Zmiana czasu na zimowy: pracownikom trzeba wręczyć inny grafik

Jeśli pracodawca nie chce, aby nocna zmiana z 28 na 29 października trwała o godzinę dłużej niż zwykle, już teraz powinien wręczyć pracownikom zmienione harmonogramy.

Publikacja: 21.09.2017 06:50

Zmiana czasu na zimowy: pracownikom trzeba wręczyć inny grafik

Foto: Fotolia

Zmiana czasu z letniego na zimowy kojarzy się przede wszystkim z godziną snu dłużej. Niemniej ma ona również istotne znaczenie dla pracowników oraz wielu firm. W tym roku ta zmiana nastąpi w nocy 29 października (rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 listopada 2016 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2017-2021 (DzU poz. 1833). Wskazówki zegara przesuniemy wówczas z godz. 3.00 na 2.00.

Praca w nocy

Dla firm, które wykonują swoją działalność w nocy, przesunięcie czasu ma istotne znaczenie. Zgodnie z kodeksem pracy pora nocna to ta obejmująca 8 godzin między godz. 21 a 7 rano. Pracodawca może doprecyzować godziny pracy w porze nocnej w regulaminie pracy lub w postanowieniach układu zbiorowego.

Co do zasady pracownikowi, który wykonuje pracę w porze nocnej, przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdą godzinę takiej pracy. W 2017 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2000 zł. We wrześniu dodatek ten wynosi 2,38 zł za godzinę.

Jeżeli w zakładzie pracy pora nocna przypada np. od godz. 22 do 6 rano, w dniu zmiany czasu pracownik faktycznie pracuje nie 8, a 9 godzin lub też 13 zamiast 12 godzin. Za dodatkową godzinę przysługuje mu zarówno wynagrodzenie, jak i dodatek za pracę w porze nocnej.

Jedna nadgodzina

9 lub 13 godzin pracy powoduje również, że dla pracownika ostatnia godzina stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. Co do zasady jest ona dopuszczalna w przypadku akcji ratowniczej lub szczególnych potrzeb pracodawcy. Niemniej jeśli pracodawca wcześniej nie wdrożył rozwiązań związanych z przejściem z czasu letniego na zimowy, pracownicy przez godzinę będą wykonywać pracę nadliczbową.

Z tego tytułu zatrudnionym należy się rekompensata. Za pracę w godzinach nadliczbowych oprócz normalnego wynagrodzenia (i dodatku za pracę w nocy) przysługuje pracownikowi dodatek w wysokości 50 lub 100 proc. wynagrodzenia lub czas wolny w tym samym wymiarze (tj. 1 godzina).

50 lub 100 procent

Dodatkowa godzina pracy w noc, kiedy czas letni przejdzie w zimowy, oznacza zwykle nadgodzinę wynikającą z przekroczenia dobowego czasu pracy. Za taką nadgodzinę pracownikowi przysługuje, co do zasady, dodatek w wysokości 50 proc. Jeśli jednak nadgodzina przypada:

- w porze nocnej,

- w niedzielę lub w święto, które miało być dla pracownika wolne od pracy zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy,

dodatek ten wynosi 100 proc. Istotne jest w tym przypadku, kiedy przypadnie ostatnia godzina pracy na nocnej zmianie.

Zmiana z czasu letniego na zimowy zawsze ma miejsce w niedzielę kalendarzową. Nie oznacza to jednak, że jest to również niedziela w rozumieniu przepisów prawa pracy. Co do zasady za pracę w niedzielę uważa się pracę od godz. 6 w niedzielę kalendarzową do godz. 6 w poniedziałek. Jednak pracodawca może ustanowić inny przedział czasowy niedzieli (np. od godz. 7 do godz. 7 następnego dnia).

Przykład

Pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy w noc z 28 na 29 października ma zaplanowaną pracę w godzinach od 19.00 do 7.00. Zgodnie z regulaminem pracy obowiązującym w zakładzie pracy pora nocna przypada od godz. 22.00 do 6.00, natomiast niedziela od godz. 7.00 w niedzielę do godz. 7.00 w poniedziałek. W noc zmiany czasu letniego na zimowy pracownik będzie na zmianie 13 godzin. Jednak 13-ta godzina pracy (od 6.00 do 7.00), która stanowi godzinę nadliczbową z przekroczenia dobowego, będzie opłacona dodatkiem w wysokości 50 proc.

Ważne! Czas pracy osób pracujących w nocy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę, jeżeli jest to praca szczególnie niebezpieczna albo związana z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

Zadania w niedzielę

Praca w niedzielę może być wykonywana jedynie w okolicznościach określonych w art. 15110 kodeksu pracy. Za pracę w tym dniu należy się dzień wolny w ciągu 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli (poza osobami wykonującymi pracę tylko w piątki, soboty, niedziele).

Co jednak w przypadku, gdy praca w niedzielę będzie się odbywać w godzinach nadliczbowych? Przyjmuje się, że dzień wolny rekompensuje pracownikowi nawet pracę w godzinach nadliczbowych. „Niesporne jest, że jeżeli pracownik otrzymał za tę pracę (w niedzielę) dzień wolny, to nie ma z tytułu tej pracy dalszych uprawnień" – wyrok NSA w Warszawie z 29 sierpnia 2008 r. (I OSK 1281/07).

W przypadku natomiast, gdy nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę, pracownik ma prawo do dodatku w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę – uchwała SN z 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05): „na podstawie art. 151

11

§ 2 in fine i § 3 pracownik uzyskuje dodatek w wysokości określonej w art. 151

1

§ 1 pkt 1 za każdą godzinę pracy niedziele lub święta (a nie tylko za „typowe godziny") w razie nieudzielania przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym dni wolnych od pracy, przeto już z tej przyczyny nie dotyczy go regulacja zawarta w art. 151

1

§ 2".

Nie ma to natomiast znaczenia przy wypłacie dodatku za pracę w porze nocnej – dodatek ten przysługuje zawsze, gdy pracownik pracuje w porze nocnej.

Zapis w ewidencji

Dodatkową godzinę pracy trzeba uwzględnić w ewidencji czasu pracy. Jednak nawet przy braku odpowiedniej adnotacji o tym fakcie, pracodawca musi za nią odpowiednio zapłacić. Wynagrodzenie przysługuje bowiem – zgodnie z art. 80 k.p. – także za pracę wykonaną w godzinach nadliczbowych.

Możliwa zmiana

Przewidujący pracodawca może odpowiednio wcześniej zareagować i wprowadzić takie zmiany w grafiku pracy na październik, aby zatrudnieni nie musieli przepracować godziny nadliczbowej z powodu zmiany czasu na zimowy. Rozkład czasu pracy musi obejmować co najmniej miesiąc i trzeba go przekazać pracownikom na co najmniej tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony.

Pracodawca może zatem tak poukładać godziny pracy pracowników, aby nie byli oni stratni, ale też nie musieli pracować godzinę dłużej. Niewątpliwie jest to korzystne dla pracodawcy, ale też dla pracowników, którzy nie będą musieli pracować 9 godzin. Decydując się na to, firma powinna wprowadzić odpowiednie zmiany grafikach jeszcze we wrześniu. ?

Autorka jest prawnikiem, legislatorem

Na kogo trzeba szczególnie uważać

Nie wszystkie osoby mogą pracować dodatkową godzinę w nocy:

- pracownik opiekujący się dzieckiem do 4. roku życia nie może być zatrudniony bez jego zgody w porze nocnej, ale też nie może pracować w godzinach nadliczbowych – szef nie może dopuścić do dodatkowej godziny pracy w nocy takiej osoby, nawet gdy ma jej zgodę na pracę w nocy,

- pracownicy niepełnosprawni mogą pracować nocy i w godzinach nadliczbowych tylko za zgodą lekarza; nie dotyczy to niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu.

Zmiana czasu z letniego na zimowy kojarzy się przede wszystkim z godziną snu dłużej. Niemniej ma ona również istotne znaczenie dla pracowników oraz wielu firm. W tym roku ta zmiana nastąpi w nocy 29 października (rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 3 listopada 2016 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2017-2021 (DzU poz. 1833). Wskazówki zegara przesuniemy wówczas z godz. 3.00 na 2.00.

Praca w nocy

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe