Pracownicze programy kapitałowe: ból głowy dla wszystkich

Zwrot środków z programu może być tylko całkowity. Problemem będzie ustalenie kosztów.

Publikacja: 20.07.2019 07:00

Pracownicze programy kapitałowe: ból głowy dla wszystkich

Foto: Fotolia.com

Jednym z kluczowych tematów związanych z pracowniczymi programami kapitałowymi (PPK) jest sposób kalkulowania dochodu z niektórych rodzajów wypłat. Zasadniczo bowiem wypłaty te są zwolnione z podatku dochodowego. Pamiętajmy jednak, że niektóre rodzaje wypłat, przede wszystkim te, które nie spełniają celu gromadzenia środków w programie PPK, w szczególności zwrot przed ukończeniem 60. roku życia czy wypłata po ukończeniu 60. roku życia, ale szybciej niż w ciągu dziesięciu lat (tu częściowo), wymagają obliczenia i zapłaty podatku dochodowego.

Czytaj także: Pracownicze Plany Kapitałowe: nowy system oszczędzania nie dla wszystkich

Podatek będzie liczony od zysku wypracowanego na inwestycji w PPK, a ustawodawca dołączył dochody z PPK do kategorii zysków kapitałowych opodatkowanych tzw. podatkiem Belki i dość intensywnie rozbudował część ustawy PIT dotyczącą tego podatku. A zatem dochody z niektórych wypłat z PPK będą opodatkowane podobnie jak odsetki bankowe, zysk z funduszy inwestycyjnych czy dochody z produktów ubezpieczeniowych z komponentem inwestycyjnym. Sama kalkulacja podatku i obowiązki płatnika co do zasady ciążą na instytucji finansowej. Co do zasady, bo np. w PPK sam uczestnik jako podatnik powinien dopilnować zapłaty podatku.

Skoro tematy podatkowe w PPK to przede wszystkim ból głowy instytucji finansowych, to nie zajmują one zbyt mocno pracodawców ani przyszłych uczestników, nic zresztą dziwnego. Najpierw trzeba porządnie zrozumieć, co to jest właściwie PPK i jak to będzie działać. Spróbujmy jednak wrócić do naszego tematu: jak skalkulować koszty przy zwrocie z PPK.

Zwrot zgodnie z ustawą o PPK to wycofanie środków zgromadzonych przed osiągnięciem przez uczestnika PPK 60. roku życia. W pełni opodatkowany zwrot może odbyć się na wniosek uczestnika (art. 105 ustawy o PPK). Dokonywany jest w formie pieniężnej w terminach ustalonych w statucie danej instytucji finansowej obsługującej PPK. Zgodnie z objaśnieniami przygotowanymi przez Ministerstwo Finansów wspólnie z Polskim Funduszem Rozwoju (PFR), zwrot może być tylko całkowity, nie można będzie wycofać środków częściowo.

Gdy zatem uczestnik zawnioskuje o wycofanie środków z PPK, zadaniem instytucji finansowej będzie odpowiednie obliczenie, pobranie i wpłacenie do urzędu skarbowego podatku Belki od wypracowanego zysku na rachunku uczestnika. I tu pojawia się pytanie, jak skalkulować koszty uczestnika dla celów wyliczenia podstawy opodatkowania.

W przepisach ustawy o PIT nie ma definicji wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa. Nie ma także precyzyjnych przepisów dotyczących liczenia kosztów przy zwrocie z PPK przed ukończeniem 60. roku życia, w związku z tym są wątpliwości, jaką wartość kosztów można uwzględnić przy liczeniu dochodu i podatku na moment zwrotu z PPK. Czy jako koszty, oprócz wydatków uczestnika stanowiących wprost wpłaty na PPK pochodzące z wynagrodzenia uczestnika, można zaliczyć również pełną wartość wpłat finansowanych przez pracodawcę i wpłat dokonywanych przez Skarb Państwa (wpłata powitalna i wpłaty roczne).

Należy przy tym wskazać, że w przypadku zwrotu wszystkie środki zarejestrowane na subkoncie Skarbu Państwa (tj. wpłaty powitalne i roczne + wypracowany zysk na tych środkach) będą przekazywane na rzecz Skarbu Państwa i traktowane jako przychód Funduszu Pracy. Ponadto 30 proc. środków pieniężnych z subkonta pracodawcy (wpłaty pracodawcy + wypracowany zysk na tych środkach) będą przekazywane do ZUS i traktowane jako przychód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (sic!). Informacja o przekazanej do ZUS kwocie będzie ewidencjonowana na koncie osoby zatrudnionej jako składka na ubezpieczenie emerytalne.

Mając na uwadze techniczne aspekty kalkulacji podatku, logiczne byłoby w kosztach uczestnika przy kalkulacji dochodu uwzględniać jedynie wydatki na nabycie tych jednostek uczestnictwa, które są umarzane w celu dokonania zwrotu środków pieniężnych na rzecz tego uczestnika – odpowiednio wydatki na nabycie 70 proc. jednostek uczestnictwa pochodzących z wpłat pracodawcy oraz wydatki na nabycie 100 proc. jednostek uczestnictwa pochodzących z wpłat pracownika.

Należy jednak mieć na uwadze, iż zgodnie z wyjaśnieniami PFR zwrot może być jedynie całkowity, a więc wszystkie jednostki na rachunku uczestnika będą umarzane, tj. całość środków zostanie wycofana z rachunku uczestnika. Możemy sobie wyobrazić, iż uczestnik mógłby domagać się potraktowania jako jego kosztu podatkowego wszystkich dokonanych na jego rachunek wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa, w tym pochodzących z przekazanych przez Skarb Państwa i pracodawcę składek. Przecież z prawnego punktu widzenia można argumentować, iż to również były „wydatki" pracownika. Na moment otrzymania wpłat od pracodawcy potraktowane byłyby bowiem jako przychód pracownika i odpowiednio opodatkowane (wpłaty od pracodawcy) lub zwolnione z podatku (wpłaty od Skarbu Państwa).

Wprawdzie następnie środki pochodzące z części wpłat pracodawcy i całości wpłat Skarbu Państwa są przekazywane do FUS i Funduszu Pracy, ale to nie powinno pozbawiać pracownika możliwości ekonomicznego wykorzystania wpłat jako kosztów podatkowych.

Powyższe może mieć duże znaczenie przy liczeniu podatku od zysków kapitałowych uczestnika. W wielu sytuacjach mogłoby w ogóle nie dojść do powstania dochodu i konieczności zapłacenia podatku Belki od zysków na inwestycji w PPK. Będzie to więc niebawem bardzo istotne zagadnienie opodatkowania wypłaty w postaci zwrotu z PPK.

Autorka jest partnerem w ALTO

Jednym z kluczowych tematów związanych z pracowniczymi programami kapitałowymi (PPK) jest sposób kalkulowania dochodu z niektórych rodzajów wypłat. Zasadniczo bowiem wypłaty te są zwolnione z podatku dochodowego. Pamiętajmy jednak, że niektóre rodzaje wypłat, przede wszystkim te, które nie spełniają celu gromadzenia środków w programie PPK, w szczególności zwrot przed ukończeniem 60. roku życia czy wypłata po ukończeniu 60. roku życia, ale szybciej niż w ciągu dziesięciu lat (tu częściowo), wymagają obliczenia i zapłaty podatku dochodowego.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Konsumenci
UOKiK ukarał dwie znane polskie firmy odzieżowe. "Wełna jedynie na etykiecie"
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego