Rada nadzorcza też może wypowiedzieć umowę o pracę prezesowi

Odwołanie członka zarządu z pełnionej funkcji i wypowiedzenie mu umowy o pracę muszą się odbyć jednocześnie, aby tych czynności dokonał organ kontrolujący spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Publikacja: 09.06.2016 06:20

Rada nadzorcza też może wypowiedzieć umowę o pracę prezesowi

Foto: 123RF

W czasie pełnienia przez członka zarządu jego funkcji w umowach zawieranych między nim a spółką oraz w sporach z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza (RN) lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Tak stanowi art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych.

Ta zasada przestaje jednak obowiązywać z chwilą odwołania z władz. W takiej sytuacji organem właściwym do rozwiązania angażu jest zarząd spółki. Dzieje się tak dlatego, że uchwała wspólników odwołująca z zarządu powoduje natychmiastowy skutek i ten, kogo dotyczy ta uchwała, z chwilą jej podjęcia staje się byłym członkiem zarządu. Z taką osobą, np. byłym prezesem umowę o pracę powinien rozwiązać zarząd jako organ zasadniczo uprawniony do reprezentowania spółki. Podkreślał to wyraźnie Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2002 r. (I PK 296/02). Podniósł, że skoro odwołanie z funkcji członka zarządu następuje z chwilą podjęcia stosownej uchwały, z tym momentem do podejmowania wszelkich czynności w imieniu spółki wobec osób, które utraciły członkostwo we władzach, uprawniony jest tylko zarząd.

I odwołanie, i wypowiedzenie

Orzecznictwo sądowe przyjęło wyjątek od zasady, że wypowiadając angaż byłemu członkowi władz, spółka powinna być reprezentowana przez jej zarząd. Uznano, że może uczynić to także RN. Dotyczy to jednak tylko tych sytuacji, gdy jednocześnie odwołuje ona członka zarządu z pełnionej funkcji i rozwiązuje z nim umowę o pracę. Tak wypowiadał się SN w wyrokach z 26 września 2006 r. (II PK 47/06) i z 4 października 2007 r. (I PK 127/07). Wskazał, że jednocześnie z odwołaniem członka zarządu RN może rozwiązać z nim umowę o pracę. „Równoczesność czynności" trzeba rozumieć dosłownie. Ma ona miejsce tylko wówczas, gdy obie czynności – odwołanie członka zarządu i rozwiązanie z nim angażu – podjęte są w jednej uchwale.

Zatem RN może wypowiedzieć lub rozwiązać bez wypowiedzenia umowę o pracę z członkiem zarządu tylko w ten sposób, że na mocy jednej uchwały, podjętej w wyniku jednego głosowania, zarówno odwoła członka zarządu z funkcji, jak i rozwiąże z nim angaż. W takim wypadku uchwała w obu sprawach dotyczy aktualnego członka zarządu. Koncepcja ta nie budzi wątpliwości i orzecznictwo ogólnie ją akceptuje.

Uchwała jedna po drugiej

Nieco bardziej liberalnie do wymogu jednoczesności podszedł SN w wyroku z 21 maja 2008 r. (I PK 273/07). Jeżeli uchwała RN spółki o odwołaniu osoby ze stanowiska prezesa zarządu – dyrektora naczelnego spółki bezpośrednio poprzedza podjętą w tym samym dniu i wchodzącą wtedy w życie uchwałę tej rady o upoważnieniu prezesa RN do rozwiązania z tą osobą umowy o pracę za wypowiedzeniem, przy czym jedyną przyczyną wymówienia jest odwołanie, to zachowano wymaganą równoczesność. To z kolei oznacza, że RN nie traci uprawnienia do podejmowania czynności w zakresie rozwiązania umowy o pracę z odwołanym prezesem zarządu-dyrektorem naczelnym.

W tej sprawie uchwała rady nadzorczej o odwołaniu pracownika ze stanowiska prezesa i uchwała RN, upoważniająca jej przewodniczącego do rozwiązania z nim umowy o pracę, zostały nie tylko podjęte w tym samym dniu, ale także podjęto je bezpośrednio po sobie, kolejno jedna po drugiej. Ponadto każda z tych uchwał weszła w życie w dniu ich podjęcia. W takim przypadku, zdaniem SN, również zachowano wymóg jednoczesności tych czynności, gdyż uchwały wchodzące w życie w tym samym dniu są w istocie równoczesne. Gdyby natomiast do wymówienia umowy lub oświadczenia o jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia doszło później (np. następnego dnia), po odwołaniu członka zarządu z pełnionej funkcji, takie działanie RN byłoby wadliwe. Byłaby to czynność wobec byłego członka zarządu, co wyklucza reprezentacje spółki przez RN.

Upoważniony przedstawiciel

Rada nadzorcza może uchwałą wyłonić ze swojego grona przedstawicieli do samego wręczenia pisma o wypowiedzeniu angażu członkowi zarządu. Z pewnością ułatwi to RN rozwiązywanie umów o pracę z osobami odwołanymi z władz. Podkreślić jednak należy, że wyłonienie członków RN do złożenia wypowiedzenia, nie oznacza, że mogą oni samodzielnie decydować o treści i zasadach rozwiązania tej umowy. Mogą jedynie wykonać uchwałę RN, która powinna precyzować, czy będzie to rozwiązanie za wypowiedzeniem, czy bez wypowiedzenia oraz podać przyczynę rozwiązania.

Zasadę umożliwiającą RN wyłonienie swoich przedstawicieli do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy wolno także zastosować do rozwiązania umowy cywilnoprawnej łączącej członka zarządu ze spółką (np. umowy o zarządzanie). Podkreślał to wyraźnie SN w wyroku z 22 marca 2012 r. (V CSK 84/11). Stwierdził, że wymóg reprezentowania spółki przez radę nadzorczą jest spełniony także wtedy, gdy działająca kolegialnie RN podjęła uchwałę (odpowiednią większością, na posiedzeniu z zachowaniem wymaganego kworum), w której zgodziła się na dokonanie określonej czynności, i ustaliła jej treść, a samo – odpowiadające dokładnie uchwale – oświadczenie potrzebne do jej dokonania złożył upoważniony do tego członek rady.

Przykład

Stwierdzono, że członek zarządu spółki zamiast zajmować się jej rozwojem, działa na rzecz konkurencyjnej firmy swojego teścia. Zebrani członkowie RN podjęli wówczas uchwałę, na mocy której odwołali członka zarządu z funkcji, zdecydowali o wypowiedzeniu mu umowy o pracę z powodu działań na rzecz konkurencji i upoważnili przewodniczącego rady do wręczenia odwołanemu tego wypowiedzenia. Po jego otrzymaniu członek zarządu złożył pozew do sądu pracy, domagając się przywrócenia do pracy. Zarzucał, że spółka nie była właściwie reprezentowana, gdy składała mu wymówienie. Sąd oddalił jego powództwo, bo uznał, że spółka postąpiła prawidłowo.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Skuteczne rozwiązanie zawsze

Rozwiązanie angażu z członkiem zarządu powoduje jego rozwiązanie także wtedy, gdy oświadczenie to złożył niewłaściwy organ osoby prawnej, zwłaszcza jeżeli pracodawca podejmuje później czynności potwierdzające ustanie stosunku pracy. Wskazał na to SN w wyroku z 16 czerwca 1999 r. (I PKN 117/99). Oznacza to, że skuteczne będzie także rozwiązanie angażu złożone odwołanemu członkowi zarządu przez niewłaściwy organ (np. przez RN niedziałającą jednocześnie z odwołaniem ze stanowiska członka zarządu lub przez komisję rewizyjną). Odwołany członek zarządu będzie jednak mógł dochodzić z tego powodu odszkodowania lub nawet przywrócenia do pracy. Dopuszczalność takiego żądania uznał SN w uchwale z 16 mają 2012 r. (III PZP 3/12).

W czasie pełnienia przez członka zarządu jego funkcji w umowach zawieranych między nim a spółką oraz w sporach z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza (RN) lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Tak stanowi art. 210 § 1 kodeksu spółek handlowych.

Ta zasada przestaje jednak obowiązywać z chwilą odwołania z władz. W takiej sytuacji organem właściwym do rozwiązania angażu jest zarząd spółki. Dzieje się tak dlatego, że uchwała wspólników odwołująca z zarządu powoduje natychmiastowy skutek i ten, kogo dotyczy ta uchwała, z chwilą jej podjęcia staje się byłym członkiem zarządu. Z taką osobą, np. byłym prezesem umowę o pracę powinien rozwiązać zarząd jako organ zasadniczo uprawniony do reprezentowania spółki. Podkreślał to wyraźnie Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2002 r. (I PK 296/02). Podniósł, że skoro odwołanie z funkcji członka zarządu następuje z chwilą podjęcia stosownej uchwały, z tym momentem do podejmowania wszelkich czynności w imieniu spółki wobec osób, które utraciły członkostwo we władzach, uprawniony jest tylko zarząd.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe