Koronawirus: zalecenia WHO dla pracodawców w celu zwalczania rozprzestrzeniania się wirusa

W związku z rozprzestrzeniającą się epidemią chorób spowodowanych nowym koronawirusem COVID-19 Światowa Organizacja Zdrowia [WHO] wydała zestaw zaleceń dla pracodawców mających na celu ograniczenie możliwości rozprzestrzeniania się wirusa w zakładach pracy (dokument „Getting your workplace ready for COVID-19" z 27 lutego 2020 r. dostępny na https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/getting-workplace-ready-for-covid-19.pdf?sfvrsn=359a81e7_4). Chociaż ten dokument ma jedynie charakter zaleceń (nie ma mocy powszechnie obowiązującego prawa), warto się z nim zapoznać. Zawarte w nim wskazówki mogą bowiem stanowić wytyczne, co w obecnej sytuacji epidemiologicznej należy uznać za bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Te wytyczne powinny szczególnie zainteresować inspektorów i służby BHP działające u pracodawców, a także działy HR odpowiedzialne za tworzenie bezpiecznych i higienicznych warunków w zakładzie pracy. Co istotne, WHO zachęca do ich stosowania również podmioty w krajach, gdzie dotychczas nie potwierdzono występowania COVID-19.

Poniżej najważniejsze z wytycznych z ich krótkim omówieniem.

Czytaj też:

Koronawirus. Pracownik niech siedzi w domu

Pracodawcy zyskają nowe uprawnienia ws. kronawirusa

Koronawirus: co może pracodawca? Zdania są podzielone

Koronawirus w Europie: jak chronić pracowników w delegacji?

Bakterie i wirusy - co sanepid może nakazać sklepikarzowi

Żel i maska na wirusa w podatkowych kosztach firm

Przede wszystkim higiena

W pierwszej kolejności WHO zachęca do przestrzegania podstawowych zasad higieny. W tym celu należy przede wszystkim regularnie czyścić wszelkie powierzchnie środkami dezynfekującymi. Dotyczy to nie tylko biurek czy stołów, ale również powierzchni takich jak klawiatury, myszki komputerowe, telefony itp. Jeżeli firma zleca sprzątanie zakładu pracy zewnętrznemu podmiotowi, warto zweryfikować, jakimi środkami higienicznymi ona dysponuje i czy odpowiednio wywiązuje się ze swoich zobowiązań.

Kolejny istotny aspekt dbania o higienę to prawidłowe mycie rąk. W tym celu WHO zaleca instalację dozowników do dezynfekcji rąk oraz graficznych instrukcji, pokazujących, jak prawidłowo wykonać tę czynność. Jeśli pracodawca samodzielnie dba o wyposażenie sanitariatów, może we własnym zakresie zakupić mydło antybakteryjne i wlać je dozowników oraz dbać o stałe uzupełnianie tego płynu. Gdy podmiotem zobowiązanym do wyposażenia toalet i łazienek w środki higieniczne jest zewnętrzna firma (serwis sprzątający, zarządca budynku), warto zwrócić mu uwagę na konieczność zakupu ponadstandardowych środków higienicznych – od zapisów umowy z tym podmiotem zależy, czy taka procedura mieści się w standardowym wynagrodzeniu za te usługi, czy nasz dostawca ma prawo do żądania dodatkowych pieniędzy.

Grafikę obrazującą zasady prawidłowego mycia rąk można pobrać ze strony internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego (https://gis.gov.pl/aktualnosci/przydatne-materialy-o-koronawirusie/) albo WHO.

WHO zwraca również uwagę na prawidłową higienę oddechową. Zachęca się pracodawców do pokazania pracownikom grafik obrazujących prawidłową higienę oddechową oraz zapewnienia chusteczek higienicznych i maseczek dla osób, które zaczną wykazywać objawy choroby w miejscu pracy. Co istotne, zużyte środki ochronne należy wyrzucać do zamkniętych koszy na śmieci.

WHO zaleca również, aby pracownicy wykazujący nawet niewielkie objawy chorobowe (gorączka powyżej 37,3 stopni Celsjusza i kaszel o łagodnym natężeniu) pozostały w domu. Jeśli charakter obowiązków służbowych takich osób na to pozwala, można im polecić wykonywanie pracy z domu (takie rozwiązanie promuje również procedowany właśnie w polskim parlamencie projekt ustawy o szczególnych rozwiązania związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19). Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy przypadki COVID-19 zostaną już potwierdzone w danej społeczności.

Podróże służbowe

Podejmując decyzję o wysłaniu pracownika w podróż służbową należy przede wszystkim sprawdzić aktualny zasięg występowania nowego wirusa (np. na stronie WHO https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 albo GIS https://gis.gov.pl/kategoria/aktualnosci/). WHO nie sugeruje odwołania wszelkich podróży służbowych w miejsca objęte występowaniem COVID-19. Zaleca jednak rozważenie ewentualnych korzyści i ryzyk związanych z takim wyjazdem.

Dokument WHO zaleca również, aby w miarę możliwości ograniczyć podróże służbowe pracowników szczególnie narażonych na poważne zachorowania, tj. osób starszych lub cierpiących na choroby przewlekłe. Należy mieć tu jednak na uwadze, że takie środki ostrożności nie powinny prowadzić do dyskryminacji tych pracowników. Zgodnie z polskimi przepisami pracodawca nie ma również podstaw prawnych do pytania pracownika o to, czy choruje przewlekle (jeśli pracownik posiada ważne orzeczenie lekarza dopuszczające go do pracy na danym stanowisku zakłada się, że jest zdolny do pracy). Tym samym realizacja tego zalecenia może być w praktyce utrudniona. Jeśli jednak pracownik sam poinformuje przełożonego, że w związku ze swoim wiekiem lub stanem zdrowia wolałby unikać podróży służbowych do miejsc, gdzie występuje nowy wirus, pracodawca może wziąć pod uwagę te okoliczności i zdecydować o odwołaniu podróży lub wysłaniu w nią innego pracownika.

Również w temacie podróży służbowych WHO zwraca zwrócenie uwagi na odpowiednią higienę – przede wszystkim mycie rąk. W tym celu pracodawca może rozważyć wyposażenie podróżujących pracowników w małe butelki (do 100 ml) żeli antybakteryjnych.

Pracowników przebywających w podróży służbowej należy uprzedzić o konieczności dostosowania się do poleceń lokalnych władz, w szczególności w zakresie ograniczeń podróży czy zgromadzeń publicznych.

Pracownik wracający z podróży do miejsca występowania wirusa powinien przez 14 dni monitorować swój stan zdrowia. W razie wystąpienia objawów chorobowych powinien zostać w domu i zgłosić się do odpowiednich organów służby zdrowia informując o podróży i występujących symptomach.

Przygotowanie na wirus

WHO zaleca również przygotowanie planów awaryjnych na wypadek wystąpienia przypadków wirusa w zakładzie pracy lub na obszarze, na którym działa zakład pracy.

Jeśli w firmie pojawi osoba, która może być chora, należy jak najszybciej odizolować ją od pozostałych pracowników oraz ograniczyć liczbę osób, które mogą mieć z nią kontakt. O podejrzeniu wystąpienia choroby spowodowanej COVID-19 należy poinformować służbę zdrowia. Ewentualny plan awaryjny powinien więc wskazywać, gdzie będzie zlokalizowana prowizoryczna izolatka oraz kto jest odpowiedzialny za poinformowanie służby zdrowia o podejrzeniu wystąpienia zachorowania.

WHO zaleca także, aby zidentyfikować osoby, które znajdują się grupie ryzyka (które podróżowały służbowo, osoby starsze, chore przewlekle itp.) i udzielić im odpowiedniego wsparcia, unikając jednocześnie stygmatyzacji i wykluczenia takich pracowników.

WHO zachęca również do wdrażania rozwiązań pozwalających na telepracę lub pracę zdalną. Może to być szczególnie istotne dla zapewnienia ciągłości pracy, gdy zostaną wprowadzone ograniczenia w funkcjonowaniu publicznego transportu i przemieszczania się ludności.

Plan awaryjny powinien ponadto przewidywać, w jaki sposób zostanie zapewniona ciągłość działania pracodawcy w przypadku, gdy znaczna liczba pracowników, współpracowników lub dostawców nie będzie mogła wywiązać się ze swoich obowiązków z powodu zachorowania albo z uwagi na ograniczenia w podróżach lub transporcie. Jako możliwe rozwiązania można tu wskazać przekazanie kontrahentom informacji o zaistniałej sytuacji i możliwych opóźnieniach w realizacji kontraktów (np. z powołaniem się na siłę wyższą).

Należałoby również rozważyć, jak zorganizować pracownikom czas pracy w ramach obowiązujących ich systemów czasu pracy, tak aby jak najefektywniej wykorzystać czas osób, które stawią się w firmie.