Dodatek za pracę w porze nocnej może mieć różną wysokość

Przez pracę w porze nocnej należy rozumieć tę odbywającą się między godz. 21 a 7 (art. 151

7

§ 1 k.p.). W tych granicach porę nocną należy ustalić w regulaminie pracy bądź układzie zbiorowym. Jeżeli w zakładzie nie ma takich aktów, to wyznaczenie godzin nocnych leży w gestii zatrudniającego, ale pora nocna nie może trwać krócej niż 10 godzin.

Osobą pracującą w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego minimum 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną (art. 151

7

§ 2 k.p.).

Wyższa stawka za godzinę

Pracownikowi świadczącemu zadania służbowe w porze nocnej przysługuje – oprócz normalnej pensji – dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 151

8

§ 1 k.p.). Nie ma przeszkód, aby ten dodatek podnieść na podstawie np. uregulowań układu zbiorowego lub regulaminu pracy, regulaminu wynagradzania bądź umowy. Niedopuszczalna jest natomiast modyfikacja w tym zakresie na niekorzyść pracownika. Jeżeli zatem w umowie o pracę etatowiec zrezygnuje z wypłaty w przyszłości tego dodatku albo zgodzi się na jego wypłatę w wysokości niższej niż wynikająca z art. 151

8

§ 1 k.p., to taki zapis z mocy samego prawa będzie nieważny i zastąpi go treść powyższego przepisu k.p. (art. 18 § 1 i 2 k.p.).

Stała kwota bez ewidencji

W stosunku do etatowców wykonujących pracę w porze nocnej stale poza firmą ww. dodatek może (ale nie musi) być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej (art. 151

8

§ 2 k.p.). Tego ryczałtu nie można zatem wprowadzić w stosunku do tych podwładnych, którzy cały czas realizują swoje obowiązki w zakładzie pracy albo nawet poza nim, ale wyłącznie incydentalnie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 1 grudnia 1998 r. (I PKN 464/98): „Jeżeli pracodawca może spełniać świadczenie pieniężne w formie ryczałtu, to ryczałt ten powinien odpowiadać choćby w przybliżeniu świadczeniu, które przysługuje pracownikowi na ogólnych zasadach". W sytuacji zaś, w której ścisłe udowodnienie przez etatowca wysokości dopłaty do omawianego ryczałtu jest niemożliwe lub mocno utrudnione, sąd może zasądzić odpowiednią sumę według swojej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (art. 322 k.p.c.).

Co istotne, pracodawca wypłacający podwładnym powyższy ryczałt nie ma obowiązku ewidencjonować godzin ich pracy (art. 149 § 2 k.p.).

Nie mniej niż 20 procent

Aby obliczyć wysokość dodatku za pracę w porze nocnej, niezbędne jest ustalenie stawki godzinowej wynikającej z minimalnego uposażenia za pracę. Stawkę tę uzyskuje się z podzielenia miesięcznej minimalnej pensji (od 1 stycznia br. jest to zatem kwota 1850 zł) i liczby godzin wynikających z wymiaru czasu pracy etatowca w danym miesiącu.

Wymiar czasu pracy dla konkretnego miesiąca ustala się, mnożąc liczbę pełnych tygodni przypadających na ten miesiąc przez 40 godzin (a więc średniotygodniową normę czasu pracy obowiązującą podwładnych) i dodając do tego wyniku 8 godz. wynikających z dobowej normy czasu pracy obowiązującej pracowników. Każde święto przypadające w danym miesiącu zmniejsza jednak ten wymiar o 8 godzin. Wrócono do tej zasady po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r. (K 27/11).

Przykład

Wymiar czasu pracy w lutym br. wynosi 168 godzin, tj. 21 dni x 8 godzin. Dodatek za pracę w tym miesiącu w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej za każdą godzinę takiej pracy wynosi 2,20 zł brutto:

1850 zł brutto/m-c : 168 godz. = 11,01 zł brutto

11,01 zł x 20 proc.= 2,20 zł brutto.

Odrębnie praca nadliczbowa

Istotne jest także, że przedmiotowy dodatek jest niezależny od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Jeżeli więc ponadnormatywne godziny świadczenia zadań służbowych przypadną w porze nocnej, etatowcowi trzeba będzie wypłacić – oprócz normalnego uposażenia – dwa dodatki: za pracę w porze nocnej i ten wynoszący 100 proc. wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach (art. 151

1

§ 1 pkt 1 lit. a k.p.).

Przykład

W firmie nie obowiązuje ani regulamin pracy, ani układ zbiorowy pracy. Pracodawca wyznaczył porę nocną w godz. 20–6. Jeden z pracowników jest zatrudniony na cały etat, wykonuje zadania służbowe od poniedziałku do piątku przez 8 godzin, za co otrzymuje wynagrodzenie w minimalnej wysokości. Pracował 24 lutego w godz. 20–24.

I WARIANT.

Pracownik stale wykonuje pracę w firmie, a żaden dokument nie reguluje kwestii dodatku za pracę w porze nocnej.

W tym przypadku podwładnemu należy wypłacić, oprócz normalnego wynagrodzenia za pracę, dodatek za pracę w porze nocnej w wysokości 8,80 zł brutto. Wynika to z faktu, że:

- wymiar czasu pracy w lutym 2016 r. to 168 godz.

- 1850 zł brutto/m-c (minimalna płaca w 2016 r.) : 168 godz. = 11,01 zł brutto x 20 proc. = 2,20 zł brutto – to stawka brutto za 1 godz. pracy w porze nocnej w lutym,

- 2,20 zł brutto x 4 godz. pracy w porze nocnej = 8,80 zł brutto.

II WARIANT.

Pracownik stale wykonuje pracę w firmie. Zgodnie z umową o pracę dodatek za pracę w porze nocnej wynosi 30 proc. stawki godzinowej za każdą godzinę, a stawka godzinowa wynika z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Oprócz normalnego wynagrodzenia za pracę podwładnemu przysługuje dodatek za pracę w porze nocnej w wysokości 13,20 zł brutto:

- 1850 zł brutto/m-c : 168 godz. = 11,01 zł brutto x 30 proc. = 3,30 zł brutto – to obowiązująca w firmie stawka brutto za godzinę pracy w porze nocnej w lutym,