Sportowcy mogą być zatrudnieni na umowę o pracę z klubem sportowym

Kibicując naszym zawodnikom – zarówno lokalnie, jak i w imprezach międzynarodowych, często nie zdajemy sobie sprawy, że sportowiec to także zawód i praca, która świadczona jest w określonym wymiarze czasu. Jak rozstrzygnąć problemy prawne dotyczące zatrudnienia wyczynowca?

Elastyczny czas pracy

Sportowcy mogą być zatrudnieni na podstawie umowy o pracę zawartej z klubem sportowym. Zgodnie z kodeksem pracy czas pracy to okres, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania obowiązków zawodowych.

Jednak sportowiec, oprócz czynności bezpośrednio wiążących się z uprawianiem sporu (jak treningi czy udział w zawodach), wykonuje też inne specyficzne zajęcia. Ich zakwalifikowanie jako realizowanych w ramach stosunku pracy może budzić wątpliwości. Czas ich wykonywania trzeba zatem ustalić w sposób uwzględniający charakter zatrudnienia – rodzaj i wymogi uprawianej dyscypliny.

Celem sportowca jest osiągnięcie najwyższej formy umożliwiającej udział we współzawodnictwie sportowym i reprezentowanie barw klubu w jak najbardziej efektywny sposób. Na jego warsztat składają się takie atrybuty jak: przygotowanie fizyczne, szybkość, kondycja, przygotowanie taktyczne, psychologiczno-mentalne, odporność na stres i inne cechy właściwe do uprawiania konkretnych dyscyplin sportowych. Aby je osiągnąć, sportowiec wykonuje polecenia przełożonego – zwykle głównego trenera.

Zazwyczaj nie jest możliwe, aby sportowcy wykonywali pracę w oparciu o podstawowy system czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu, co wynika ze specyfiki ich profesji. To zawód, który wymaga realizacji różnych czynności przez całą dobę. Trudno zakładać, żeby sportowiec np. trenował przez 8 godzin bez przerwy. Dlatego wykonywanie przez niego obowiązków na etacie wymaga zastosowania elastycznego systemu czasu pracy. Najbardziej optymalnym z nich będzie w tym przypadku zadaniowy czas pracy. Polega on na ustaleniu przez pracodawcę (po porozumieniu z pracownikiem) okresu niezbędnego do wykonania powierzonych zadań, uwzględniającego przyjęty wymiar czasu pracy.

Wysiłek i regeneracja

Nie eliminuje to jednak problemu kwalifikacji poszczególnych czynności realizowanych przez zawodnika do tych wykonywanych w czasie pracy i w stosunku pracy. Raczej nie wszystkie można potraktować jako mieszczące się w ramach stosunku pracy i dotyczące realizacji powierzonych zadań. W szczególności chodzi o czas poświęcony na regenerację czy udział w wydarzeniach medialnych.

Analizując czas pracy sportowca, należy wyróżnić dwie grupy wykonywanych przez niego obowiązków. Pierwsza z nich to te, które bez żadnych wątpliwości kwalifikuje się jako wykonywane w stosunku pracy, np. treningi, zawody. Drugą z nich stanowią czynności związane z zawodowym uprawianiem sportu, ale nie dotyczące bezpośrednio startu w zawodach – takie jak poddawanie się zabiegom regeneracyjnym, choć odpowiednia ich kwalifikacja może być dyskusyjna.

Do standardowego czasu pracy profesjonalnych zawodników można zaliczyć wszystkie obowiązki służące zbudowaniu formy sportowej i związane ze współzawodnictwem, czyli regularnymi treningami w klubie, występami w meczach, turniejach i innych rodzajach zawodów, a także uczestniczenie w zgrupowaniach i obozach przygotowawczych. Te aktywności powinno się zakwalifikować jako realizowanie pracy sportowca sensu stricto – zawsze są wykonywane na polecenie i pod kierownictwem trenera.

Powstaje pytanie, czy czas realizacji czynności, które nie stanowią wykonywania pracy rozumianej wąsko jako trening lub udział w zawodach, można zaliczyć do czasu pracy profesjonalnego sportowca.

Pierwszą grupą czynności, która może nie wiązać się bezpośrednio z treningiem oraz występami w zawodach sportowca, ale wpływa na jego dyspozycję i zdolności treningowe, jest regeneracja i odnowa biologiczna. Są to wszelkie działania nakierowane na doprowadzenie organizmu do optymalnego stanu po wzmożonym wysiłku związanym np. z ciężkim treningiem lub odbytym współzawodnictwem. Długotrwałe wyczynowe zmagania pozostawiają bowiem znaczący ślad w organizmie. Rywalizacja na najwyższym poziomie, w czasie której o sukcesie decydują ułamki sekund, powoduje konieczność wydobywania z ciała wszystkich sił i doprowadzania go do granic wytrzymałości. Czy więc zawsze będzie możliwe włączenie regeneracji i odnowy biologicznej do czasu pracy? W zakresie realizowanym w klubie sportowym, w którym zatrudniony jest zawodnik, na pewno tak. Ale co z aktywnością podejmowaną poza nim? Dużą część czynności regeneracyjnych zawodnik przeprowadza poza klubem, indywidualnie albo na polecenie trenera. Przy różnych mikrourazach czy kontuzjach są to wizyty u lekarzy, badania, a następnie zabiegi wykonywanie często też w domu zawodnika.

Z powodu związku tych czynności z wykonywaniem pracy poprzez konieczność utrzymywania optymalnej dyspozycji fizycznej, należy je zakwalifikować do czasu pracy, jeśli ich wykonywanie jest uzgodnione między stronami stosunku pracy, tj. pracownikiem (zawodnikiem) i pracodawcą (klubem sportowym).