Zmiana układu zbiorowego pracy

Układy zbiorowe pracy mają szczególną pozycję w hierarchii źródeł prawa pracy. Są jednocześnie najtrwalszym z wewnątrzzakładowych aktów prawnych. Treść układów zbiorowych rzadko podlega zmianom, a wszelkie modyfikacje poprzedzone są na ogół długimi rozmowami pracodawcy ze stroną społeczną. Jeżeli jednak zajdzie potrzeba (i wola) zmiany warunków pracy określonych w układzie zbiorowym, strony mają kilka sposobów na dokonanie zmiany obowiązujących zapisów układowych.

Czytaj także: Zawarcie zakładowego układu zbiorowego pracy następuje w drodze rokowań

Protokół dodatkowy

Pierwszym, preferowanym przez ustawodawcę, sposobem zmiany treści układu jest przyjęcie protokołu dodatkowego. Ta forma zmiany układu nie wymaga prowadzenia formalnych rokowań. Wystarczy, że uprawnione strony uzgodnią zmianę do treści układu zbiorowego i zawrą w tym zakresie porozumienie.

Zmiana układu w formie protokołu dodatkowego wymaga jednak współdziałania wszystkich stron układu. Oznacza to, że porozumienie powinien podpisać pracodawca oraz wszystkie organizacje, które zawarły układ zbiorowy albo przystąpiły do układu w trakcie jego obowiązywania.

Protokoły dodatkowe podlegają ocenie korzystności w zakresie zmian wprowadzanych do indywidualnych stosunków pracy. Jeżeli zmiany wynikające z tego protokołu obejmują rozwiązania mniej korzystne dla pracowników, konieczne jest wprowadzenie tych zmian do indywidualnych stosunków pracy. Może to nastąpić w drodze porozumień zmieniających albo wypowiedzeń zmieniających.

Wypowiedzenie...

W przypadku braku porozumienia pomiędzy stronami układu, pracodawca albo organizacje związkowe mogą wypowiedzieć obecnie obowiązujący układ. Ten sposób uregulowania na nowo warunków pracy w zakładzie jest najmniej koncyliacyjny i może wiązać się z niepokojem społecznym. Z tego względu wydaje się, że wypowiedzenie układu zbiorowego powinno być ostatecznością.

Aby wypowiedzieć układ zbiorowy, pracodawca powinien złożyć pisemne oświadczenie wszystkim związkom zawodowym będącym stronami układu. Oświadczenie to nie musi wskazywać przyczyn wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia układu wynosi 3 miesiące, chyba że strony ustaliły inny termin. Po upływie okresu wypowiedzenia postanowienia układu przestają obowiązywać.

Po wypowiedzeniu układu zbiorowego pracodawca może rozpocząć rokowania w sprawie uzgodnienia nowego układu zbiorowego pracy albo uregulować kwestie płacowe w regulaminie wynagradzania. W obu przypadkach pracodawca ma obowiązek współdziałać z organizacjami związkowymi.

...albo nowy układ

Dążąc do zmiany warunków pracy określonych w układzie zbiorowym, pracodawca może także rozpocząć procedurę wprowadzenia nowego układu zbiorowego. Nie musi przy tym wypowiadać obecnie obowiązującego układu.

Zawarcie nowego układu następuje w drodze rokowań. W tym celu pracodawca ma obowiązek powiadomić wszystkie organizacje związkowe o rozpoczęciu rokowań nad nowym układem. Rokowania można podjąć i prowadzić, gdy uczestniczy w nich co najmniej jedna organizacja reprezentatywna. Natomiast zawarcie nowego układu może nastąpić ze wspólną reprezentacją organizacji zakładowych, które przystąpiły do rokowań albo ze wszystkimi organizacjami reprezentatywnymi, biorącymi w nich udział. Zawarty układ zbiorowy musi następnie zostać wpisany do rejestru prowadzonego przez właściwego okręgowego inspektora pracy.

Układ wchodzi w życie w terminie w nim określonym, jednak nie wcześniej niż z dniem rejestracji.