Działalność gospodarcza związku zawodowego powinna być zgodna z ideą związku

Związki zawodowe mogą prowadzić działalność gospodarczą w celu realizacji ich zadań statutowych. Z prawnego punktu widzenia powyższe uprawnienie związków nie budzi wątpliwości. Jednak w niektórych sytuacjach może być ono wykonywane w sposób sprzeczny z celami organizacji związkowych.

Publikacja: 08.06.2017 05:00

Działalność gospodarcza związku zawodowego powinna być zgodna z ideą związku

Foto: Fotolia

Istotą działania związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona praw, interesów zawodowych oraz socjalnych ludzi pracy. Związki zawodowe to organizacje dobrowolne, samorządne i niezależne. Większość uprawnień związkowych, m.in. wpływanie na proces tworzenia prawa, prowadzenie rokowań zbiorowych czy kontrola nad przestrzeganiem prawa, służy realizacji celów związkowych. Mimo że związki zawodowe mają uprawnienie do prowadzenia działalności gospodarczej, taka działalność nie mieści się w szeroko rozumianej podstawowej funkcji związku.

Przykład 1

Związek zawodowy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się handlem detalicznym. Usługi w zakresie handlu, na podstawie umowy o współpracy wolontariackiej, świadczy Anna Z., która jest jednocześnie członkiem związku. Anna Z. wykonuje pracę podporządkowaną, w miejscu i w czasie wyznaczonym przez związek.

Przykład 2

W dużej fabryce narzędzi prężnie działa związek zawodowy. Pracodawca udostępnił władzom związku osobne pomieszczenie oraz komputer, telefon i drukarkę w celu wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Związek, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą w zakresie PR-u i marketingu, drukuje swoje ulotki oraz hasła reklamowe dla klientów na drukarce, którą udostępnił mu pracodawca.

Należy podkreślić, że art. 24 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych przewiduje pewne ograniczenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez związki zawodowe. Dochód z działalności prowadzonej przez związek ma służyć wyłącznie realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy jego członków. Zakaz ten nie dotyczy udzielania zapomóg członkom związku znajdującym się w trudnej sytuacji lub mającym zwiększone potrzeby.

Wypaczenie natury organizacji

Wracając do przedstawionych przykładów, należy podkreślić, że chociaż związek może prowadzić działalność gospodarczą, to w niektórych przypadkach łączy się ona z wynaturzeniem celów jego działalności. W przykładzie 1 mamy do czynienia z konfliktem interesów. Związek może co do zasady korzystać z pracy wolontariuszy, jednak w zaprezentowanym stanie faktycznym stosunek łączący Annę Z. ze związkiem jest  bezsprzecznie stosunkiem pracy. Związek zawodowy stał się jej pracodawcą. Wydaje się, że rola obrońcy praw i interesów pracowników oraz rola pracodawcy są niemożliwe do połączenia.

Z kolei w przykładzie 2 członkowie związku zawodowego prowadzącego działalność gospodarczą nadużyli swoich uprawnień. Pracodawca ma obowiązek udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Jednak w przedmiotowej sprawie związkowcy wykorzystali sprzęt pracodawcy do prowadzenia działalności, do czego nie byli uprawnieni.

Warto zaznaczyć, że członkowie związku nie mogą też nadużywać uprawnienia do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny do wykonywania funkcji związkowej w celu prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej.

Preferowany kierunek zmian

Od uchwalenia ustawy minęło ponad 25 lat. Choć w tym okresie była ona często nowelizowana, to uprawnienie związku do prowadzenia działalności gospodarczej nigdy nie było przedmiotem zmian. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że związki, mimo istnienia takiej możliwości, nieczęsto prowadzą prężną działalność gospodarczą. W jakim kierunki powinny zatem iść zmiany?

Moim zdaniem, ustawa powinna określać konkretne granice podejmowania przedsięwzięć gospodarczych przez związki zawodowe. Pozwoliłoby to zachować autonomię tych podmiotów i ograniczyło sytuację, w których prowadzona działalność jest całkowicie sprzeczna z ideą związku zawodowego.

Katarzyna Dulewicz radca prawny, Partner w kancelarii CMS

Istotą działania związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona praw, interesów zawodowych oraz socjalnych ludzi pracy. Związki zawodowe to organizacje dobrowolne, samorządne i niezależne. Większość uprawnień związkowych, m.in. wpływanie na proces tworzenia prawa, prowadzenie rokowań zbiorowych czy kontrola nad przestrzeganiem prawa, służy realizacji celów związkowych. Mimo że związki zawodowe mają uprawnienie do prowadzenia działalności gospodarczej, taka działalność nie mieści się w szeroko rozumianej podstawowej funkcji związku.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe