Reprezentatywność związku: ważny staż członkowski aktywistów

Od 23 sierpnia 2019 r. obowiązuje przepis, który uzależnia status związku od liczby osób zrzeszonych w organizacji od co najmniej pół roku.

Publikacja: 22.08.2019 07:00

Reprezentatywność związku: ważny staż członkowski aktywistów

Foto: Adobe Stock

1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa z 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1608). Nowelizacja ta wprowadziła m.in. zmiany w zakresie częstotliwości informowania pracodawcy przez działające u niego organizacje związkowe o ich liczebności. Związki muszą przedstawiać pracodawcy informacje o liczbie członków co sześć miesięcy – według stanu na 30 czerwca i 31 grudnia w terminie odpowiednio do 10 lipca i 10 stycznia. Wcześniej obowiązek ten realizowały raz na kwartał.

Ustalając liczbę członków związku, od której zależy nabycie uprawnień zakładowej organizacji związkowej (powinna liczyć co najmniej 10 członków), można obecnie uwzględniać osoby wykonujące pracę zarobkową, które nie są pracownikami (np. zleceniobiorców), pod warunkiem że przepracowały u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy. Chodzi o to, żeby takie osoby, ze względu na mniejszą trwałość stosunków cywilnoprawnych, nawiązały silniejszą więź z pracodawcą, zanim będą wliczane do liczby członków przyznającej organizacji związkowej status „zakładowej" i związane z tym uprawnienia.

Status organizacji

Od 23 sierpnia 2019 r. wejdzie w życie zmiana, odroczona w czasie o rok od opublikowania nowych przepisów. Dotyczy ona zasad ustalania liczby członków reprezentatywnej zakładowej organizacji związkowej.

Reprezentatywne organizacje związkowe, spełniające ustawowe wymogi co do liczby zrzeszonych pracowników, korzystają z dodatkowych kompetencji, których pozbawione są inne związki zawodowe. Są one uprawnione np. do dodatkowych uzgodnień w trakcie zwolnień grupowych – jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia w sprawie zwolnień ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami reprezentatywnymi.

Zgodnie z art. 253 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych reprezentatywną organizacją związkową jest zakładowa organizacja związkowa:

- będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, zrzeszająca co najmniej 8 proc. osób wykonujących pracę zarobkową u pracodawcy, lub

- zrzeszająca co najmniej 15 proc. osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.

Jeżeli żadna z zakładowych organizacji nie spełnia wyżej wskazanych wymogów, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.

Od stycznia 2019 r., tj. po nowelizacji przepisów, przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy, od której liczy się powyższe procenty, uwzględnia się wszystkie osoby wykonujące pracę zarobkową zatrudnione u pracodawcy (w tym np. zleceniobiorców), jednak wyłącznie zatrudnione przez co najmniej sześć miesięcy przed rozpoczęciem rokowań lub uzgodnień. Wynika to z tego, że krótkotrwałe wzrosty stanu zatrudnienia nie powinny istotnie wpływać na stwierdzenie reprezentatywności zakładowych organizacji związkowych, a w konsekwencji na zakres uprawnień związków. Przed nowelizacją zakres tego wymogu był węższy, gdyż odnosił się tylko do liczby pracowników.

Półroczna aktywność

Natomiast zgodnie z nowym art. 253 ust. 6 ustawy o związkach zawodowych, który wchodzi w życie 23 sierpnia br., ustalając liczbę osób wykonujących pracę zarobkową (w tym pracowników), zrzeszonych w reprezentatywnej organizacji związkowej, uwzględnia się wyłącznie osoby należące do tej organizacji przez co najmniej sześć miesięcy przed przystąpieniem do rokowań lub uzgodnień. Od tej daty przy ustalaniu reprezentatywności organizacji zacznie więc obowiązywać wymóg sześciomiesięcznego stażu członkowskiego związkowców. Jest to zasada analogiczna do treści art. 24125a § 3 kodeksu pracy obowiązującego przed nowelizacją przepisów.

Mimo nieprecyzyjnego sformułowania wydaje się, że przepis ten odnosi się do sześciomiesięcznego okresu bezpośrednio poprzedzającego rozpoczęcie rokowań lub uzgodnień i pozostawania w zatrudnieniu w tym dniu. Nie chodzi tu więc o łączny staż członkowski danej osoby uwzględniający np. poprzednie okresy przynależności do związku zawodowego pracownika, który aktualnie jest członkiem związku krócej niż sześć miesięcy.

Partner do rozmów

Wymóg co najmniej sześciomiesięcznej przynależności do organizacji związkowej ma się przyczyniać do wyłonienia tego związku, który charakteryzuje się największą stabilnością w zakresie członkostwa. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2001 r. (K 22/01), za reprezentatywną nie może zostać uznana organizacja związkowa, która tylko przejściowo osiągnęła określone w ustawie kryteria liczbowe, prowadząc intensywną rekrutację nowych członków z myślą o udziale z rokowaniach. Słusznie przyjęto w ten sposób, że zdolność związków zawodowych do reprezentowania interesów pracowniczych powinna zależeć nie tylko od liczby ich członków w danym momencie, ale również od pewnej minimalnej stabilizacji liczby zrzeszanych pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową.

Krystian Stanasiuk jest LL.M. partner w Taylor Wessing w Warszawie

Katarzyna Pęcak jest associate w Taylor Wessing w Warszawie

1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa z 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1608). Nowelizacja ta wprowadziła m.in. zmiany w zakresie częstotliwości informowania pracodawcy przez działające u niego organizacje związkowe o ich liczebności. Związki muszą przedstawiać pracodawcy informacje o liczbie członków co sześć miesięcy – według stanu na 30 czerwca i 31 grudnia w terminie odpowiednio do 10 lipca i 10 stycznia. Wcześniej obowiązek ten realizowały raz na kwartał.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami