Koronawirus: transgraniczna praca bez kwarantanny

Nowe zasady odbywania kwarantanny po przyjeździe do Polski obowiązują od 4 maja 2020 r. To znaczne ułatwienie dla osób pracujących w kraju sąsiednim i innych krajach Unii Europejskiej oraz dla ich pracodawców, którzy przez ponad miesiąc musieli działać przy ograniczonym personelu.

Do tej pory z przymusowej kwarantanny po przekroczeniu granicy zwolnieni byli m.in. dyplomaci i kierowcy pracujący w transporcie międzynarodowym – czyli bardzo ograniczony krąg zatrudnionych. Ten katalog rozszerzono rozporządzeniem Rady Ministrów z 2 maja 2020 r., a następnie rozporządzeniem z 16 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Zgodnie z § 3 ust. 3 tego rozporządzenia obowiązku odbywania kwarantanny nie stosuje się w przypadku przekraczania granicy państwowej stanowiącej granicę wewnętrzną w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (DzUrz UE L 77 z 23 marca 2016, str. 1 ze zm.):

- w ramach wykonywania czynności zawodowych, służbowych lub zarobkowych w Polsce lub w państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) przez osoby wykonujące te czynności w tych państwach,

- przez uczniów i studentów pobierających naukę w Polsce lub w państwie sąsiadującym i ich opiekunów, którzy przekraczają granicę wraz z uczniami i studentami w celu umożliwienia tej nauki,

- dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym w Rzeczypospolitej Polskiej lub w państwie sąsiadującym i ich opiekunów, którzy przekraczają granicę wraz z dziećmi w celu ich objęcia tym wychowaniem.

Czytaj także:

Zniesiono obowiązkową kwarantannę po wjeździe do Polski dla pracowników z całej UE

Zasięg terytorialny

Kwarantanny nie muszą już zatem odbywać osoby, które mają miejsce zamieszkania w jednym kraju, a pracują w drugim kraju. Początkowo zwolnienie z kwarantanny dotyczyło tylko pracy bądź zamieszkania w państwie sąsiadującym z Polską zgodnie z kodeksem Schengen, czyli takich państw jak Niemcy, Czechy, Słowacja, Litwa, Dania i Szwecja. Rozporządzeniem z 16 maja 2020 r. rozszerzono zasięg terytorialny o wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Obecnie zwolnione z kwarantanny są zatem także osoby mieszkające we Francji czy Austrii, a przyjeżdżające do Polski w celach zawodowych.

Powyższa zasada dotyczy wszystkich osób, które przyjeżdżają ze wskazanych wyżej krajów, a nie tylko pracowników mieszkających lub pracujących w strefie przygranicznej. Nie ma ograniczenia co do liczby kilometrów lub pasa przygranicznego. Zwolnienie dotyczy zatem osób przybywających z całego obszaru państwa sąsiedniego, państwa członkowskiego lub państwa należącego do EOG. Osoba może więc przyjechać do Polski z odległego Frankfurtu nad Menem lub bliskiego Görlitz, jeśli tylko celem jest wykonywanie pracy. Nie ma tu znaczenia narodowość. Jeśli np. Francuz lub Włoch na stałe mieszkający w Niemczech przyjeżdża do Polski do pracy, nie będzie poddany kwarantannie.

Ważny jest cel...

Warto również zwrócić uwagę na szeroki katalog celów podróży, które uprawniają do zwolnienia z kwarantanny. W przepisie jest mowa o wykonywaniu czynności zawodowych, służbowych lub zarobkowych w Polsce lub w państwie UE bądź EOG. Są to cele związane z szeroko rozumianym wykonywaniem pracy. Chodzi tu więc nie tylko o wykonywanie pracy w ramach umowy o pracę, ale również np. w ramach delegowania. Zwolnione z kwarantanny będą również osoby przyjeżdżające do Polski w celu np. odbycia negocjacji, rozmów biznesowych czy w ramach prowadzenia działalności gospodarczej – jak ma to miejsce w przypadku członków zarządów lub osób prowadzących działalność gospodarczą w kilku krajach.

Nie ma znaczenia, jak często dana osoba przekracza granicę – czy robi to codziennie, raz w tygodniu czy raz w miesiącu. Rozporządzenie nie wprowadza w zakresie częstotliwości żadnych ograniczeń. Nie dotyczy też wyłącznie pracowników, którzy przekraczają granicę codziennie w związku z zatrudnieniem w sąsiednim kraju, ale wszystkich osób, które spełniają przesłanki.

... i jego udokumentowanie

Przekraczając granicę pracownicy muszą udokumentować wykonywanie pracy w jednym kraju i fakt zamieszkiwania w drugim. Przepisy nie określają, za pomocą jakich dokumentów należy wykazać ten cel. Może to być zatem każdy dokument potwierdzający zawodowy lub zarobkowy charakter czynności, które będą wykonywane w Polsce lub w kraju sąsiadującym, UE lub EOG. Decyzja, czy dany dokument jest wystarczający, należy do funkcjonariusza Straży Granicznej przeprowadzającego kontrolę na granicy.

Co może być takim dokumentem? Pracownicy stale zatrudnieni za granicą, a mieszkający w Polsce, powinni posiadać zaświadczenie od pracodawcy o zatrudnieniu w tym kraju objętym zwolnieniem z kwarantanny albo okazać umowę o pracę. Osoby zatrudnione na podstawie innych umów mogą okazać te umowy. Członkowie zarządu lub prokurenci polskich spółek, którzy mieszkają za granicą, mogą udokumentować cel wjazdu do Polski przedstawiając aktualny wypis z KRS, w którym figuruje ich nazwisko. Natomiast pracownicy delegowani do wykonywania pracy w polskiej spółce powinni posiadać dokument wskazujący, że zagraniczna spółka wysyła pracownika do Polski w celu wykonania określonych zadań lub prac, a polska spółka przyjmie tego pracownika w tym celu.

Rekomendowane jest posiadanie dokumentów w wersji dwujęzycznej, aby funkcjonariusze nie mieli problemu ze zrozumieniem ich treści.

Dozwolony tranzyt przez Niemcy

Dania i Szwecja zaliczają się do państw sąsiednich, bo granica z nimi stanowi granicę wewnętrzną kodeksu Schengen. Osoby z tych krajów mogą dostać się do Polski drogą morską lub lądową – przez Niemcy. W takiej sytuacji pojawia się pytanie, czy te osoby również będą zwolnione z kwarantanny, bowiem na granicy z Polską nie wykażą zamieszkania w Niemczech, ale w innym kraju.

Odpowiedź na to pytanie jest pozytywna. Po pierwsze, Niemcy zaliczają się do krajów sąsiednich, więc przyjazd z tego kraju nie rodzi obowiązku odbycia kwarantanny. Po drugie, nie ma znaczenia, czy osoba wybierze transport bezpośredni, czy będzie korzystała z tranzytu i kilku środków transportu – o ile podróżuje zawodowo lub zarobkowo.

Jeśli odwiedziny, to odosobnienie

W celu zwolnienia się z kwarantanny ważne jest, aby:

- osoba przyjeżdżała z kraju sąsiedniego, państwa UE lub EOG oraz,

- udokumentowała zarobkowy lub zawodowy cel wjazdu do Polski bądź wyjazdu za granicę i powrotu do Polski.

Cel turystyczny czy rodzinny nie zwalnia z obowiązku odbycia kwarantanny.

PRZYKŁAD

Pracownik zatrudniony w Polsce mieszka w Zgorzelcu. Wyjechał do Görlitz, aby odwiedzić mieszkającą tam rodzinę. Co do zasady po powrocie do Polski będzie musiał odbyć kwarantannę, ponieważ wyjazd do Niemiec nie był związany z pracą. Taka osoba nie może argumentować, że wraca z Niemiec do Polski w celu pracy, ponieważ na granicy nie wykaże zamieszkania i zatrudnienia w dwóch państwach. Osoba ta mieszka i pracuje w Polsce, a wyjazd do Niemiec nie był związany z pracą.

Nie każdy wjedzie do Polski

Należy pamiętać o generalnych ograniczeniach wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tymczasowych kontrolach na granicy wewnętrznej wprowadzonych w związku z czasowym ograniczeniem ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych. Brak kwarantanny nie znosi generalnych zakazów i ograniczeń wjazdu do Polski dla cudzoziemców. Z kwarantanny są zwolnione osoby, które w ogóle mogą wjechać na terytorium Polski. Granice zostały zamknięte i został ustanowiony zakaz wjazdu do Polski cudzoziemców, poza wyjątkami. Katalog osób, które mogą wjechać na terytorium RP, obejmuje m.in. cudzoziemców:

- będących małżonkami albo dziećmi obywateli polskich albo pozostającymi pod stałą opieką obywateli Rzeczypospolitej Polskiej,

- posiadających Kartę Polaka,

- posiadających prawo stałego lub czasowego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

- posiadających prawo do pracy na terytorium Polski, tj. uprawnionych do wykonywania pracy na takich samych zasadach, co obywatele polscy, posiadających zezwolenie na pracę, zaświadczenie o wpisie do ewidencji w sprawie pracy sezonowej, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy: wykonują pracę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub przedstawią dokumenty, z których wynika, że podjęcie pracy rozpocznie się niezwłocznie po przekroczeniu granicy,

- którzy prowadzą środek transportu służący do przewozu osób lub towarów, a ich przejazd następuje w ramach czynności zawodowych polegających na transporcie towarów lub przewozie osób.

Osoby te mogą wjechać do Polski. Jeśli cel ich wjazdu jest zarobkowy lub zawodowy, będą zwolnione z obowiązku odbywania kwarantanny.

Wobec powyższego do Polski mogą wjechać m.in. cudzoziemcy – obywatele państw Unii Europejskiej, którzy w ramach swobody wykonywania usług mogą pracować w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele Polski. Natomiast osoby z państw trzecich mogą wjechać do Polski, jeśli posiadają zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy lub są małżonkami bądź dziećmi polskiego obywatela. Osoby te na granicy powinny okazać odpowiednie dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy bądź pokrewieństwo czy powinowactwo z obywatelem Polski. Jeżeli osoby te przyjeżdżają do Polski w celu wykonywania pracy, będą zwolnione z kwarantanny, o ile przyjeżdżają z państw sąsiadujących, UE lub EOG. W przeciwnym razie mogą wjechać na terytorium Polski, ale po przyjeździe będą musiały odbyć 14-dniową obowiązkową kwarantannę.

Test na COVID-19 niekonieczny

Osoba przyjeżdżająca z zagranicy nie musi przedstawiać negatywnego wyniku testu na COVID-19. Taki wynik mógłby być fałszywie ujemny, test może bowiem nie wykrywać rzeczywistego zarażenia, jeśli zostanie wykonany zbyt wcześnie. Ponadto obowiązek wykonywania testów nie wynika z przepisów prawa, a funkcjonariusz Straży Granicznej nie ma prawa o to pytać. Przedstawianie wyniku testu nie powinno być elementem rozstrzygającym na granicy. Funkcjonariusze powinni trzymać się przepisów i sprawdzać miejsce zamieszkania i cel wjazdu czy wyjazdu z Polski. Ujemny wynik testu na COVID-19 nie ułatwi wjazdu do Polski, jeśli osoba wjeżdżająca nie będzie w stanie udokumentować niezbędnych informacji.

Zdaniem autorki

Katarzyna Gospodarowicz, radca prawny, partner, Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy sp.k. (SDZLEGAL SCHINDHELM)