Jak pracodawca powinien zorganizować stanowisko pracy telepracownika

Pracodawca powinien zorganizować stanowisko pracy telepracownika tak, jak osób pracujących w siedzibie zakładu. Musi być ono bezpieczne, ergonomiczne i wyposażone w odpowiedni sprzęt.

Aktualizacja: 26.08.2018 15:44 Publikacja: 26.08.2018 08:41

Jak pracodawca powinien zorganizować stanowisko pracy telepracownika

Foto: 123RF

Rozwój technologiczny pozwala coraz szerzej wykorzystywać możliwość świadczenia pracy na odległość. Dotyczy to prac, które cechuje duża samodzielność, które nie mają charakteru skooperowanego i nie wymagają stałego nadzoru oraz osobistych konsultacji z przełożonymi.

Pracą zdalną, którą regulują przepisy kodeksu pracy, jest tzw. telepraca. Polega ona na regularnym wykonywaniu zadań poza siedzibą firmy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniach usług drogą elektroniczną.

Zatrudnienie w tej formie może przynieść pracodawcy wymierne oszczędności. Nie mogą się one jednak odbyć kosztem osób świadczących pracę w domu – szczególnie w kwestiach technicznego bezpieczeństwa pracy. Telepracownik wykonuje pracę w miejscu zamieszania, w związku z czym pracodawca jest zwolniony z wykonywania wobec niego części obowiązków z zakresu bhp. Musi jednak zadbać, by takie osoby pracowały w warunkach unikania zagrożeń takich jak obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego czy narządu wzroku. Rozwiązania mające na celu zredukowanie uciążliwości związanych z pracą przy komputerze mają bowiem zastosowanie niezależnie od miejsca wykonywania obowiązków.

Dostarczenie sprzętu

Organizacja każdego stanowiska pracy, niezależnie od miejsca jego usytuowania, powinna odpowiadać rodzajowi i specyfice obowiązków pracownika. Ze specyfiki telepracy wynika zaś, że jest ona wykonywana z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej.

Zawody, które mogą być realizowane w formie telepracy – takie jak informatyk, grafik komputerowy, tłumacz czy redaktor – wymagają nie tylko dostępu do internetu, który umożliwia kontakt z pracodawcą oraz przesyłanie efektów pracy. Niezbędny jest również sprzęt komputerowy o jakości i wydajności adekwatnej do zadań wynikających z umowy o pracę.

Sprzęt komputerowy, na którym telepracownik ma świadczyć pracę, nie może być dowolny od strony technicznej. Przede wszystkim nie można założyć, że skoro zatrudniony będzie pracował w domu, to może się zadowolić każdym rodzajem sprzętu, byle jako tako działał.

Urządzenia, na których ma być świadczona praca, muszą spełniać wymagania bezpieczeństwa wynikające z przepisów bhp. Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy – w tym telepracowników – w urządzenia techniczne, które nie spełniają wymogów dotyczących oceny zgodności.

Samo dostarczenie telepracownikowi sprzętu do pracy nie wyczerpuje obowiązków pracodawcy. Musi on także ubezpieczyć sprzęt, pokryć koszty związane z jego instalacją, serwisem, eksploatacją oraz konserwacją, jak również zapewnić telepracownikowi pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi sprzętu.

Właściwa organizacja

Gdy telepracownik świadczy obowiązki we własnym mieszkaniu, do takiego miejsca pracy ma zastosowanie, w sposób szczególny, prawo do prywatności. Jednak uznanie, że mieszkanie telepracownika to „teren prywatny", i pracodawca nie może ingerować w stanowisko pracy, to błąd.

Ponieważ telepraca oznacza pracę przy komputerze, rolą pracodawcy jest zapewnienie, aby to komputerowe stanowisko pracy spełniało wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii pracy.

Stanowiska pracy wyposażone w komputery charakteryzują się swoją specyfiką oraz właściwymi dla siebie zagrożeniami. Problematykę komputerowych stanowisk pracy reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973). Określa ono wymagania:

- bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, jak również

- dotyczące organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Ani przepisy tego rozporządzenia, ani żadne inne nie wyłączają obowiązku zapewnienia telepracownikom właściwie zorganizowanego komputerowego stanowiska pracy. Zgodnie zaś z § 4 rozporządzenia, pracodawca ma obowiązek organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określone w załączniku do tego rozporządzenia.

Aby właściwie zrozumieć zagadnienia prawidłowej organizacji komputerowego stanowiska pracy, niezbędna jest znajomość kilku kluczowych pojęć odnoszących się do jego wyposażenia.

W pierwszej kolejności należy ustalić, czym jest monitor ekranowy. Przepis § 2 pkt 1 rozporządzenia zawiera definicję monitora ekranowego. Zgodnie z nią, jest to urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu.

Monitor ekranowy jest częścią składową stanowiska, które stanowi przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, obejmującym wyposażenie:

- podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek,

- dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,

- pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek.

Urządzenia wchodzące w skład wyposażenia podstawowego i dodatkowego wraz z oprogramowaniem tworzą całość zwaną systemem komputerowym.

Elementy składające się na komputerowe stanowisko pracy muszą spełniać określone parametry oraz być właściwie rozmieszczone. Ma to na celu zmniejszenie obciążeń układu mięśniowo-szkieletowego oraz narządu wzroku.

Parametry monitora

Monitor ekranowy, niezależnie od tego, w jakiej technologii jest wykonany, musi spełniać konkretne wymagania:

- znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,

- obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,

- jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,

- regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20° do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° – po 60° w obu kierunkach,

- ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.

Przepisy nie zawierają szczegółowych regulacji odnoszących się do doboru monitora ekranowego w kontekście jego wielkości, rozdzielczości, technologii wyświetlania obrazu czy palety barw. Jednak telepracownicy powinny być traktowani na takich samych zasadach jak etatowcy świadczący pracę w siedzibie firmy. Tym samym wyposażanie wyłącznie pracowników świadczących pracę w biurze w najnowsze rozwiązania technologiczne – w tym w monitory redukujące obciążenie narządu wzroku – może nasuwać podejrzenie nierównego traktowania.

Odpowiednia klawiatura

Na rynku dostępna jest bardzo bogata oferta klawiatur. Nie każdy model jest jednak odpowiedni do pracy, bo nie wszystkie spełniają wymagania określone w rozporządzeniu.

Przede wszystkim klawiatura powinna być osobnym elementem wyposażenia podstawowego. Jej konstrukcja powinna umożliwiać telepracownikowi przyjęcie pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura ma być regulowana i mieć odpowiednią wysokość – liczoną od klawiszy środkowego rzędu (A, S), nieprzekraczającą 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury, licząc od płaszczyzny stołu.

Ważne!

Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki odpowiednio kontrastowe oraz czytelne. Nie należy wyposażać pracowników, w tym telepracowników, w klawiatury z powierzchnią lakierowaną na wysoki połysk.

Nie każdy stół

Telepracownik nie powinien pracować na przypadkowym stole. Stół powinien umożliwiać wygodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, jak również ustawienie monitora i klawiatury na różnej wysokości. Szerokość i głębokość stołu ma dawać wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywania czynności związanych z  rodzajem pracy.

Właściwy stół powinien pozwolić ustawić elementy wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, tj. w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.

Regulowane krzesło

Bezpieczne i komfortowe wykonywanie pracy przy komputerze, która jest pracą siedzącą, wymaga właściwego siedziska. Z pewnością nie może być ono przypadkowe – np. krzesło z wyposażenia salonu w domu telepracownika. Odpowiednie do pracy przed komputerem krzesło powinno posiadać:

- dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,

- wymiary oparcia i siedziska mają zapewniać wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

- regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,

- regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu,

- wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

- możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

- podłokietniki.

Ważne!

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.

Ocena warunków pracy...

Pracodawca, organizując komputerowe stanowisko pracy telepracownika, powinien przeprowadzić tzw. ocenę warunków pracy. Obowiązek ten wynika z rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe. Dotyczy więc również stanowisk pracy telepracowników.

Oceny dokonuje się w zakresie:

- organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów ich wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,

- stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,

- obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,

- obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,

- obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy.

Przeprowadzenie tej oceny jest niezbędne, aby pracodawca mógł podejmować działania zmierzające do usunięcia stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości. Ocena jest konieczna przede wszystkim w odniesieniu do nowo tworzonych stanowisk pracy, jak też po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowiska pracy.

... a także kontrola

Obok przewidzianej dla ogółu komputerowych stanowisk pracy oceny warunków pracy, której źródłem są przepisy rozporządzenia, kodeks pracy przewiduje specyficzną formę kontroli względem telepracowników. Przeprowadza się ją w celu inwentaryzacji, konserwacji sprzętu oraz w zakresie bhp.

W przeciwieństwie do kontroli realizacji obowiązku świadczenia pracy przez telepracownika, kontrola pracodawcy z zakresu bhp może być wykonywana wyłącznie w formie osobistej wizyty w miejscu, w którym telepracownik świadczy pracę (analogicznie jak kontrola przeprowadzana w celu instalacji i inwentaryzacji zapewnionego sprzętu).

Pierwsza taka kontrola powinna mieć miejsce jeszcze przed przystąpieniem do pracy telepracownika i na jego wniosek. Przepisy nie normują formy takiego wniosku. Wydaje się zatem, że jest ona dowolna – może być to zarówno pismo, informacja przekazana ustnie czy przy użyciu środków elektronicznego porozumiewania się. Oczywiście dla celów dowodowych najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest forma pisemna, która pozwala uniknąć ewentualnych sporów na tym tle.

Problem w tym, że przepisy kodeksu pracy nie regulują w sposób precyzyjny zagadnień, które pracodawca powinien zweryfikować podczas kontroli z zakresu bhp. Wydaje się, że kontrola powinna dotyczyć kwestii analogicznych, jak w przypadku oceny warunków pracy stanowiska wyposażonego w monitor ekranowy. ?

Autor jest prawnikiem, ekspertem prawa pracy

Nieprawidłowy zestaw

Zarówno stół, jak i krzesło – jeżeli są oceniane osobno – mogą spełniać wymogi wynikające z przepisów. Jednak ich zestawienie nie zawsze musi się okazać prawidłowe, ponieważ między stołem a krzesłem muszą zachodzić właściwe zależności.

Wysokość stołu i siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała:

- naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,

- odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°, 50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika,

- odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

BHP

Rozwój technologiczny pozwala coraz szerzej wykorzystywać możliwość świadczenia pracy na odległość. Dotyczy to prac, które cechuje duża samodzielność, które nie mają charakteru skooperowanego i nie wymagają stałego nadzoru oraz osobistych konsultacji z przełożonymi.

Pracą zdalną, którą regulują przepisy kodeksu pracy, jest tzw. telepraca. Polega ona na regularnym wykonywaniu zadań poza siedzibą firmy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniach usług drogą elektroniczną.

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Konsumenci
Uwaga na truskawki z wirusem i sałatkę z bakterią. Ostrzeżenie GIS
Praca, Emerytury i renty
Wolne w Wielki Piątek - co może, a czego nie może zrobić pracodawca
Sądy i trybunały
Pijana sędzia za kierownicą nie została pouczona. Sąd czeka na odpowiedź SN
Sądy i trybunały
Manowska pozwała Bodnara, Sąd Najwyższy i KSSiP. Żąda dużych pieniędzy
Konsumenci
Bank cofa się w sporze z frankowiczami. Punkt dla Dziubaków