W Dzienniku Ustaw z 2017 r., poz. 796 zostało opublikowane rozporządzenie Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Wprowadza ono radykalne zmiany w porównaniu do dotychczas obowiązujących przepisów dotyczących pracy ciężarnych na stanowiskach z monitorami ekranowymi. Zmieniono również zasady tej pracy w porównaniu z poprzednio opublikowanym projektem z 3 listopada 2016 r.
Nie dłużej niż 4 godziny
Obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 2057) miało obowiązywać przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r., poz. 1053), czyli do 2 maja 2017 r. – co wynika z art. 4 ust. 1 ustawy nowelizującej. Dotychczasowe przepisy upatrują szkodliwości pracy na stanowisku z monitorem ekranowym w promieniowaniu emitowanym przez te urządzenia, co dziś odbierane jest jako anachronizm. Ponadto brak obowiązku zapewnienia dodatkowej przerwy i ograniczenie czasu pracy do 4 godzin dziennie jest oceniane zarówno jako niepraktyczne, jak i ograniczające prawa pracownika i pracodawcy. Dlatego słuszny jest kierunek przyjęty w rozporządzeniu, w którym prawodawca zdecydował się zakwalifikować pracę przy obsłudze monitora ekranowego jako pracę związaną z wymuszoną pozycją ciała.
Zasada 50 na 10
Nowe rozporządzenie w punkcie I.1.12 załącznika zawierającego wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią przewiduje, że ciężarne nie będą mogły pracować przed monitorami ekranowymi dłużej niż 8 godzin na dobę, a jednorazowo – dłużej niż 50 minut, po których powinno nastąpić 10 minut przerwy wliczonej do czasu pracy.
Zasada, iż 10-minutowa przerwa, którą ma zapewnić pracodawca, jest wliczana do czasu pracy, jest podobna do 5-minutowej przerwy po godzinie pracy przed monitorem wynikającej z § 7 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973). Oznacza ona, że po 50 minutach nieprzerwanej pracy kobieta powinna rozpocząć 10-minutową przerwę. Ponieważ jest ona wliczana do czasu pracy, pracodawca nie może po tych 50 minutach polecić jej wykonywania innej pracy. Ten czas ma być odpoczynkiem dla ciężarnej od wymuszonej pozycji ciała.
Konieczna przerwa
To na pracodawcy spoczywa obowiązek takiego zorganizowania pracy, aby zapewnić kobiecie w ciąży skorzystanie z przerwy lub żeby nie dochodziło do pracy przed monitorem trwającej 50 minut. Organizacja pracy może polegać np. na sztywnym ustaleniu, kiedy te przerwy mają trwać.
