Powierzenie innej pracy tylko zamiast, a nie obok dotychczasowych obowiązków

Rz: Czy możliwość powierzenia innej pracy do 3 miesięcy w roku pozwala na to, aby pracownikowi na czas sezonu „dołożyć" nowych obowiązków, tak aby rozdzielać zadania wypoczywających pracowników?

Katarzyna Kamińska: Na podstawie art. 42 § 4 k.p. pracodawca ma prawo powierzyć pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych swoimi potrzebami, inną pracę niż określona w umowie, na czas nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Ze sformułowania tego przepisu wynika, że nowy rodzaj pracy powinien być wykonywany przez pracownika zamiast dotychczasowych obowiązków, a nie „obok" nich. Tym samym pracodawca nie powinien korzystać z tej możliwości, aby powierzyć pracownikowi dodatkowe obowiązki. Takie działanie mogłoby spotkać się z zarzutem obejścia przepisów dotyczących czasu pracy.

W konsekwencji, powierzenie wykonywania dodatkowych obowiązków powinno iść w parze z wypowiedzeniem zmieniającym (ewentualnie porozumieniem) w zakresie warunków pracy i wynagradzania pracownika.

Jak liczyć maksymalny 3-miesięczny okres przesunięcia do innych obowiązków, jeśli w tym czasie pracownik jest nieobecny z powodu urlopu czy choroby?

Jednym z elementów polecenia zmieniającego jest jego czasowość zakreślona do 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Jeżeli pracodawca chciałby powierzyć pracownikowi inne obowiązki na dłuższy okres, powinien dokonać wypowiedzenia zmieniającego.

W praktyce okres świadczenia innej pracy niż wskazana w umowie może być jednak dłuższy niż 3 miesiące. Będzie tak w przypadku, gdy pracodawca powierzy wykonywanie zatrudnionemu pracy innej niż umówiona na przełomie roku, tj. 3 miesiące w danym roku kalendarzowym i 3 miesiące w kolejnym. Wtedy faktycznie pracownik może wykonywać nieprzerwanie obowiązki inne niż dotychczas przez 6 miesięcy.

Podobnie jest w przypadku, gdy szef powierzył pracow- nikowi inną pracę, a ten w trakcie jej wykonywania jest chory lub przebywa na urlopie. Przyjmuje się, że formalnie polecenie zmieniające obejmuje okres dłuższy niż 3 miesiące, ponieważ ulega on przedłużeniu o czas nieobecności zatrudnionego.

Czy pracownik może odmówić podjęcia powierzonych czasowo obowiązków, uznając, że są niezgodne z jego kwalifikacjami?

Kolejnym ograniczeniem zastosowania art. 42 § 4 k.p. jest to, że inna praca powierzona pracownikowi powinna odpowiadać jego kwalifikacjom. Przyjmuje się zatem, że nie może ona odbiegać od kwalifikacji zatrudnionego ani „na plus" ani „na minus".

Oznacza to, że zarówno powierzenie pracownikowi pracy wymagającej wyższych kwalifikacji niż posiada, jak również nakazanie wykwalifikowanej osobie wykonywania czynności prostych, niewymagających żadnych szczególnych kwalifikacji, będzie traktowane jako sprzeczne z przepisami. Co istotne w tym drugim przypadku, pracodawca może narazić się na zarzut szykanowania podwładnego i naruszenia jego godności pracowniczej.