Badania lekarskie z problemami

Kontrola stanu zdrowia pracownika bywa szczególnie kłopotliwa, gdy niespodziewanie stawia się on w pracy po długiej nieobecności. Nie można go dopuścić do zadań, dopóki nie pozwoli na to lekarz.

Publikacja: 11.06.2017 15:15

Badania lekarskie z problemami

Foto: 123RF

Pracodawcy często stają przed problemem braku współpracy ze strony pracowników w zakresie badań lekarskich – zarówno tych, które nowozatrudnieni muszą przejść przed rozpoczęciem pracy, jak i badań kontrolnych czy okresowych. Powstaje wówczas pytanie, czy pracodawca ma skuteczne instrumenty prawne, które pozwalałyby zdyscyplinować nieposłuszne osoby?

Zdolność do pracy

Przeprowadzenie profilaktycznych badań lekarskich to jeden z najważniejszych obowiązków pracodawcy w sferze bhp, którego wykonanie warunkuje dopuszczenie pracownika do pracy. Obowiązek ten dotyczy każdego pracodawcy, niezależnie od liczby pracowników czy rodzaju prowadzonej działalności. Również podstawa zatrudnienia oraz wymiar czasu pracownika (kandydata) nie mają w tym zakresie znaczenia.

Pojęcie badań profilaktycznych jest zarezerwowane dla wstępnych, okresowych oraz kontrolnych badań lekarskich, opisanych szczegółowo w kodeksie pracy i rozporządzeniu w sprawie badań profilaktycznych. Wspólną cechą tych badań jest ich cel, czyli ustalenie zdolności zdrowotnej pracownika do wykonywania określonej pracy u danego pracodawcy. Różnią się one natomiast między sobą zakresem podmiotowym.

(Nie)aktualne orzeczenie

Co do zasady, każdą osobę przyjmowaną do pracy pracodawca powinien skierować na badanie wstępne, chyba że zatrudnia ją ponownie w ciągu 30 dni od zakończenia dotychczasowej współpracy. Od 1 kwietnia 2015 r. obowiązuje w tym zakresie jeszcze jeden wyjątek. Mianowicie, wstępnym badaniom lekarskim nie podlega osoba przyjęta do pracy u nowego pracodawcy na danym stanowisku w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy, jeśli:

- przedstawi ona nowemu pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie,

- jednocześnie pracodawca ten stwierdzi, że te warunki odpowiadają warunkom, jakie występują na oferowanym stanowisku pracy.

Pracodawca, który chce skorzystać z przywileju odstąpienia od wykonywania badania wstępnego wobec osoby przyjmowanej do pracy, musi zatem porównać i ustalić, że warunki pracy opisane w skierowaniu przez dotychczasowego pracodawcę są tożsame z tymi, które on oferuje. Skutkuje to tym, że lekarz w ogóle nie weryfikuje stanu zdrowia przyszłego pracownika. Podjęcie takiej decyzji jest więc dość ryzykowne, ponieważ w międzyczasie pracownik mógł utracić zdolność zdrowotną do wykonywania pracy, mimo że legitymuje się „aktualnym" orzeczeniem lekarskim.

Kontrolne nie do zaplanowania

W sytuacji, gdy pracownik jest nieobecny w pracy dłużej niż 30 dni, pracodawca musi skierować go na badanie kontrolne. Jednak pracodawcy często są zaskakiwani przez pracownika jego powrotem do pracy bez uprzedzenia i nie są w stanie zaplanować terminu badania kontrolnego. Bez niego zaś nie mogą dopuścić pracownika do pracy.

Powyższy problem wynika z faktu, że pracownik nie musi, a czasem nawet nie może, przekazać pracodawcy informacji na temat tego, kiedy konkretnie wróci do pracy. Jego nieobecność jest bowiem spowodowana niezdolnością do pracy, która podlega ocenie lekarza wystawiającego mu zwolnienie lekarskie. Tym samym, pracownik nie wie, kiedy wyzdrowieje i czy nastąpi to przed upływem terminu określonego w zwolnieniu lekarskim. Co więcej, o swojej przedłużającej się nieobecności może poinformować pracodawcę dopiero w drugim jej dniu.

W praktyce pracodawca może jedynie poinformować pracownika o swoim obowiązku skierowania go na badania lekarskie po upływie 30 dni nieobecności spowodowanej chorobą. W świetle aktualnych przepisów nie może natomiast skutecznie zobowiązać go do wcześniejszego poinformowania o terminie powrotu. Warto w takiej sytuacji zaaranżować skierowanie pracownika na kontrolne badania lekarskie krótko przed końcem każdego kolejnego zwolnienia lekarskiego. Gdyby nieobecność pracownika miała się przedłużyć, pracodawca może anulować skierowanie i wystawić później nowe.

Nieposłuszny do zwolnienia

Przed terminem badania okresowego ustalonego przez lekarza pracodawca ma prawo wystawić pracownikowi skierowanie na badanie profilaktyczne (okresowe), a pracownik ma obowiązek poddać się takiemu badaniu. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy pracownik – często wyższego szczebla – odmawia udziału w badaniu, zasłaniając się ilością obowiązków?

Obowiązek skierowania na każde z badań profilaktycznych leży wyłącznie po stronie pracodawcy. Jednak odmowa poddania się badaniom uzasadnia niedopuszczenie do pracy bez zachowania wynagrodzenia, jeśli wyłączną przyczyną tej odmowy są okoliczności leżące po stronie pracownika. W skrajnym wypadku – kiedy zatrudniony odmówi poddania się badaniom okresowym albo się na nich nie stawi – może to skutkować natychmiastowym rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę.

—Weronika Papucewicz

Zdaniem autorki

Weronika Papucewicz, prawnik w kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto

Kwestie związane z badaniami profilaktycznymi pracowników i kandydatów do pracy często są traktowane jako niepotrzebna formalność i kłopot organizacyjny zarówno dla pracodawców, jak i dla pracowników. Należy jednak pamiętać, że za błędy w tym zakresie odpowiada wyłącznie podmiot zatrudniający, a ustawodawca nie złagodził surowego reżimu odpowiedzialności pracodawcy za ochronę zdrowia i życia pracowników. Kara grzywny może wynieść od 1000 zł do 30 000 zł. ?

Pracodawcy często stają przed problemem braku współpracy ze strony pracowników w zakresie badań lekarskich – zarówno tych, które nowozatrudnieni muszą przejść przed rozpoczęciem pracy, jak i badań kontrolnych czy okresowych. Powstaje wówczas pytanie, czy pracodawca ma skuteczne instrumenty prawne, które pozwalałyby zdyscyplinować nieposłuszne osoby?

Zdolność do pracy

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe