Czas pracy kierowców a regulaminy

- Spośród kilkuset zatrudnionych przez nas pracowników dwóch jest zaangażowanych jako kierowcy. Pozostali pracują w stałym rozkładzie od poniedziałku do piątku (administracja) oraz w dwuzmianowym (produkcja), także od poniedziałku do piątku. Kierowcy wykonują przede wszystkim przewozy rzeczy małymi pojazdami (busy do 3,5 t), niekiedy wożą ludzi autem osobowym. Czy w regulaminie pracy można w zakresie czasu pracy wyodrębnić grupę zawodową kierowców? Jak ustalać ich harmonogramy czasu pracy, gdy zazwyczaj ich pracy nie da się do końca przewidzieć? – pyta czytelnik.

Jak najbardziej w regulaminie pracy można wprowadzać różne rozwiązania (systemy czasy pracy, okresy rozliczeniowe, rozkłady czasu pracy itp.) w odniesieniu do pracy na poszczególnych stanowiskach. Szczególnie może to być ważne przy zatrudnianiu kierowców, nawet jeżeli jest to jedna czy dwie osoby spośród kilkuset zaangażowanych pracowników >patrz ramka.

Specyfika pracy szofera powiązana jest często z dużo większą nieprzewidywalnością zapotrzebowania na nią niż u osób zatrudnionych na innych stanowiskach. Wiąże się to zarówno z różnymi porami świadczenia pracy, jak i różną jej długością w ciągu dnia.

Z czego wynika

Do wskazanych w pytaniu kierowców nie stosuje się rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (DzUrz UE L 102). Regulacje szczególne wobec kodeksowych dotyczące czasu pracy wynikać więc będą jedynie z ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 1155 ze zm., dalej: ustawa). Przy czym także nie odnoszą się do nich wszystkie jej przepisy (zob. art. 22 ustawy). W zakresie interesującym czytelnika należy wskazać przede wszystkim na dwie regulacje z ustawy – wyłączającą konieczność tworzenia rozkładów czasu pracy oraz pozwalającą na stosowanie indywidualnych rozkładów czasu pracy (odpowiednik zmiennych bądź ruchomych rozkładów czasu pracy z art. 1401 k.p.).

Na podstawie art. 11 ust. 2a ustawy rozkładów czasu pracy nie ustala się dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalny przewóz osób. Z tego postanowienia wynika, że szef nie musi planować pracy szoferów z wyprzedzeniem. Zatrudnionych kierowców nie obowiązuje art. 129 § 3 k.p., zgodnie z którym rozkład czasu pracy pracownika (harmonogram czasu pracy) tworzy się na co najmniej miesięczny okres.

Ustawa o transporcie drogowym wskazuje, że przewóz okazjonalny to przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego. Zasadniczo zatem kierowca samochodu osobowego – szofer zatrudniony w firmie czy instytucji – wykonuje właśnie przewozy okazjonalne. Wskazani w pytaniu kierowcy wykonują zaś niekiedy takie właśnie przeswozy osobowe oraz przede wszystkim przewozy rzeczy.

Ważne! Jeśli w regulaminie pracy nie wyodrębniono kierowców i nie ma postanowień wyłączających stosowanie wobec nich stałego rozkładu czasu pracy lub tworzenie na okresy miesięczne harmonogramów czasu pracy, nie obowiązuje regulacja z ustawy o czasie pracy kierowców zwalniająca z wymogu tworzenia grafików. Regulamin nakłada określone rozwiązania wobec wszystkich pracowników. A ponieważ to regulacja korzystniejsza niż ustawowa (lepiej znać z wyprzedzeniem godziny pracy, niż dowiadywać się o nich z dnia na dzień), ma pierwszeństwo stosowania przed ustawową.

Co bardzo istotne, na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o czasie pracy kierowców wyłączenie dotyczące obowiązku tworzenia grafików odnosi się też do szoferów zatrudnionych w równoważnym czasie pracy.

Dla każdego inaczej

Artykuł 8 ustawy wprowadza możliwość stosowania wobec szoferów indywidualnych rozkładów czasu pracy. Jaką korzyść osiąga przy tym pracodawca? Nie musi kwalifikować jako nadgodzin pracy ponownie wykonywanej w tej samej dobie pracowniczej (czyli przed upływem 24 godzin od godziny rozpoczęcia pracy poprzedniego dnia, zgodnie z rozkładem czasu pracy), jeśli podjęta została po wykorzystaniu w prawidłowym wymiarze czasowym odpoczynku.

Indywidualny rozkład czasu pracy trzeba wprowadzić z zachowaniem narzuconej procedury. Pracodawca musi w tym zakresie zawrzeć porozumienie z zakładową organizacją związkową, a jeżeli taka u niego nie działa – po porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Może to być stały reprezentant załogi, jeśli na jego wybór wpływ mieli pracownicy, a nie np. wyznaczył go jednostronnie pracodawca.

Przykładowe postanowienia regulaminu pracy

1. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy kierowców pracują w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszcza się wydłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę przy odpowiednim skróceniu czasu pracy w innych dniach lub dodatkowych dniach wolnych od pracy.