Kwarantanna: Za łamanie ograniczeń nawet więzienie

Złamanie zasad izolacji, nadzoru lub kwarantanny może się wiązać z odpowiedzialnością karną (w tym za wykroczenie) i administracyjną.

Publikacja: 15.04.2020 17:00

Podczas państwowej kwarantanny kary grożą nawet za wyjście z przydzielonego pokoju

Podczas państwowej kwarantanny kary grożą nawet za wyjście z przydzielonego pokoju

Foto: Polska Press, GRZEGORZ OLKOWSKI

Osobno należy rozważyć sytuację osób objętych kwarantanną, izolacją albo nadzorem epidemiologicznym. Takie osoby mogą stanowić zagrożenie dla innych i powodować rozprzestrzenianie się wirusa, dlatego przepisy prawa dają organom państwowym i samorządowym szczególne środki kontrolowania ich miejsca pobytu.

Izolacja, kwarantanna i  nadzór to hasła zamiennie pojawiające się w wiadomościach dotyczących epidemii Covid-19. Znaczenie tych pojęć nie jest jednak tożsame >>patrz ramka.

Złamanie tych zasad może się wiązać z odpowiedzialnością karną (w tym za wykroczenie) i administracyjną. O różnicach między tymi reżimami pisaliśmy wyżej.

Stoimy na stanowisku, że ta sama osoba fizyczna nie może być za to samo naruszenie ukarana zarówno karą administracyjną, jak i karą za wykroczenie. Gdyby doszło do naruszenia zasad izolacji, nadzoru lub kwarantanny, za które można orzec zarówno karę administracyjną, jak i grzywnę za wykroczenie, należy poprzestać na jednym z tych środków – tym, który jest bardziej adekwatny w danym przypadku. W sprawach mniej poważnych naruszeń wystarczające wydaje się być ukaranie mandatem za wykroczenie. Jeśli jednak dana osoba lekceważy obowiązki i ograniczenia związane z izolacją, nadzorem lub kwarantanną, należy stosować środki surowsze.

Czytaj też: W czasie pandemii kary mogą się mnożyć

Narażanie innych...

Odpowiedzieć za wykroczenie może osoba, która – wiedząc o tym, że jest chora na chorobę zakaźną albo podejrzana o zarażenie – nie przestrzega nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub nie przestrzega wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych przez organy służby zdrowia. W praktyce jest to osoba, która np. opuszcza zadeklarowane miejsce odbywania kwarantanny. Takiej osobie grozi kara grzywny od 20 zł do 5000 zł (art. 116 kodeksu wykroczeń).

Również w przypadku osób objętych nadzorem oraz zobowiązanych do izolacji lub kwarantanny może znaleźć zastosowanie wspomniany już nowy art. 65a kodeksu wykroczeń. Co więcej, funkcjonariusze Policji przyjmują, że przepisy rozporządzenia z 31 marca, mimo ich szczególnego charakteru, powinny być traktowane tak, jak przepisy porządkowe, o których mowa w art. 54 kodeksu wykroczeń. Przepis ten umożliwia nałożenie grzywny do 500 zł na osobę, która narusza przepisy porządkowe wydane na podstawie ustawy. Dotychczas za takie uważano np. przepisy o zakazie palenia wyrobów tytoniowych na przystankach autobusowych czy inne podobne, zazwyczaj przyjmowane przez organy samorządowe. Obecnie jednak przyjmuje się, że także za naruszenie przepisów rozporządzenia z 31 marca, dotyczących m.in. ograniczeń w swobodzie przemieszczania się, można nakładać kary za wykroczenie.

... może być przestępstwem

Kara za wykroczenie to jednak nie wszystko. Osoby, które wiedzą, że są zarażone, a mimo to lekceważą obowiązki związane z izolacją, mogą odpowiedzieć za przestępstwo z art. 161 § 2 kodeksu karnego. To przestępstwo polega na bezpośrednim narażeniu innej osoby na zarażenie chorobą zakaźną. Zagrożenie karą za to przestępstwo, po przyjęciu ustawy Covid-19 II, zostało istotnie podwyższone – aktualnie grozi za nie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (wcześniej było ono zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku). W przypadku narażenia na zarażenie wielu osób, kara pozbawienia wolności wynosi od roku do lat 10.

Pierwsze przypadki spraw pokazują, że osoby powodujące zagrożenie epidemiczne będą surowo karane. Obrazuje to przypadek mężczyzny z Zamościa, który naruszył zasady kwarantanny i udał się w odwiedziny do znajomej. Po zwróceniu mu uwagi przez sąsiadkę mężczyzna zaczął kaszleć w jej kierunku, co zostało zakwalifikowane jako bezpośrednie narażenie innej osoby na zarażenie chorobą zakaźną. Sąd zdecydował o  tymczasowym aresztowaniu mężczyzny na trzy miesiące.

Dodatkowo kara pieniężna

Oprócz omówionych wcześniej obowiązków nałożonych na pracodawców i przedsiębiorców, rozporządzenie z 31 marca istotnie ingeruje także w swobodę poruszania się i postępowania każdego z nas. Osoby poddane izolacji, nadzorowi epidemiologicznemu lub kwarantannie mogą być zresztą ukarane karami administracyjnymi także za inne naruszenia.

Delikt administracyjny można popełnić poprzez naruszenie obowiązku hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji w związku z  zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem Covid-19, nałożonego przez właściwy organ lub wynikającego z przepisów prawa. Na osobę naruszającą takie obowiązki państwowy powiatowy inspektor sanitarny może nałożyć administracyjną karę pieniężną w kwocie do 30 000 zł.

Stwierdzenie naruszenia tych obowiązków może nastąpić w szczególności na podstawie ustaleń Policji, innych służb państwowych lub innych uprawnionych podmiotów.

Inny zakres barier

Nadzór epidemiologiczny – obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, polegająca m.in. na wykonywaniu badań sanitarno-epidemiologicznych. Obejmuje analizę informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny), jak i stałe, systematyczne gromadzenie informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze zdrowia publicznego (nadzór ogólny) Kwarantanna – odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych Izolacja – odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby.

Damian Tokarczyk adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski sp.k.

Wprowadzone przez Radę Ministrów i parlament środki, w tym ograniczające swobodę poruszania się czy swobodę działalności gospodarczej, mają na celu zminimalizowanie skutków pandemii Covid-19 i zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. System kar obejmujący reżim administracyjny, wykroczeniowy i karny, mają zapewnić skuteczność tych środków i stanowić istotny element egzekucji nałożonych sankcji. Jednak tworzone w pośpiechu przepisy nie są czytelne i budzą wątpliwości co do zgodności z konstytucyjnymi standardami. Istotne ograniczenia praw i wolności zostały wprowadzone rozporządzeniem na podstawie blankietowych przepisów ustawy o chorobach zakaźnych. Przepisy zaostrzające odpowiedzialność karną (za przestępstwa i wykroczenia) zostały przyjęte w przyspieszonych trybie legislacyjnym, bez adekwatnego vacatio legis. Co jednak najistotniejsze, brzmienie art. 48a ustawy o chorobach zakaźnych, umożliwiającego nakładanie pieniężnych kar administracyjnych, nie daje odpowiedzi na stosunek odpowiedzialności administracyjnej i wykroczeniowej za to samo naruszenie. Faktycznie więc, w zależności od interpretacji przepisów przez funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej oraz inspekcji sanitarnej, to samo naruszenie może się spotkać z różnorodnymi sankcjami.

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego