Nauczyciel też jest chroniony przed mobbingiem

Nauczyciel zatrudniony na podstawie stosunku pracy z mianowania może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z powodu naruszenia przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi w miejscu pracy.

Publikacja: 15.07.2020 15:30

Nauczyciel też jest chroniony przed mobbingiem

Foto: Fotorzepa, Jakub Dobrzyński

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (III PK 59/17).

W tej sprawie dwie nauczycielki wniosły pozew o uznanie za bezskuteczne wypowiedzeń dokonanych przez nie 28 stycznia 2015 r. oraz zasądzenie na ich rzecz odszkodowania za czas pozostawania bez pracy, mimo gotowości do jej świadczenia. W toku procesu powódki zmodyfikowały swoje żądania. Wniosły o ustalenie, że ich stosunki pracy z pozwanym nadal trwają, a ostatecznie podtrzymały tylko żądanie zasądzenia na ich rzecz odszkodowania za okres pozostawania bez pracy, cofając roszczenia w pozostałym zakresie. Obie kobiety były zatrudnione u pozwanego na podstawie stosunków pracy z mianowania w pełnym wymiarze czasu pracy. Każda 29 stycznia 2015 r. złożyła pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu stosowania wobec niej mobbingu w miejscu pracy.

Czytaj też: NSA o przepisie pozwalającym wójtowi odwołać dyrektora szkoły bez wypowiedzenia

Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo. Stanowisko to potwierdził sąd okręgowy, oddalając apelację. Sąd Najwyższy również oddalił skargę kasacyjną powódek.

komentarz eksperta

Alicja Pawelec, radca prawny, wspólnik w Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.

W przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji koncentrowało się na niespójnym stanowisku powódek prezentowanym w toku procesu i podejmowanych przez nie próbach formułowania nietrafnych zarzutów wobec pozwanego. Sąd okręgowy zwrócił jednak uwagę na zasadniczy problem, stawiając pytanie o możliwość natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela, którego stosunek pracy został nawiązany na podstawie mianowania. Jego zdaniem przepisy Karty Nauczyciela wyczerpująco regulują sposoby i tryb rozwiązywania stosunków pracy, nie zawierając w tym zakresie możliwości rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę – odpowiednika art. 55 § 11 kodeksu pracy. Sąd okręgowy zwrócił jednak uwagę na to, że bezwzględne przyjęcie prymatu Karty Nauczyciela oznaczałoby, że nauczyciel zatrudniony na podstawie stosunku pracy z mianowania byłby pozbawiony ochrony w sytuacji stosowania wobec niego mobbingu i możliwości zapobieżenia jego dalszym skutkom. Sąd okręgowy zasadnie uznał zatem, że stanowisko doktryny wskazujące na to, że Karta Nauczyciela w całości reguluje sposoby rozwiązania stosunku pracy z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie mianowania, dotyczy tylko przypadków rozwiązania stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy. Nauczyciel może zaś rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. W innym przypadku pozostałby bez ochrony, jaką dzięki art. 55 § 11 k.p. uzyskuje pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Sąd Najwyższy potwierdził kierunek orzeczniczy przyjęty przez sąd okręgowy. Przyjął kompleksowość przepisów Karty Nauczyciela w odniesieniu do sposobu i trybu rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z mianowania z uwagi na charakter tego zawodu związany z potrzebą zapewnienia właściwej organizacji szkół i procesu edukacji. Jednak nie bezwzględnie w każdym przypadku. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 1 – 6 Karty Nauczyciela stosunek pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu:

1) na wniosek nauczyciela.

2) w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni.

Przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, jeśli nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, o którym mowa w przepisach dotyczących świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia.

3) w przypadku orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy.

4) jeśli uzyskał negatywną oceny pracy dokonanej w trybie i na zasadach określonych w art. 6a Karty Nauczyciela.

5) w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Ponadto rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić na mocy porozumienia stron oraz w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badania okresowe lub kontrolne, z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację.

Jak więc wynika z powyższego, Karta Nauczyciela nie przewiduje możliwości natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela nawet w przypadku naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków. Karta Nauczyciela nie zawiera przy tym samodzielnych, autonomicznych względem kodeksu pracy, przepisów odnoszących się do samego zjawiska mobbingu czy też obowiązków pracodawcy z nim powiązanych. W takim przypadku w sprawach nieuregulowanych Karta Nauczyciela nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu pracy.

Mając więc na uwadze obowiązek pracodawcy przeciwdziałania mobbingowi, który nie jest obowiązkiem jednym z wielu, lecz nakazem kwalifikowanym zmierzającym do ochrony godności człowieka, jego zdrowia, a w pewnych przypadkach nawet i życia, niemożliwy do zaakceptowania byłby wniosek o wyłączeniu możliwości niezwłocznego rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela, którego stosunek pracy powstał na podstawie mianowania, w przypadku stosowania wobec niego mobbingu. Tym bardziej, że wprowadzenie instytucji mobbingu do kodeksu pracy w założeniu miało zapewnić ochronę wszystkim osobom pracującym poddanym patologicznemu oddziaływaniu.

Przyjęcie więc, że nauczyciel nie może rozwiązać stosunku pracy w innym trybie niż wskazany w Karcie Nauczyciela oznaczałoby, że do końca roku szkolnego poddawany mógłby być działaniom mobbingowym ponosząc szkodę i doznając pogłębiającego się rozstroju zdrowia. Dzięki odpowiedniemu zastosowaniu art. 55 § 11 k.p. w sytuacji, gdy stanie się ofiarą mobbingu, nauczyciel z mianowania również uzyskał niezależną możliwość ochrony – możliwość natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy.

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (III PK 59/17).

W tej sprawie dwie nauczycielki wniosły pozew o uznanie za bezskuteczne wypowiedzeń dokonanych przez nie 28 stycznia 2015 r. oraz zasądzenie na ich rzecz odszkodowania za czas pozostawania bez pracy, mimo gotowości do jej świadczenia. W toku procesu powódki zmodyfikowały swoje żądania. Wniosły o ustalenie, że ich stosunki pracy z pozwanym nadal trwają, a ostatecznie podtrzymały tylko żądanie zasądzenia na ich rzecz odszkodowania za okres pozostawania bez pracy, cofając roszczenia w pozostałym zakresie. Obie kobiety były zatrudnione u pozwanego na podstawie stosunków pracy z mianowania w pełnym wymiarze czasu pracy. Każda 29 stycznia 2015 r. złożyła pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu stosowania wobec niej mobbingu w miejscu pracy.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów