Urlop dodatkowy - kto i kiedy może skorzystać

Osoba niepełnosprawna nie może korzystać z urlopu dodatkowego, jeśli nie przedłoży w firmie orzeczenia o niepełnosprawności. Natomiast jej pracodawca nie zwiększy do tego czasu wskaźników ani nie uzyska dofinansowania.

Publikacja: 16.03.2017 05:00

Urlop dodatkowy - kto i kiedy może skorzystać

Foto: 123RF

- Pracownik posiadał stopień umiarkowany do 31 stycznia 2017 r. Po posiedzeniu komisji ustalono, że od 1 lutego br. ma lekki stopień niepełnosprawności. Czy za 2017 r. należy mu się dodatkowy urlop wypoczynkowy proporcjonalnie przeliczony z 10 dni?

Nie. Pracownikowi należy się 10 dni dodatkowego urlopu. Jeżeli bowiem osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci urlopów, do których prawo nabyła przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych jak i bieżących). Nie ma tu podstaw do zastosowania zasady udzielania urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego, czyli w tym przypadku od 2018 r.

Zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 2046) osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Udziela się go na takich samych zasadach, jak zwykły urlop wypoczynkowy.

Jak wynika z art. 154 § 1 k.p., wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy i wynosi:

- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

- 26 dni – przy co najmniej 10-letnim stażu.

Zatem osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności rocznie może wypoczywać 30 lub 36 dni.

Urlop w wymiarze proporcjonalnym można stosować w przypadkach ściśle określonych w art. 1551 (ustanie stosunku pracy) oraz w art. 1552 k.p. (np. po trwającym co najmniej miesiąc urlopie bezpłatnym lub wychowawczym).

Wymiar urlopu dla osoby zatrudnionej na część etatu ustala się natomiast proporcjonalnie do jej wymiaru czasu pracy.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do jednego ze wskazanych stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności uznaje się dzień posiedzenia zespołu orzekającego (datę wydania orzeczenia).

Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych (np. nauczycielom) lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów (np. sędziom).

Udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikom niepełnosprawnym należy pamiętać, że jeden dzień urlopu odpowiada 7 lub 8 godzinom pracy (w zależności od stopnia niepełnosprawności, jaki posiada pracownik).

W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, np. związanych z nabywaniem prawa do kolejnych urlopów dodatkowych bądź związanych z wykorzystaniem urlopu, również zaległego, stosuje się przepisy k.p.

Ustalając prawo do urlopu dodatkowego, należy pamiętać o zasadach:

- pracownik nabywa prawo do urlopu, nawet jeśli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy (dotyczy to także świadczenia rehabilitacyjnego, urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego); znaczenie ma bowiem pozostawanie w stosunku pracy, a nie świadczenie pracy (wyjątki: urlop bezpłatny, zdrowotny, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności, odbywaniem służby wojskowej).

- pierwszy dodatkowy urlop osoba niepełnosprawna nabywa w całości, nawet gdy prawo do niego uzyska w grudniu danego roku (art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji). Prawo do kolejnego dodatkowego urlopu uzyskuje zaś z 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, jeśli pozostaje w zatrudnieniu.

- jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych jak i bieżących).

- prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu (wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2005 r., II PK 339/04). Ani przepisy ustawy o rehabilitacji (...), ani przepisy k.p. nie uzależniają prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby do niego uprawnionej. Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi z mocy prawa prawie do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może, w konkretnych okolicznościach, oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy.

- nabycie prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego jest niezależne od momentu przestawienia orzeczenia pracodawcy. Artykuł 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (....) jest przepisem lex specialis w stosunku do art. 20c tej ustawy. W praktyce oznacza to, że pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może skorzystać dopiero po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia.

- dodatkowy urlop wypoczynkowy przechodzi na rok następny. Urlopu dodatkowego niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z planem urlopów na dany rok należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca trzeciego kwartału następnego roku kalendarzowego.

- roszczenia ze stosunku pracy, w tym dotyczące udzielenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Trzyletni termin przedawnienia prawa do urlopu rozpoczyna się najwcześniej w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył to prawo.

- Od października 2015 r. zatrudniamy pracownika, który w styczniu 2017 r. otrzymał pierwsze orzeczenie o niepełnosprawności. Wynika z niego:

- niepełnosprawność istnieje od – nie da się ustalić,

- ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od - 01-12-2016 r.

Czy na takiego pracownika będzie przysługiwało dofinansowanie bez ustalania efektu zachęty?

Tak, w opisanej sytuacji na podstawie art. 26b ust. 6a ustawy o rehabilitacji pracodawca może się ubiegać w PFRON o dofinansowanie na tę osobę bez konieczności wykazywania efektu zachęty. Jej niepełnosprawność powstała bowiem w trakcie zatrudnienia u obecnego pracodawcy, który chce starać się o miesięczne dofinansowanie.

- Mamy problem z pracownikiem, który po zakończeniu czasu obowiązywania orzeczenia lekarza orzecznika ZUS dostarczył nam zaświadczenie z ZUS i pismo informacyjne o przedłużeniu prawa do renty do wieku emerytalnego. ZUS odmawia wydania innych dokumentów w tej sprawie. Czy możemy wliczyć tego pracownika do wskaźnika i czy można wystąpić o SOD?

Tak, można tę osobę uwzględnić we wskaźnikach osób niepełnosprawnych oraz – jeżeli jest niepełnosprawna w stopniu lekkim lub umiarkowanym i nie nabyła jeszcze prawa do emerytury – wnioskować o miesięczne dofinansowanie na nią.

Przepisy ubezpieczeń społecznych nie przewidują nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy przez osobę całkowicie zdolną do pracy. Zatem przedłużenie okresu pobierania renty na podstawie art. 17 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 637) jest rozwiązaniem szczególnym, które z mocy prawa skutkuje również przedłużeniem okresu ważności orzeczenia, o którym mowa w art. 5 ustawy o rehabilitacji zawodowej.

Oznacza to, że osoba, której na tej podstawie przedłużono okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, jest osobą niepełnosprawną w świetle art. 5 ustawy o rehabilitacji zawodowej. Wobec tego pracodawca może ją zaliczyć do wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, jak i otrzymywać dofinansowanie do jej wynagrodzenia. Pracownik może natomiast korzystać z uprawnień, o których mowa w art. 15 – 20 ustawy o rehabilitacji zawodowej oraz korzystać ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

- Pracownik posiadał stopień umiarkowany do 31 stycznia 2017 r. Po posiedzeniu komisji ustalono, że od 1 lutego br. ma lekki stopień niepełnosprawności. Czy za 2017 r. należy mu się dodatkowy urlop wypoczynkowy proporcjonalnie przeliczony z 10 dni?

Nie. Pracownikowi należy się 10 dni dodatkowego urlopu. Jeżeli bowiem osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci urlopów, do których prawo nabyła przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych jak i bieżących). Nie ma tu podstaw do zastosowania zasady udzielania urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego, czyli w tym przypadku od 2018 r.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona