Kontroli osobistej nie wolno przeprowadzić wbrew woli pracownika

Rozmowa | Przemysław Stobiński, radca prawny w Kancelarii CMS

Publikacja: 07.05.2016 09:40

Kontroli osobistej nie wolno przeprowadzić wbrew woli pracownika

Foto: materiały prasowe

Rz: Jak daleko może sięgać w praktyce przeprowadzenie rewizji osobistej pracownika?

Przemysław Stobiński: Kontrola osobista jest najbardziej ingerującym w sferę prywatności pracownika przejawem dyscypliny pracy. Jej stosowanie powinno być ograniczone do minimum, adekwatne do celu, jakiemu ma służyć (ma przeciwdziałać wynoszeniu określonego mienia) i być jak najmniej dolegliwe dla zatrudnionego.

Co do zasady kontrola osobista powinna się odbywać za zgodą pracownika. Jej wyrażenie nie musi przybrać określonej formy, może mieć też postać dorozumianą, np. gdy dobrowolnie poddaje się on przeszukaniu rzeczy osobistych przy wyjściu z zakładu. Jeśli podwładny nie chce się poddać kontroli, pracodawca powinien wezwać policję lub inne służby uprawnione do przeprowadzania kontroli osobistej.

Gdy pracownik zgodzi się na przeszukanie, kontrolę osobistą należy przeprowadzać w miejscu zapewniającym mu prywatność (bez dostępu osób postronnych) i bez naruszania jego nietykalności cielesnej. Powinna w niej uczestniczyć osoba tej samej płci co kontrolowany. Kodeks pracy nie wskazuje, jak przeprowadzać taką kontrolę. Można i należy posiłkować się przepisami dotyczącymi ustawy o policji. W trakcie przeszukania można więc sprawdzać zawartość podręcznego bagażu oraz inne przedmioty, które ma przy sobie zatrudniony. Można go prosić o zdjęcie wierzchniego okrycia, opróżnienie kieszeni, ewentualnie sprawdzić zawartość odzieży i przedmioty, które znajdują się na jego ciele, nie odsłaniając przykrytej odzieżą powierzchni ciała. Dopuszczalne wydaje się też poproszenie go o podciągnięcie rękawów swetra lub koszuli czy nogawek spodni. Natomiast domaganie się rozebrania do bielizny nie jest uzasadnione ani dopuszczalne. Podobnie jak dotykanie go (obmacywanie) czy używanie wobec niego siły fizycznej lub innej formy naruszenia jego wolności (zamykanie w pokoju „dopóki się nie rozbierze").

Należy pamiętać, że takie przeszukanie jest dozwolone, gdy pracownicy zostali uprzedzeni o możliwości zastosowania tej formy kontroli w celu ochrony mienia, i gdy jest wykonywane w porozumieniu z przedstawicielami załogi.

Jak zareagować, jeśli okaże się, że pracownik chciał wynieść mienie pracodawcy?

Dopuszczając się kradzieży bądź przywłaszczenia mienia pracodawcy, podwładny narusza obowiązek pracowniczy dbałości o dobro zakładu i ochrony mienia. Dla przewinienia służbowego nie ma znaczenia, czy popełnił on w ten sposób wykroczenie czy przestępstwo (zależnie od wartości skradzionego mienia). Pracodawca nie musi zawiadamiać policji. Do stwierdzenia, że zatrudniony narusza obowiązki pracownicze, nie jest konieczne wcześniejsze stwierdzenie przez organy ścigania, że popełnił wykroczenie lub przestępstwo, szczególnie gdy zostanie przyłapany na gorącym uczynku (próbie wyniesienia mienia). W praktyce pracodawcy rzadko powiadamiają policję o przypadkach kradzieży w zakładzie, poprzestając na niezwłocznym rozwiązaniu umowy z przyłapanym.

Co grozi pracodawcy za naruszenie dóbr osobistych czy godności pracownika podczas przeszukania?

Zakładam, że działanie pracodawcy nie wyczerpuje przesłanek molestowania seksualnego ani mobbingu (nie jest szykaną). Jednak nawet wtedy rewizja może naruszać godność i inne dobra osobiste pracownika (prawo do prywatności, nietykalność cielesną), np. gdy jest przeprowadzana w nieodpowiednim miejscu, albo z udziałem postronnych osób. Stanowi to podstawę do rozwiązania stosunku pracy przez pracownika z winy pracodawcy w trybie art. 55 § 11 k.p. Pracownik może wówczas żądać odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Oprócz tego pracodawca naraża się na odpowiedzialność cywilną za naruszenie dóbr osobistych na podstawie art. 24 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. Pracownik może się od niego domagać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty kwoty pieniężnej na wskazany cel społeczny.

—not. j.kal.

Rz: Jak daleko może sięgać w praktyce przeprowadzenie rewizji osobistej pracownika?

Przemysław Stobiński: Kontrola osobista jest najbardziej ingerującym w sferę prywatności pracownika przejawem dyscypliny pracy. Jej stosowanie powinno być ograniczone do minimum, adekwatne do celu, jakiemu ma służyć (ma przeciwdziałać wynoszeniu określonego mienia) i być jak najmniej dolegliwe dla zatrudnionego.

Pozostało 90% artykułu
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego