Problem
Nauczyciel zatrudniony w placówce nieferyjnej chce połączyć swój urlop wypoczynkowy z dniem zwolnienia na opiekę nad synem, który – po rozwodzie rodziców – mieszka z matką w innej części kraju. Czy niezamieszkiwanie z dzieckiem pozbawia nauczyciela prawa do zwolnienia na opiekę, a jeśli nie, to czy wynagrodzenie za czas korzystania z tego zwolnienia oblicza się na takich samych zasadach jak w przypadku urlopu wypoczynkowego?
Co mówią przepisy
W art. 64 ust. 3 Karty nauczyciela (dalej k.n.) przewidziano, że nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne (czyli w tzw. nieferyjnych), przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. W myśl art. 67 ust. 1 k.n. za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zasady ustalania zapłaty za ten okres określono w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (dalej rozporządzenie urlopowe). W myśl art. 91c ust. 1 k.n. w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami k.n., ma zastosowanie kodeks pracy (dalej k.p.). Zgodnie z art. 188 k.p., w brzmieniu obowiązującym od 2 stycznia 2016 r., pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo dwóch dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania tego zwolnienia w danym roku kalendarzowym decyduje pracownik w pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku. Zwolnienie to, udzielane w wymiarze godzinowym, dla osoby zatrudnionej na część etatu ustala się proporcjonalnie do jej wymiaru czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Natomiast sposób ustalania wynagrodzenia za czas tego zwolnienia określono w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w k.p. W myśl § 5 ust. 1 tego rozporządzenia, przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez podwładnego prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w przeciętnej wysokości oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.
Prawnik wyjaśnia
Anna Puszkarska, radca prawny
Podnosi się, że prawo do zwolnienia na opiekę przysługuje pracownikom wychowującym dziecko w znaczeniu prawnym. Takiego uprawnienia nie pozbawia automatycznie fakt niezamieszkiwania z dzieckiem. Zapłatę za czas korzystania z takiego zwolnienia oblicza się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego, ale składniki wynagrodzenia ustalane w przeciętnej wysokości oblicza się z miesiąca, w którym miało miejsce omawiane zwolnienie.
Urlop i ustalenie zapłaty
Zgodnie z k.n. uprawnienia urlopowe nauczycieli różnią się w zależności od tego, czy są zatrudnieni w placówce feryjnej czy nieferyjnej. W pierwszym przypadku nauczycielowi należy się urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania (art. 64 ust. 1 k.n.), a w drugim – urlop w wymiarze 35 dni roboczych, niezależnie od lat pracy i poziomu wykształcenia (art. 64 ust. 3 k.n.). Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne, w razie nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego okresu (art. 64 ust. 5a k.n.). Pozostałe zasady udzielania urlopu nauczycielom z placówek nieferyjnych w zakresie nieuregulowanym w k.n. określa k.p.
