Kiedy związek zawodowy dostanie lokal i telefon

O lokum w firmie i urządzenia techniczne może zabiegać tylko taka organizacja, która bez nich nie może działać. Pracodawca nie musi ich jednak zapewniać, gdy obiektywnie nie ma takiej możliwości.

Publikacja: 21.03.2019 05:30

Kiedy związek zawodowy dostanie lokal i telefon

Foto: Adobe Stock

Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych, która weszła w życie 1 stycznia 2019 r., objęła również przepisy regulujące korzystanie przez związki zawodowe z pomieszczeń i urządzeń technicznych pracodawcy. Wprowadzone zmiany nie wyjaśniły jednak wszystkich wątpliwości związanych z tymi uprawnieniami.

Czytaj także: Żółty związek zawodowy zburzy jedność pracowników

Lokum musi być niezbędne

Pracodawca ma obowiązek udostępnić zakładowej organizacji związkowej lokal i urządzenia techniczne (art. 33 ustawy o związkach zawodowych). Związek zawodowy może żądać takich udogodnień tylko w takim zakresie, w jakim są one niezbędne do wykonywania działalności związkowej. Oznacza to, że po stronie związku muszą istnieć okoliczności uzasadniające potrzebę korzystania z lokalu lub innych urządzeń technicznych.

Takie okoliczności występują przeważnie tylko w przypadku organizacji związkowych zrzeszających znaczną liczbę pracowników. Małym związkom trudno wykazać, że nie mogą funkcjonować bez dostępu do odrębnego pomieszczenia.

Ustawodawca posłużył się w art. 33 ustawy o związkach zawodowych sformułowaniem, że pracodawca udostępnia organizacji zakładowej pomieszczenie i urządzenia techniczne. Z tego sformułowania słusznie wywodzi się, że pracodawca ma obowiązek spełnić żądania związku wyłącznie wówczas, gdy ma w posiadaniu lokal lub urządzenia techniczne, które może przekazać w użytkowanie organizacji związkowej. Jeśli więc firma nie dysponuje odpowiednim pomieszczeniem, nie musi podejmować działań, aby takie zapewnić.

Standardowe udogodnienia

Lokal, który pracodawca udostępnia organizacji związkowej, nie musi cechować się niczym szczególnym. Wystarczy, że będzie miał standardowy charakter.

Urządzeniami technicznymi, o których mowa w tej regulacji, są przede wszystkim typowe urządzenia biurowe takie jak telefon, kserokopiarka czy faks. Za kontrowersyjne należy uznać natomiast, że pojęcie urządzeń technicznych obejmuje również tablicę ogłoszeń – trudno przyjąć, że tablica jest takim urządzeniem.

W umowie lub w układzie

Warunki, na jakich pracodawca udostępnia lokal i urządzenia techniczne, powinny być określone albo w umowie albo – co wyraźnie dopuściły znowelizowane przepisy – w układzie zbiorowym pracy.

Na gruncie nowych przepisów nadal aktualna pozostaje teza, że pracodawca nie ma obowiązku zapewniać ich nieodpłatnie. Udostępnienia pomieszczeń nie powinien jednak traktować komercyjnie, tj. jako działalności, która ma na celu przysporzyć mu dochodu. W praktyce oznacza to, że opłata za korzystanie z lokalu powinna ograniczyć się do kosztów, jakie pracodawca ponosi w związku z jego przekazaniem.

Forma dochodzenia roszczeń

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania ustaleń w zakresie przekazania lokalu lub urządzeń technicznych, istnieje możliwość wystąpienia na drogę sądową. W grę może tu wchodzić np. zaniedbanie w opłacaniu ustalonego czynszu, niezgodne z ustaleniami użytkowanie lokalu, czy też – ze strony pracodawcy – ograniczenie dostępu związkowców do przekazanego im lokalu.

Prawo wystąpienia do sądu przysługuje zarówno pracodawcy, jak i organizacji związkowej. Zakres podmiotów po stronie związkowej, które mają taką możliwość, zależy od tego, czy lokal jest udostępniony na podstawie umowy czy układu. W tym pierwszym przypadku prawo wystąpienia mają te organizacje związkowe, które są stroną umowy. Jeśli natomiast zasady udostępnienia lokalu lub urządzeń technicznych zostały uregulowane w układzie zbiorowym pracy, prawo wystąpienia z roszczeniem ma każda organizacja związkowa, której dotyczą postanowienia układowe w tym zakresie.

Spór pomiędzy pracodawcą a stroną związkową toczy się według przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu z zakresu prawa pracy.

Uporczywe uchylanie się

Wprawdzie obowiązek udostępniania lokalu nie ma charakteru bezwzględnego, jednak w literaturze wskazano, że uporczywe i niezasadne uchylanie się od zawarcia umowy może być zakwalifikowane jako utrudnianie wykonywania działalności związkowej. W konsekwencji osoba, która w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją uniemożliwia wykonanie przedmiotowego uprawnienia przyznanego organizacjom związkowym, może ponosić odpowiedzialność karną.

Nie można również wykluczyć wszczęcia przez związek zawodowy sporu zbiorowego, którego przedmiotem będzie żądanie udostępnienia jej lokalu lub zapewnienia możliwości korzystania z określonych urządzeń technicznych.

Bezpłatna pomoc to nie koszt

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem sądów administracyjnych „Koszty ponoszone w związku z nałożonymi na spółkę obowiązkowymi świadczeniami na rzecz zakładowych organizacji związkowych, wynikającymi z przepisów art. 33 i art. 331 ustawy o związkach zawodowych, polegającymi na udostępnianiu związkom zawodowym, na warunkach określonych w stosownej umowie, pomieszczeń i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania działalności związkowej oraz na pobieraniu z wynagrodzenia pracowników składek związkowych, stanowią koszty funkcjonowania podatnika. Nie są to jednak koszty podatkowe, z racji braku związku przyczynowo-skutkowego, lecz koszty w ujęciu rachunkowym." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 sierpnia 2009 r., II FSK 517/08).

dr Marcin Wujczyk radca prawny Wardyński i Wspólnicy

Nowelizacja przepisów ustawy o związkach zawodowych nie dokonała istotnych zmian w zakresie zasad udostępniania lokalu i innych urządzeń technicznych przez pracodawcę organizacjom związkowym. Tymczasem nadal istnieją wątpliwości, czy pracodawca ma obowiązek, a jeśli tak – to kiedy, zapewniać tego typu udogodnienia. Należałoby się również zastanowić, czy słusznie spory na tym tle zostały przez ustawę przekazane do rozpatrywania w trybie przepisów o sporach z zakresu prawa pracy, gdy w rzeczywistości są to spory o charakterze cywilnoprawnym na tle realizacji umów zbliżonych do umowy najmu czy użyczenia.

Nowelizacja ustawy o związkach zawodowych, która weszła w życie 1 stycznia 2019 r., objęła również przepisy regulujące korzystanie przez związki zawodowe z pomieszczeń i urządzeń technicznych pracodawcy. Wprowadzone zmiany nie wyjaśniły jednak wszystkich wątpliwości związanych z tymi uprawnieniami.

Czytaj także: Żółty związek zawodowy zburzy jedność pracowników

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów