Dodatkowa umowa zlecenie przy etacie nie ukryje nadgodzin

Zawarcie ekstrazlecenia ze swoim pracownikiem nie uchroni firmy od płacenia mu za godziny nadliczbowe, jeśli będzie wykonywał te same zadania co na etacie. Oznacza to także skutki dla ubezpieczeń społecznych.

Publikacja: 05.07.2016 07:00

Dodatkowa umowa zlecenie przy etacie nie ukryje nadgodzin

Foto: www.sxc.hu

Z własnym pracownikiem szef może zawrzeć dodatkową umowę zlecenia. W ten sposób wypłaci mu tylko wynagrodzenie wynikające z tego kontraktu, zamiast płacić pobory z umowy z dodatkiem za godziny nadliczbowe. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy zadania objęte zleceniem nie będą identyczne ze zwykłymi obowiązkami etatowca z jego umowy o pracę oraz gdy pracę będzie wykonywał w warunkach typowych dla kontraktu cywilnoprawnego.

Ze składkami

Zawarcie z własnym pracownikiem umowy zlecenia lub o dzieło obejmującej te same zadania co z umowy pracowniczej może skutkować ustaleniem, że ten kontrakt w istocie stanowi uzupełniającą umowę o pracę. Wskazywał na Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 8 lipca 2015 r. (II PK 282/14). Podniósł, że angażowanie pracowników poza normalnym czasem pracy na umowach cywilnoprawnych przy zadaniach tego samego rodzaju co objęte stosunkami pracy jest obejściem przepisów o czasie pracy w nadgodzinach, nawet gdyby pracownicy byli doraźnie zainteresowani zatrudnieniem cywilnoprawnym.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym określa ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121 ze zm.; dalej: ustawa o sus). Według jej art. 8 ust. 2a za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy o zleceniu albo umowie o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w zakresie takiej umowy pracuje na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zawarcie zatem dodatkowej umowy cywilnej z pracownikiem powoduje, że na potrzeby ubezpieczeń społecznych uznaje się go za pracownika także z tej umowy. Potwierdza to także orzecznictwo sądowe.

Szersza definicja

Sąd Najwyższy w uchwale z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09) wyraźnie stwierdził, że art. 8 ust. 2a ustawy o sus rozszerza pojęcie pracownika do celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na mocy jednej z wymienionych umów prawa cywilnego przez osobę, która zawarła ją z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest praca na podstawie jednej z tych umów przez tego, kto taką umowę zawarł z osobą trzecią, ale w jej zakresie pracuje na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. O uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o sus decydujące jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z pracodawcą, świadczy jednocześnie na jego rzecz pracę na kontrakcie cywilnym zawartym z nim lub inną osobą.

Zauważyć należy, że także gdy umowa cywilnoprawna jest zawarta nie bezpośrednio z pracownikiem, ale z osobą trzecią i dopiero ten „zewnętrzny" podmiot zawiera umowę cywilną z pracownikiem, to pracodawca jest płatnikiem składek, mimo że fizycznie to ten podmiot trzeci wypłaca wynagrodzenie. Tak wskazywał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 29 października 2015 r. (III AUa 132/15). Nie ma więc tu znaczenia, że to ten podmiot płaci pracownikowi za np. umowę o dzieło.

Szef musi wiedzieć

Pracodawca jako podmiot ustawowo zobowiązany do realizacji obowiązków wynikających z wyznaczenia go na płatnika składek ubezpieczeniowych jest uprawniony do zasięgania informacji o przychodach pracownika dla realizacji tego celu. Dlatego ma prawo domagać się takich danych przede wszystkim od samego etatowca w zakresie trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz ZUS. Zwracał na to uwagę Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z 25 czerwca 2015 r. (III AUa 207/15).

Za taką wykładnią przemawia także art. 18 ust. 1 a ustawy o sus, według którego u ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2 a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się też przychód z umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, albo umowy o dzieło. Z tego przepisu logicznie wynika, że płatnikiem składek jest pracodawca, a przychód z kontraktu cywilnoprawnego jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek ze stosunku pracy. Podkreślał to też SN w wyroku z 18 października 2011 r. (III UK 22/11) i Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 4 marca 2014 r. (III AUa 1175/13).

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- pracodawca jest płatnikiem składek, choćby kontrakt cywilny był zawarty z inną firmą, jeśli praca była wykonywana przez pracownika na jego rzecz

- od pracownika szef ma prawo domagać się informacji o poziomie jego przychodów z umowy cywilnoprawnej zawartej z inną firmą

- ZUS może skontrolować firmę i zobowiązać ją do zapłaty składek od przychodów pracownika z dodatkowego kontraktu cywilnego

- od decyzji ZUS można się w ciągu miesiąca odwołać do sądu

Czego unikać

- nieuwzględniania przy ustalaniu wysokości składek przychodów pracownika z dodatkowej umowy cywilnoprawnej

- odmowy płacenia za nadgodziny, jeśli podwładny na dodatkowym kontrakcie wykonywał tę samą pracę co na etacie

- naruszania przepisów o dobowym i tygodniowym odpoczynku etatowca

Z własnym pracownikiem szef może zawrzeć dodatkową umowę zlecenia. W ten sposób wypłaci mu tylko wynagrodzenie wynikające z tego kontraktu, zamiast płacić pobory z umowy z dodatkiem za godziny nadliczbowe. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy zadania objęte zleceniem nie będą identyczne ze zwykłymi obowiązkami etatowca z jego umowy o pracę oraz gdy pracę będzie wykonywał w warunkach typowych dla kontraktu cywilnoprawnego.

Ze składkami

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami