Prawo autorskie: licencja na czas nieoznaczony bez prawa do wypowiedzenia

Nie zawsze może dojść do naruszenia lub zagrożenia wolności licencjodawcy w przypadku wyłączenia uprawnienia do wypowiedzenia umowy licencyjnej niewyłącznej zawartej na czas nieoznaczony.

Publikacja: 02.09.2016 06:00

Prawo autorskie: licencja na czas nieoznaczony bez prawa do wypowiedzenia

Foto: 123RF

Możliwość zawierania umów licencyjnych na czas nieokreślony z wyłączeniem przez strony prawa jej wypowiedzenia była głównie rozważana w doktrynie. Rozbieżności poglądów w tej kwestii utrudniają obrót gospodarczy. Z jednej strony przeważa stanowisko, że art. 68 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych dopuszcza wyłączenie wypowiadalności licencji niewyłącznej udzielonej na czas nieoznaczony, jeżeli wynagrodzenie uzgodnione zostało jako jednorazowa suma pieniężna płatna z zawarciem umowy lub niedługo po jej zawarciu, a umowa nie rodzi dla stron żadnych dodatkowych obowiązków o charakterze ciągłym lub okresowym. Przeciwnicy tego poglądu wskazują, że stoi to w sprzeczności z art. 365 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdej ze stron każdego bezterminowego zobowiązania o charakterze ciągłym przyznaje się uprawnienie do wypowiedzenia tego zobowiązania w dowolnym momencie.

Podkreśla się, że stosunek zobowiązaniowy nie może wiązać stron wieczyście, gdyż skutkowałoby to nadmiernym ograniczeniem wolności człowieka. Strony w umowie nie mogą wyłączyć lub ograniczyć prawa do swobodnego wypowiedzenia bezterminowego zobowiązania o charakterze ciągłym. Należy podkreślić, że nie zawsze może przecież dojść do naruszenia lub zagrożenia wolności licencjodawcy w przypadku wyłączenia uprawnienia do wypowiedzenia umowy licencyjnej niewyłącznej zawartej na czas nieoznaczony.

Chodziło o zdjęcia

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 grudnia 2015 r., VI ACa 1735/14, jest pierwszym i precedensowym stanowiskiem w kwestii wyłączenia uprawnienia do wypowiedzenia umowy licencyjnej, a zarazem mocnym głosem w dyskusji o licencji wieczystej. Stan faktyczny, na gruncie którego zapadło orzeczenie, dotyczył wykorzystywania przez pozwaną spółkę zdjęć wykonywanych przez zawodowego fotografa po wygaśnięciu umowy o współpracę w zakresie usług fotograficznych i fotoreporterskich zawartej przez strony na czas oznaczony. Na mocy umowy o współpracę powód przenosił też na rzecz pozwanej spółki majątkowe prawa autorskie do fotografii na wyraźnie wskazanych polach eksploatacji. Strony kontynuowały współpracę na tych samych zasadach także po wygaśnięciu umowy o współpracy, co zostało uznane przez sąd za zawarcie przez strony per facta concludentia umowy licencji niewyłącznej (a ściślej wielu umów licencyjnych zawieranych w okresach miesięcznych) w zakresie praw autorskich przysługujących powodowi do zdjęć dostarczanych pozwanej spółce. Znaczenie miał fakt, że nie zachowana została przez strony forma pisemna, konieczna do ważnego zawarcia umowy przeniesienia praw autorskich oraz licencji wyłącznej. Nie wyłączało to przyjęcia konstrukcji licencji niewyłącznej, w przypadku której oświadczenie woli może zostać złożone przez strony w dowolny sposób. SA prawidłowo nie zgodził się tym samym z poglądem wyrażonym wcześniej przez SO w Warszawie, że okoliczność wystawiania faktur przez powoda i ich akceptacja przez stronę pozwaną mogą oznaczać zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych w formie pisemnej.

Interesująca klauzula

Najbardziej interesującym zagadnieniem poruszonym w wyroku było dokonanie przez sąd rozważań w kwestii możliwości wyłączenia uprawnienia do wypowiedzenia umowy licencyjnej. Sąd przyjął, że umowa licencyjna miała charakter bezterminowy i zawierała wyłączenie możliwości jej wypowiedzenia, wskazując że na gruncie art. 68 § 1 Prawa autorskiego możliwość zawarcia klauzuli przewidującej wyłączenie uprawnienia wypowiedzenia umowy licencyjnej dopuszcza się w przypadku umów licencyjnych o charakterze niewyłącznym, z wynagrodzeniem ustalonym jednorazowo jako określona kwota pieniężna płatna wraz z zawarciem umowy, zgodnie z którymi dalsze korzystanie z utworu w zakresie udzielonej licencji nie wymaga od licencjodawcy żadnych dodatkowych obowiązków. W ocenie sądu kontynuowanie przez strony współpracy na dotychczasowych warunkach i przewidującej wynagrodzenie w tej samej wysokości uzasadniało interpretację, zgodnie z którą zakres uprawnień uzyskiwanych przez pozwaną spółkę do korzystania z utworów powoda powinien być możliwie zbliżony do zakresu uprawnień wskazanych w pierwotnej umowie o współpracę przewidującej przeniesienie praw autorskich do fotografii. Nie pozwalało to uznać, że zakres uprawnień do korzystania z konkretnych zdjęć nabytych przez pozwaną spółkę mógł zostać w tej sytuacji zredukowany wyłącznie do miesięcznych licencji o charakterze niewyłącznym.

Zdaniem autorki

Natalia Turbasa, adwokat, Konieczny, Wierzbicki Kancelaria Radców Prawnych sp.p.

Sąd Apelacyjny dopuścił w swym precedensowym wyroku możliwość zawierania licencji wieczystych. Zapadł on jednak na gruncie określonego stanu faktycznego, a już w samym uzasadnieniu zostało wskazane, że jest to możliwe w przypadku umów licencyjnych takich jak zawierane w tej konkretnej sprawie i o określonych cechach. Nie sposób stwierdzić, że wyłączenie prawa do wypowiedzenia umowy licencyjnej ograniczałoby nadmiernie wolność stron, czy samego twórcy w tej konkretnej sytuacji. Ponieważ pogląd SA jest jak na razie pierwszym głosem judykatury idącym w tym kierunku, należy liczyć się z ryzykiem, że w przypadku sporu na tle innej umowy licencji niewyłącznej przewidującej wyłączenie możliwości jej wypowiedzenia, inny sąd orzekający w sprawie może nie podzielić tego poglądu. Omawiany wyrok zdaje się otwierać możliwość zawarcia umowy licencji wieczystej, każdy jednak przypadek powinien być rozpatrzony indywidualnie. To treść postanowień konkretnej umowy będzie decydować o dokładnym zakresie zobowiązań i uprawnień stron. Każda ze stron umowy powinna zadbać o zabezpieczenie swoich interesów w sposób dla siebie korzystny, zgodny z wykładnią przepisów.

Należy mieć na uwadze, że kwestia licencji wieczystych to zagadnienie prawne o istotnym znaczeniu gospodarczym, zwłaszcza w zakresie licencji niewyłącznych do korzystania z programów komputerowych, w przypadku których nie sposób stwierdzić, by wolność licencjodawcy mogła zostać zagrożona przez wyłączenie uprawnienia do wypowiedzenia umowy, a co pozwala na ochronę licencjobiorców przed zagrożeniem przedwczesnego wypowiadania umów. Można mieć nadzieję, że wyrok zapoczątkuje stabilną linię orzeczniczą, co umożliwi przedsiębiorcom, w szczególności z branży IT, odpowiednie i pewne planowanie swoich działań i modeli biznesowych, w jakich oferują produkty.

Możliwość zawierania umów licencyjnych na czas nieokreślony z wyłączeniem przez strony prawa jej wypowiedzenia była głównie rozważana w doktrynie. Rozbieżności poglądów w tej kwestii utrudniają obrót gospodarczy. Z jednej strony przeważa stanowisko, że art. 68 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych dopuszcza wyłączenie wypowiadalności licencji niewyłącznej udzielonej na czas nieoznaczony, jeżeli wynagrodzenie uzgodnione zostało jako jednorazowa suma pieniężna płatna z zawarciem umowy lub niedługo po jej zawarciu, a umowa nie rodzi dla stron żadnych dodatkowych obowiązków o charakterze ciągłym lub okresowym. Przeciwnicy tego poglądu wskazują, że stoi to w sprzeczności z art. 365 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdej ze stron każdego bezterminowego zobowiązania o charakterze ciągłym przyznaje się uprawnienie do wypowiedzenia tego zobowiązania w dowolnym momencie.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe