PPK jest tworzone z myślą o milionach pracujących Polaków jako narzędzie do oszczędzania w długofalowej perspektywie. Jednak zanim odprowadzone zostaną pierwsze składki na specjalnie stworzone konto, pracodawca, w porozumieniu z pracownikami, musi dokonać wyboru instytucji finansowej, która będzie zarządzała gromadzonymi środkami. Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 4 października 2018 r o Pracowniczych planach kapitałowych (dalej „Ustawa o PPK") podmiot zatrudniający, w porozumieniu z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym, wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK. Jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie działa zakładowa organizacja, wyboru należy dokonać w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym.
Czytaj także: PPK: bez wpływu na koszty płacy
Dlatego obok pracodawców, którzy częściowo poniosą koszty wprowadzenia PPK, to właśnie pracownicy powinni być najbardziej zainteresowani wyborem najkorzystniejszych warunków spośród dostępnych ofert instytucji finansowych. W przypadku największych pracodawców, termin do zawarcia porozumienia, o którym mowa powyżej, upływa 25 września 2019 r. Brak porozumienia z reprezentacją pracowników w tej dacie będzie oznaczać, że pracodawca samodzielnie dokona wyboru instytucji finansowej. Jednakże całkowite pominięcie trybu konsultacji będzie stanowiło naruszenie przepisów ustawy.
Związki zawodowe
Pierwszeństwo w zakresie zawarcia porozumienia Ustawa o PPK przyznaje zakładowej organizacji związkowej działającej w podmiocie zatrudniającym. W sytuacji, gdy u danego pracodawcy funkcjonuje jeden związek zawodowy to jest on wyłącznie kompetentny do zawarcia porozumienia. Pamiętajmy, że od 1 stycznia 2019 roku związki zawodowe mogą być zakładane także przez osoby posiadające umowy cywilnoprawne. Ma to tym większe znaczenie, że Ustawa o PPK swoim zakresem obejmuje m.in osoby świadczące usługi na podstawie umowy zlecenia. Dostrzegamy tu ogólną tendencję polskiego prawodawcy w kierunku poprawy sytuacji takich osób. Gdy u danego pracodawcy działa większa liczba organizacji związkowych to każda z tych organizacji będzie posiadać prawo do uczestnictwa w procesie wyboru instytucji finansowej. Bez znaczenia pozostaje kwestia liczby członków organizacji związkowej, czy walor reprezentatywności, o którym mowa w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (dalej „u.z.z."). Porozumienie musi być osiągnięte ze wszystkimi organizacjami związkowymi działającymi u danego pracodawcy. Brak dojścia do porozumienia choćby z jedną z organizacji oznacza niepowodzenie omawianego trybu.
Rada pracowników
Jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa to uprawnienie do zawarcia porozumienia przechodzi na reprezentację osób zatrudnionych, wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym. Powstaje pytanie, czy rolę reprezentacji może przejąć w tym celu rada pracowników, powołana na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (dalej „u.i.p.p.k."). Ustawa przyznaje radzie pracowników prawo do informacji (art. 13) oraz konsultacji (art. 14). Zakres kompetencji rady pracowników wyłonionej na podstawie u.i.p.p.k. jest rozbieżny z zakresem kompetencji przedstawicieli pracowników wyłonionych dla celów porozumienia w wyborze instytucji finansowej w ramach Ustawy o PPK. Na marginesie można dodać, że kwestie związane z PPK, w tym z wyborem instytucji finansowej, zdają się być objęte obowiązkiem informacyjnym wskazanym w art. 13 ust. 1 u.i.p.p.k. W związku z tym, jeżeli u pracodawcy działa rada pracowników, to należy poinformować ją o temacie PPK (z punktu widzenia działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy). Można spotkać stanowisko, że tego rodzaju aspekty mogą także zostać objęte procedurą konsultacyjną na podstawie treści porozumienia zawartego na podstawie art. 5 ust. 1 u.i.p.p.k. Niezależnie od powyższego, informowanie lub konsultowanie z radą pracowników powinno odbywać się obok, a nie zamiast porozumienia z reprezentacją osób zatrudnionych, wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym (na podstawie art. 7 ust. 4 Ustawy o PPK).
