Nielegalna praca na celowniku Państwowej Inspekcji Pracy

"Pan Andrzej miał wypadek w pracy. Nie dostał odszkodowania, gdyż pracodawca nie zarejestrował go w ZUS-ie. Pani Anna została oszukana przy wypłacie wynagrodzenia. Pan Roman nie mógł wziąć kredytu, gdyż pracował bez umowy... Jak się przed tym zabezpieczyć?" - tak rozpoczyna się poradnik Państwowej Inspekcji Pracy, będący elementem kampanii informacyjnej "Pracuję legalnie".

Publikacja: 21.08.2018 12:08

Na małych budowach robotnicy często pracują bez umowy

Na małych budowach robotnicy często pracują bez umowy

Foto: 123RF

Nielegalne zatrudnienie lub nielegalna inna praca zarobkowa oznacza: 

- zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,

- niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego,

- podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, pracy zarobkowej w oparciu o umowę innego typu lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy.

Te elementy nie muszą wystąpić łącznie. Wystarczy jeden z nich, żeby mówić o nielegalnym zatrudnieniu. Aby tego uniknąć pracodawca musi pamiętać o zawarciu z pracownikiem umowy o pracę i zgłoszeniu go do ubezpieczenia społecznego. Natomiast pracownik, jeżeli jest zarejestrowany jako bezrobotny, a ma już pracę – musi pamiętać, aby ten fakt zgłosić do urzędu pracy – ma na to 7 dni.

Czytaj też: Co robić, gdy pracodawca zatrudniał na czarno, a potem zwolnił bez wypłaty wynagrodzenia

PIP podaje, że jej inspektorzy przeprowadzili w 2017 r. 23,6 tys. kontroli, podczas których badana była legalność zatrudnienia i wykonywania innej pracy zarobkowej przez 176 tysięcy obywateli polskich. Nielegalne zatrudnienie ujawniono podczas 5,6 tys. kontroli, a nieprawidłowości dotyczyły 13,8 tys. osób. W tej grupie 2,6 tys. pracujących wykonywało pracę bez potwierdzenia na piśmie rodzaju i warunków umowy o pracą, a 12,8 tys. osób nie było zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego.

Najwięcej przypadków nielegalnego zatrudnienia inspektorzy pracy odnotowali w transporcie i gospodarce magazynowej. Największe nasilenie nielegalnej pracy obywateli polski ujawniono w województwie śląskim 2 866 osób, małopolskim 2 236 osób i wielkopolskim 1 659 osób.

Na czarno w małych firmach

Zwiększone zapotrzebowanie na pracę cudzoziemców sprawia, że inspektorzy pracy zintensyfikowali kontrole legalności zatrudnienia zagranicznych pracowników. W 2017 r. inspektorzy pracy zrealizowali 7,2 tys. kontroli legalności zatrudnienia i wykonywania pracy przez cudzoziemców. Sprawdzono legalność zatrudnienia 45 989 cudzoziemców. Blisko 86 proc. z nich stanowili obywatele Ukrainy.

Nielegalną pracę świadczyli obywatele 36 państw. Większość zatrudnionych na czarno świadczyła pracę dla mikrofirm zatrudniających do 9 osób. Praca na czarno występuje głównie w podmiotach małych, powierzających pracę maksymalnie kilku osobom. Podmioty te prowadzą najczęściej działalność w sposób niezorganizowany (bez obsługi kadrowo-księgowej czy administracyjnej), realizują krótkoterminowe zlecenia, a ich byt też często bywa krótki.

Najczęściej cudzoziemcy pracowali na czarno w sekcjach gospodarki: przetwórstwo przemysłowe, usługi administrowania i działalność wspierająca (agencje ochrony, serwis sprzątający), budownictwo, transport i gospodarka magazynowa.

Największa grupa nielegalnie zatrudnionych pracowała bez wymaganego zezwolenia - 4 157 osób. Kontrole wykazały, że 1 739 osób wykonywało pracę na innym stanowisku lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę. Bez umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej pracowało 806 cudzoziemców.

Badając legalność zatrudnienia inspektorzy pracy stwierdzali także przypadki niezgłaszania cudzoziemców do ubezpieczenia społecznego oraz nieprawidłowości w zakresie zadeklarowanych danych o wysokości wypłacanego wynagrodzenia.

Kontrole nie wystarczą

PIP stwierdziła, że wiele osób nieświadomie godzi się na pracę na czarno bez żadnej umowy. Uznała, że należy uświadomić zatrudnianym korzyści, jakie daje zawarcie umowy o pracę oraz zagrożenia wynikające z wykonywania pracy nierejestrowanej lub deklarowanej fałszywie. W tym celu Inspekcja realizuje kolejny etap trzyletniej ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej „Pracuję legalnie". Jej zadaniem jest podniesienie świadomości pracodawców i pracowników z zakresu zasad zatrudniania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy, a także informowanie o formach i możliwościach skorzystania z pomocy merytorycznej Państwowej Inspekcji Pracy przy eliminowaniu nieprawidłowości.

Celem kampanii jest także piętnowanie niedozwolonych praktyk stosowanych przez tych pracodawców, którzy decydują się na powierzanie pracy z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa.

Ważnym elementem kampanii jest strona internetowa www.prawawpracy.pl, gdzie promowane są treści związane z legalnym zatrudnianiem. Na stronie internetowej znalazła się baza wiedzy (obowiązki pracodawcy i pracownika, w tym cudzoziemca, wzory dokumentów), szkolenia (terminy, materiały szkoleniowe), materiały kampanii (wydawnictwa, spoty radiowe, plakaty, infografiki), akty prawne, informacje w języku ukraińskim, a także przydatne linki.

Nielegalne zatrudnienie lub nielegalna inna praca zarobkowa oznacza: 

- zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Konsumenci
UOKiK ukarał dwie znane polskie firmy odzieżowe. "Wełna jedynie na etykiecie"
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego