Gdy behapowiec nie dopilnował instruktażu, zapłaci grzywnę

Niewykluczone, że pracownik bezpieczeństwa i higieny pracy będzie ukarany za wypadek w pracy, gdy do naruszenia przepisów BHP w firmie doszło ewidentnie z jego winy.

Publikacja: 03.09.2015 02:00

Gdy behapowiec nie dopilnował instruktażu, zapłaci grzywnę

Foto: www.sxc.hu

Pracownik służby BHP nie wykonał instruktażu ogólnego dla nowo przyjętego pracownika i ukrył to przed prezesem spółki. Wkrótce doszło do wypadku, którego przyczyną był brak informacji, które należało przekazać na szkoleniu. Kto odpowie za ten wypadek? – pyta czytelnik.

Odpowiedzialność cywilna pracodawcy nie budzi tu żadnych wątpliwości. Za naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) ponosi ją zawsze pracodawca i nie może się z niej zwolnić nawet wtedy, gdy wykonywanie obowiązków BHP powierzył np. firmie zewnętrznej. Niepodzielna odpowiedzialność pracodawcy wynika wprost z art. 207 § 1 kodeksu pracy.

Spór w doktrynie

Podmiotem odpowiedzialnym będzie więc czasem osoba fizyczna (będąca pracodawcą), ale częściej jednostka organizacyjna lub osoba prawna (gdy to one mają przymiot pracodawcy).

Oprócz odpowiedzialności odszkodowawczej w grę wchodzi także obciążenie za wykroczenie polegające na naruszeniu przepisów z zakresu BHP (art. 283 § 1 k.p.). Tu sytuacja przedstawia się mniej jednoznacznie.

Niezależnie od tego, w jakiej formie organizacyjnej działa pracodawca, odpowiedzialność karną i wykroczeniową mogą ponosić tylko osoby fizyczne. Oznacza to, że gdy pracodawcą jest jednostka organizacyjna lub osoba prawna, obciążenie wykroczeniowe spada zawsze na kogoś innego niż podmiot odpowiedzialny za szkodę.

Art. 283 § 1 k.p. wprowadza odpowiedzialność wykroczeniową za wszelkie naruszenia przepisów BHP, przewidując za nie grzywnę od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Ustawodawca określił dwie grupy podmiotów, które można obciążyć za to wykroczenie. Pierwsza to osoba odpowiadająca za stan BHP, a druga to kierujący pracownikami lub innymi osobami fizycznymi. Pojęcia te nie zostały jednak precyzyjnie określone.

Jeśli chodzi o kierujących pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, istnieją niewielkie spory dotyczące tego pojęcia. Co do zasady przyjmuje się jednak, że obejmuje ono zarówno kierownictwo zakładu, jak i bezpośrednich przełożonych, którymi mogą być np. brygadziści, majstrowie czy osoby kierujące pracującymi na podstawie umów cywilnoprawnych. Ponadto ukaraniu mogą podlegać sprawujący nadzór nad stanem bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jaki krąg

Większy problem stwarza przesądzenie, jakie osoby zaliczyć do odpowiedzialnych za stan BHP. Podzieliło to nawet komentatorów art. 283 § 1 k.p. Część z nich opowiada się za tym, że podobnie jak przy odpowiedzialności cywilnej opartej na naruszeniu obowiązku określonego w art. 207 k.p. za wykroczenie obciążony może być tylko pracodawca będący osobą fizyczną lub osoba zarządzająca w jego imieniu zakładem pracy. Jeżeli pracodawcą jest jednostka organizacyjna (art. 3

1

§ 1 k.p.), odpowiedzialnym za wykroczenia jest osoba zarządzająca w jej imieniu tą jednostką (tak: Ryszard Celeda, LEX 2011 r.). Autor ten wyraźnie opowiada się też za tym, że z grona osób odpowiadających za wykroczenie z art. 283 k.p. jako osoby odpowiedzialne za stan BHP należy wykluczyć pracowników służby BHP, lekarza sprawującego opiekę nad pracownikami, społecznego inspektora pracy, chyba że osoby te z racji kierowania pracownikami popełnią wykroczenia w obszarze swojego działania. Podobne stanowisko zajmuje A. Rycak (Legalis 2015). Wskazuje ponadto, że w kolegialnym organie zarządzającym pracodawcy jednostki organizacyjnej odpowiadać może jeden lub kilku jego członków (na zasadzie współsprawstwa). Również ten autor uważa, że sprawcą takiego wykroczenia nie może być pracownik służby BHP czy specjalista wykonujący obowiązki takiej służby spoza zakładu, gdyż ich zakres obowiązków sprowadza się do doradztwa wobec pracodawcy oraz kontroli stanu przestrzegania przepisów BHP, a nie do przestrzegania przepisów z zakresu BHP.

Inni autorzy opowiadają się za tym, że obciążona może być każda osoba, która w swoich obowiązkach pracowniczych ma wskazaną odpowiedzialność za zapewnienie stanu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (Daniel Książek LEX) lub wprost pracownik służby BHP (Komentarz do kodeksu pracy pod redakcją W. Muszalskiego, KP J. Wratny Legalis czy K. Rączka, KP LEX). Opinie, że pracownik służby BHP mógłby odpowiadać za wykroczenie, nie są zatem odosobnione, a pogląd tych autorów co do naruszenia obowiązków szkoleniowych może znajdować bezpośrednie wsparcie w § 10 ust. 2 rozporządzenia z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860). Przepis ten przekazuje przeprowadzenie instruktażu ogólnego właśnie do kompetencji pracownika służby BHP. Dopuszczalna byłaby także taka wykładnia, że celem ustawodawcy jest objęcie zakresem odpowiedzialności przewidzianej w art. 283 k.p. szerszego zakresu podmiotów, a nie tylko samego pracodawcy. Wśród podmiotów, które mogą odpowiadać za wykroczenie, autorzy ci wskazują bowiem także lekarzy sprawujących opiekę nad pracownikami czy społecznych inspektorów pracy.

Odpowiadając czytelnikowi

Ostateczne przesądzenie o dyskusyjnej odpowiedzialności wykroczeniowej pracownika służby BHP za naruszenie przepisów BHP może być o tyle trudne, że brakuje w tym zakresie wyroków Sądu Najwyższego czy sądów powszechnych. Nie można zatem wykluczyć próby obciążenia takiego pracownika, szczególnie gdy do naruszenia przepisów BHP doszło ewidentnie z jego winy i były to obowiązki powierzone mu w zgodzie z rozporządzeniem z 27 lipca 2004 r. Kwestia ta jest jednak sporna i z pewnością wymaga przesądzenia jej w orzecznictwie.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu

podstawa prawna: art. 207 § 1, art. 283 § 1 kodeksu pracy – ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502)

Pracownik służby BHP nie wykonał instruktażu ogólnego dla nowo przyjętego pracownika i ukrył to przed prezesem spółki. Wkrótce doszło do wypadku, którego przyczyną był brak informacji, które należało przekazać na szkoleniu. Kto odpowie za ten wypadek? – pyta czytelnik.

Odpowiedzialność cywilna pracodawcy nie budzi tu żadnych wątpliwości. Za naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) ponosi ją zawsze pracodawca i nie może się z niej zwolnić nawet wtedy, gdy wykonywanie obowiązków BHP powierzył np. firmie zewnętrznej. Niepodzielna odpowiedzialność pracodawcy wynika wprost z art. 207 § 1 kodeksu pracy.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami