzystać z nadarzającej się okazji i w związku ze zmianą pracodawcy rozwiązać umowę o pracę, nie otrzyma odprawy.

Podobny mechanizm zastosował skład sędziowski w omawianej uchwale. Prawo do odprawy w razie rozwiązania stosunku pracy przez pracownika bez wypowiedzenia nie jest automatyczne. Zależy od rzeczywistej przyczyny rozstania. Jeżeli pracodawca regularnie spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia za pracę i opóźnienia te są znaczne, to należy przyjąć, że wyłączna przyczyna rozwiązania umowy leży po jego stronie. W takim przypadku pracownik, oprócz odszkodowania, otrzyma dodatkowo od jednej do trzech miesięcznych pensji jako odprawę. Jeżeli jednak firma spóźni się z wypłatą o jeden dzień, a pracownik wykorzysta ten fakt i rozwiąże umowę bez wypowiedzenia, wątpliwe będzie jego prawo do odprawy.

Uchwała Sądu Najwyższego chroni interesy pracowników. Sądy niższych instancji, oceniając podobne sytuacje, muszą jednak badać każdą sprawę indywidualnie. Nie każdy przypadek rozwiązania przez etatowca umowy bez wypowiedzenia będzie uzasadniać wypłatę dodatkowej odprawy. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której zatrudnieni, chcąc otrzymać dodatkowe świadczenia, będą nadużywać swojego prawa. Takie działanie narusza zasady współżycia społecznego i nie korzysta z ochrony. Należy pamiętać, że w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia szef może domagać się odszkodowania.

Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 2015 r. (III PZP 4/15).

Do tej pory sądy przyznawały dodatkową odprawę, jeżeli pracownik rozwiązał umowę o pracę w związku z przejściem zakładu na nowego pracodawcę. Orzeczenie dodaje kolejną sytuację, w której pracownik może nabyć prawo do odprawy po tym, gdy sam zdecyduje się odejść z firmy.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów