PIP przygląda się zagranicznym delegowaniom pracowników

Zagraniczne instytucje kontrolne przejawiają coraz większe zainteresowanie polskimi pracownikami delegowanymi za granicę przez firmy z Polski. W tym zakresie coraz częściej współpracują z Państwową Inspekcją Pracy.

Publikacja: 17.08.2017 06:30

PIP przygląda się zagranicznym delegowaniom pracowników

Foto: 123RF

Obowiązujące od ponad roku regulacje ustawy z 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług wprowadziły wiele nowych obowiązków dla pracodawców delegujących do Polski pracowników z zagranicy (dalej: ustawa).

Przewidziane ustawą uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy oraz formuły jej współpracy z właściwymi organami kontrolnymi w innych państwach członkowskich sprawiają, iż organ ten podejmuje szereg działań kontrolnych w tym obszarze, i to zarówno wobec pracodawców zagranicznych delegujących pracowników do Polski, jak i polskich pracodawców, którzy wysyłają pracowników poza granicę.

Opublikowane w ostatnim czasie sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2016 r. stanowi ciekawą lekturę na temat działań kontrolnych tej instytucji oraz zidentyfikowanych przypadków nieprawidłowości w działaniach pracodawców w tym zakresie.

Polscy pracodawcy...

Przypomnijmy, że ustawa implementowała Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającą rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (dalej: rozporządzenie w sprawie IMI).

Jednym z kluczowych założeń tej dyrektywy było wprowadzenie rozwiązań pozwalających instytucjom kontrolującym pracodawców w poszczególnych krajach członkowskich na sprawną współpracę – m.in. poprzez wymianę informacji, wspieranie się w działaniach kontrolnych i egzekucji kar nałożonych na pracodawców delegujących.

Sprawozdanie PIP pokazuje, iż zagraniczne instytucje kontrolne coraz częściej współpracują z Inspekcją, wykorzystując przy tym elektroniczny kanał komunikacji, jakim jest tzw. System Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (IMI). W 2016 r. komunikacja w ramach systemu IMI dotyczyła 240 spraw. W przeważającej mierze (229 przypadków) były to sprawy nadesłane przez organy kontrolne z innych państw UE/EOG, w 11 przypadkach sprawy zainicjowała Państwowa Inspekcja Pracy. Pośród krajów inicjujących najwięcej spraw są Belgia, Francja, Czechy, Niemcy oraz Austria i Holandia.

... pod lupą za granicą

Statystyki PIP pokazują, iż zagraniczne organy kontrolne przejawiają coraz większe zainteresowanie polskimi pracownikami delegowanymi za granicę przez firmy z Polski. Liczba zapytań skierowanych do PIP w takich sprawach w 2016 r. wzrosła o 40 proc. w porównaniu z 2015 r. W wyniku wniosków zagranicznych instytucji inspektorzy pracy przeprowadzili w ubiegłym roku 131 kontroli polskich firm delegujących za granicę.

Kontrole polskich pracodawców miały na celu m.in. sprawdzenie, czy pracownik skierowany do pracy za granicę może być faktycznie uznany za pracownika delegowanego w rozumieniu przepisów państwa, do którego został wysłany do pracy. W tym zakresie działania kontrolne zagranicznych instytucji działających we współpracy z PIP, jak można przypuszczać, miały na celu wykrywanie nadużyć polegających na stosowaniu formuły delegowania przez niedziałające faktycznie na rynku polskim, choć formalnie tu zarejestrowane firmy, tylko po to, aby ograniczyć koszty świadczonych usług.

Chodzi o to, iż pracownikom delegowanym z Polski do pracy w kraju członkowskim przysługują warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż w takim kraju docelowym delegowania tylko w ściśle określonym zakresie (w pozostałym zakresie stosuje się do nich polskie, z reguły mniej korzystne niż w krajach Europy Zachodniej, warunki zatrudnienia). Z drugiej strony, pracownicy zatrudnieni bezpośrednio w kraju docelowym (bez wykorzystania konstrukcji delegowania) mają, z zasady, prawo do wszystkich warunków zatrudnienia i wynagrodzenia przewidzianych prawem tego kraju.

Kontrole dotyczyły także wypłaty wynagrodzenia i innych świadczeń w okresie delegowania.

Zakres nieprawidłowości

Jedną z najczęściej występujących nieprawidłowości było niezapewnienie pracownikom delegowanym za granicę minimalnych warunków zatrudnienia. Niektórzy polscy pracodawcy nadal wypłacają pracownikom delegowanym wynagrodzenie niższe od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w kraju delegowania.

W sprawozdaniu zwrócono też uwagę na próby omijania przepisów o delegowaniu przez polskich pracodawców z powołaniem się na przepisy dotyczące podróży służbowych. Ponieważ przepisy unijne nie zawierają żadnych jasnych wyłączeń z zakresu przepisów o delegowaniu mających zastosowanie do podróży służbowych, a jednocześnie koncept podróży służbowej wydaje się nie do końca rozpoznawany w porządkach prawnych przynajmniej niektórych krajów członkowskich, takie działania mogą się okazać nieskuteczne.

Kontrole polskich pracodawców delegujących za granicę przeprowadzone przez PIP mają na celu pozyskanie i przekazanie właściwym organom kontrolnym w państwach członkowskich informacji i dowodów na potrzeby prowadzonych przez nich spraw dotyczących polskich pracodawców.

Pierwsze wyniki

Państwowa Inspekcja Pracy obejmuje zakresem swojego działania także delegowania pracowników do Polski przez pracodawców zagranicznych. W tych przypadkach rola PIP polega nie tylko na przyjmowaniu oświadczeń pracodawców zagranicznych o delegowaniu, ale obejmuje także kontrolę wypełniania obowiązków administracyjnych wynikających z ustawy oraz prawidłowości delegowania, jak również kontrolę zapewnienia minimalnych warunków zatrudnienia pracowników delegowanych.

W ciągu niepełnego półrocza obowiązywania ustawy do PIP zostało złożonych ok. 1000 oświadczeń o delegowaniu ponad 4,1 tys. pracowników skierowanych do pracy na terytorium Polski przez 650 podmiotów zagranicznych z 54 krajów.

Jednocześnie PIP przeprowadziła 67 kontroli pracodawców delegujących pracowników do Polski, które objęły ponad 1,3 tys. pracowników, czyli blisko 1/4 wszystkich zgłoszonych PIP osób delegowanych do Polski.

Wykroczenie w Polsce

Nieprawidłowości ujawnione w toku kontroli dotyczyły najczęściej oświadczeń o delegowaniu pracowników (w tym niezgłoszenia lub nieterminowego zgłoszenia faktu delegowania, złożenia niekompletnego oświadczenia lub braku jego aktualizacji) oraz braku wyznaczenia osoby upoważnionej do pośredniczenia w kontaktach pomiędzy PIP a zagranicznym pracodawcą delegującym pracowników do Polski. Inne stwierdzone uchybienia dotyczyły obowiązków w zakresie przechowywania dokumentacji.

W przypadku tego typu naruszeń, osoby odpowiedzialne działające w imieniu pracodawcy delegującego pracowników do Polski mogą ponieść odpowiedzialność wykroczeniową sankcjonowaną karą grzywny w wysokości do 30 000 zł. W razie zakończenia sprawy w postępowaniu mandatowym wysokość wymierzonej przez PIP grzywny zasadniczo nie może przekroczyć 2000 zł.

Inspekcja kontrolowała również zapewnienie pracownikom delegowanym do Polski minimalnych warunków zatrudnienia. Najwięcej naruszeń w tym zakresie dotyczyło czasu pracy, w szczególności przestrzegania norm czasu pracy i zapewnienia odpowiedniego okresu odpoczynku, a także udzielenia urlopu w odpowiednim wymiarze.

Inspektorzy wykryli również nieprawidłowości w zakresie bhp, które dotyczyły badań lekarskich oraz szkoleń bhp pracowników delegowanych. W ocenie PIP, brak jest jednak jednoznacznych przepisów w tym zakresie, które wskazywałyby, że badania lekarskie i szkolenia z zakresu BHP powinny być przeprowadzane na zasadach obowiązujących polskich pracowników. ?

Zdaniem autorki

Natalia Wołkowycka, prawnik, Associate, Deloitte Legal

Na podstawie wyników przeprowadzonych kontroli Państwowa Inspekcja Pracy opracowała wnioski zmierzające do ograniczenia skali stwierdzonych nieprawidłowości oraz udostępnienia Inspekcji instrumentów służących lepszemu egzekwowaniu obowiązków od podmiotów kontrolowanych.

I tak, postuluje się m.in. zainicjowanie prac legislacyjnych zmierzających do sankcjonowania naruszeń ustawy w trybie grzywien administracyjnych i kar pieniężnych, a nie – jak ma to miejsce obecnie – w trybie postępowania w sprawach o wykroczenia. Zmiana trybu karania naruszeń ustawy ma stanowić środek zaradczy na sygnalizowany już dziś przez PIP brak realnych możliwości sankcjonowania wykroczeń popełnianych przez pracodawców delegujących. Jak można przypuszczać, trudności w nakładaniu kar na pracodawców delegujących naruszających przepisy wynikają z problemów w ustaleniu konkretnych osób odpowiedzialnych za te naruszenia po stronie pracodawcy delegującego i przypisaniu im winy, co warunkuje odpowiedzialność wykroczeniową. Zaproponowany przez PIP tryb karania pracodawców delegujących umożliwiłby nałożenie sankcji na podmiot delegujący, bez konieczności wykazywania winy po stronie konkretnych osób działających w jego imieniu.

Inne wnioski legislacyjne wynikające ze sprawozdania PIP dotyczą m.in. jednoznacznego uregulowania kwestii badań lekarskich i szkoleń z zakresu bhp pracowników delegowanych do Polski, które to, w ocenie PIP, powinny być przeprowadzone na zasadach obowiązujących pracowników polskich. Aktualnie te kwestie rodzą dość duże kontrowersje, zwłaszcza w przypadku powoływania się przez pracodawców delegujących do Polski na badania lekarskie lub szkolenia z zakresu bhp przeprowadzone za granicą, w kraju macierzystym delegowania. Jednoznaczne przepisy w tym zakresie pozwoliłyby te wątpliwości wyeliminować.

Zdaniem autora

Marcin Sękowski, radca prawny, Senior Managing Associate, Deloitte Legal

Choć przepisy ustawy obowiązują już od ponad roku, praktyka Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie dopiero się kształtuje. Opisane w sprawozdaniu PIP wnioski sugerują, iż nie wszystkie rozwiązania przewidziane w ustawie są dostatecznie precyzyjne, a przyjęte środki służące egzekwowaniu naruszeń w pełni skuteczne.

Należy jednak przypuszczać, iż zainteresowanie PIP tematyką delegowań pracowników z pewnością nie będzie słabnąć, zwłaszcza, iż obecnie trwają budzące wiele emocji prace legislacyjne nad rewizją dyrektywy 96/71 dotyczącej oddelegowań pracowników, których celem jest m.in. zwiększenie zakresu uprawnień przysługujących pracownikom delegowanym.

Również rosnąca liczba wniosków i zapytań wnoszonych do PIP przez instytucje kontrolne z państw członkowskich pozwala przyjąć, iż kwestie dotyczące delegowań będą stanowiły istotny obszar objęty kontrolą PIP również w roku 2017 i latach następnych.

Kontrole zagraniczne z pomocą PIP

Choć PIP nie ma uprawnienia do samodzielnego nakładania sankcji na pracodawców polskich delegujących pracowników za granicę, którzy naruszają prawo w państwie docelowym delegowania, to sankcje za takie naruszenia mogą zostać zastosowane przez zagraniczne instytucje na podstawie informacji i dowodów przekazanych przez PIP. I taka była właśnie jedna z głównych idei opracowania Dyrektywy 2014/67/UE.

Obowiązujące od ponad roku regulacje ustawy z 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług wprowadziły wiele nowych obowiązków dla pracodawców delegujących do Polski pracowników z zagranicy (dalej: ustawa).

Przewidziane ustawą uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy oraz formuły jej współpracy z właściwymi organami kontrolnymi w innych państwach członkowskich sprawiają, iż organ ten podejmuje szereg działań kontrolnych w tym obszarze, i to zarówno wobec pracodawców zagranicznych delegujących pracowników do Polski, jak i polskich pracodawców, którzy wysyłają pracowników poza granicę.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami