Czy prywatny przewoźnik może płacić niższy ryczałt za nocleg

Ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 775 § 3 k.p.) poniżej 25 proc. limitu, o którym mowa w aktualnie i poprzednio obowiązującym rozporządzeniu dotyczącym należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

Publikacja: 21.06.2018 05:50

Czy prywatny przewoźnik może płacić niższy ryczałt za nocleg

Foto: 123RF

Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 26 października 2017 r. (III PZP 2/17).

Pracownik był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych w transporcie krajowym i zagranicznym. W związku z odbywanymi podróżami służbowymi otrzymywał diety i ryczałty za nocleg. Wysokość tych świadczeń była uregulowana w regulaminie wynagradzania. Przy czym wysokość ryczałtu za nocleg była niższa niż jego minimalna stawka wynikająca z rozporządzeń dotyczących pracowników sfery budżetowej.

Kierowca wystąpił z powództwem przeciwko pracodawcy o zapłatę wyrównania tych ryczałtów do minimalnej wysokości wyznaczonej w § 9 ust. 2 rozporządzenia MPiPS z 19 grudnia 2002 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

Zarówno sąd rejonowy jak i sąd okręgowy uznały, że kierowca powinien otrzymać dopłatę. Zgodnie bowiem z art. 21a ustawy z 16 kwietnia o czasie pracy kierowców, kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów z tym związanych, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 775 § 3-5 k.p. Przepisy te odsyłają zaś do rozporządzenia, które ustala ryczałt w wysokości nie niższej niż 25 proc. limitu określonego w załączeniu do tego rozporządzenia.

Rozpoznając skargę kasacyjną pracodawcy, Sąd Najwyższy powziął wątpliwość, czy ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym określony w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania albo umowie o pracę (art. 73 § 3 k.p.) może zostać ustalony poniżej ww. wysokości. Przedstawił tę kwestię do rozważenia SN w składzie 7 sędziów w drodze uchwały. Dotychczasowe orzecznictwo nie było bowiem jednolite.

W części orzeczeń SN przyjmował, że kierowcy – pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości wynikającej z rozporządzenia lub korzystniejszych, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym lub regulaminie. Druga, odmienna linia orzecznicza, zakładała natomiast, że pracodawca, który nie należy do kategorii podmiotów publicznej sfery budżetowej, może ukształtować warunki wypłacania ryczałtu za nocleg w umowie lub wymienionych aktach wewnętrznych zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny od tego, jaki wynika z rozporządzenia.

SN dokonał analizy dotychczasowego orzecznictwa i brzmienia przepisów, uwzględniając przy tym również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r. (K 11/15). Doszedł do wniosku, iż w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę dopuszczalne jest ukształtowanie należności z tytułu noclegu (ryczałtu za nocleg) w sposób mniej korzystny, niż to wynika z rozporządzenia wykonawczego wydanego na podstawie art. 775 § 2 k.p.

Komentarz eksperta

Sandra Szybak-Bizacka, radca prawny, prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch

Rozstrzygnięcie zasad ustalania ryczałtów za nocleg w podróżach służbowych przysługujących kierowcom międzynarodowym należy ocenić pozytywnie, zważywszy na fakt, że dotychczasowe orzecznictwo SN było bardzo niekonsekwentne. Omawiana uchwała Sądu Najwyższego przesądziła jednoznacznie, że do pracowników – kierowców w transporcie międzynarodowym zastosowanie znajdują wprost, a nie jedynie odpowiednio, reguły rozliczania podróży służbowej określone w kodeksie pracy (art. 775 k.p.) i rozporządzeniu wykonawczym.

Przywołane przepisy kształtują sytuację prawną przebywających w podróży służbowej „pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej" w sposób odmienny od sytuacji „pracowników zatrudnionych u innego pracodawcy". W pierwszym przypadku „wysokość i warunki ustalenia" należności reguluje rozporządzenie wykonawcze (wydane na podstawie delegacji z art. 775 § 2 k.p. Natomiast w drugim „warunki wypłacania" należności z tytułu podróży służbowej określa się w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 775 § 3 k.p.).

Oznacza, to, że pracodawcy z sektora prywatnego posiadają co do zasady autonomię przy określaniu wysokości świadczeń z tytułu podróży służbowych. Ograniczenia w tym zakresie muszą wynikać z przepisów. Tak jest np. w przypadku wysokości diety – zgodnie z art. 775 § 4 k.p postanowienia układu, regulaminu czy umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej w wysokości niższej, niż określona dla pracowników sfery budżetowej z tytułu podróży krajowej. W przypadku ryczałtu za nocleg brak jest analogicznego ograniczenia. Oznacza to, że pracodawca z sektora prywatnego nie jest związany minimalną wysokością ryczałtu za nocleg wynikającą z rozporządzenia.

Minimalne wysokości wynikające z rozporządzenia mają zastosowanie do pracodawców prywatnych jedynie wówczas, gdy nie uregulują oni wysokości ryczałtu za nocleg przysługującego pracownikowi w umowie o pracę lub autonomicznych źródłach prawa pracy. Jeśli pracodawca wprowadzi stosowne regulacje, nie jest związany limitami wskazanymi w rozporządzeniu. Może przewidzieć rozwiązanie zarówno korzystniejsze jak i mniej korzystne dla pracownika.

Warto jednak nadmienić, iż Ministerstwo Infrastruktury pracuje nad nowelizacją ustawy o czasie pracy kierowców. Już niedługo zasady rozliczania pracy kierowców mogą ulec zmianie. Jedną z propozycji jest to, aby kierowcy zawodowi byli rozliczani jak pracownicy delegowani za granicę. To zaś oznacza koniec diet i ryczałtów.

Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 26 października 2017 r. (III PZP 2/17).

Pracownik był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych w transporcie krajowym i zagranicznym. W związku z odbywanymi podróżami służbowymi otrzymywał diety i ryczałty za nocleg. Wysokość tych świadczeń była uregulowana w regulaminie wynagradzania. Przy czym wysokość ryczałtu za nocleg była niższa niż jego minimalna stawka wynikająca z rozporządzeń dotyczących pracowników sfery budżetowej.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego