Groźba upadłości upoważnia pracodawcę do wypowiedzenia porozumienia zbiorowego

Jeśli pracodawca jest w fatalnej sytuacji finansowej, może wypowiedzieć porozumienia zbiorowe inne niż układ pracy.

Publikacja: 25.02.2016 02:00

Grzegorz ?Trejgel, radca prawny ?w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka ?i Wspólnicy sp.k.

Grzegorz ?Trejgel, radca prawny ?w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka ?i Wspólnicy sp.k.

Foto: materiały prasowe

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 listopada 2015 r. (III PK 26/15).

Powodowie – lekarze – odwołali się od wypowiedzeń warunków pracy i płacy wręczonych przez zatrudniający ich szpital. Sąd rejonowy oddalił ich powództwa.

W październiku 2007 r. szpital zawarł porozumienie w sprawie zakończenia sporu zbiorowego prowadzonego przez związek zawodowy. Zobowiązał się utrzymać wynagrodzenia lekarzy na poziomie określonym w tym akcie. Zastępował on także odpowiednie unormowania regulaminu pracy i wynagradzania, a w części zawierającej postanowienia korzystniejsze – przepisy prawa pracy. Ponadto szpital utrzymał jednozmianowy system czasu pracy dla lekarzy. Po zawarciu porozumienia powodowie przyjęli nowe umowy o pracę, w których jako podstawę prawną wpisano m.in. porozumienie o zakończeniu sporu.

W grudniu 2011 r. szpital wypowiedział porozumienie z 2007 r. za trzymiesięcznym okresem. Jako podstawę wskazał art. 365

1

kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kodeksu pracy, natomiast wypowiedzenie uzasadniał permanentnie pogarszającą się od 2007 r. sytuacją finansową. Następnie skierował do wszystkich zakładowych organizacji związkowych zawiadomienie o zamiarze przeprowadzenia zwolnień grupowych, informując o przyczynach wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy 212 lekarzom. Tę sytuację spowodował brak pieniędzy na pokrycie całości kosztów utrzymania szpitala oraz od lat narastające długi. Podczas spotkania pozwanego z przedstawicielami związków nie doszło do żadnych ustaleń. W konsekwencji pracodawca sam wprowadził „regulamin zwolnień grupowych". W lipcu 2012 r. doręczył powodom wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy „z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej szpitala, polegającej na braku środków finansowych na pokrycie całości kosztów utrzymania szpitala, w tym kosztów wynagrodzeń pracowniczych, narastającego zadłużenia, a także podjęcia niezbędnych zmian organizacyjnych". Wskazał, że zmiana polegać będzie na wykreśleniu z umowy o pracę postanowienia o porozumieniu z 2007 r., które wpływało na wysokość wynagrodzenia i system czasu pracy. Szpital zaproponował obniżkę wynagrodzeń zasadniczych oraz wprowadzenie zmianowego lub równoważnego systemu czasu pracy. Na podstawie tych ustaleń sąd uznał, że dopuszczalne było wypowiedzenie porozumienia zbiorowego kończącego spór zbiorowy, a w konsekwencji pracodawca mógł zmienić warunki płacy i pracy wynikające z porozumienia postrajkowego. Zła sytuacja finansowa podana jako przyczyna wypowiedzeń zmieniających była rzeczywista, co potwierdziła opinia biegłej z zakresu rachunkowości.

Lekarze odwołali się od tego wyroku. Sąd okręgowy potwierdził, że zbiorowe porozumienie z 2007 r. mogło zostać skutecznie rozwiązane w trybie pisemnego wypowiedzenia z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia (przez analogię z art. 241

7

k.p.). Zostało więc skutecznie rozwiązane. W związku z tym SO oddalił apelacje.

Od tego wyroku jeden z powodów złożył skargę kasacyjną. Zarzucił m.in. naruszenie prawa materialnego przez: obrazę art. 2417 k.p. w zw. z art. 9 § 1 k.p. przez zastosowanie art. 241

7

k.p. do porozumienia zbiorowego niebędącego układem zbiorowym pracy, a zawartego w trybie i na zasadach przewidzianych ustawą o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, i zastosowanie tego artykułu wprost, co skorygowało oświadczenie woli pozwanej.

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, uznając wyrok SO za prawidłowy.

Komentarz eksperta

Grzegorz Trejgel, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

W tym wyroku Sąd Najwyższy poruszył istotną kwestię możliwości jednostronnego wypowiedzenia porozumień zbiorowych stanowiących źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., które nie były układami zbiorowymi. Wskazał, że propozycje pozwanego uzdrowienia sytuacji finansowej w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych nie spotkały się z konstruktywnym odzewem związków zawodowych. Na podstawie art. 3 ust. 4 tej ustawy skłoniło to pracodawcę do wydania „regulaminu zwolnień grupowych", o czym uprzedził związki. Z jego postanowień wynikały zasady doboru pracowników do wypowiedzeń definitywnych oraz zmieniających warunki płacy lekarzom. Zaproponowano im „jednolite" obniżki pensji do stawek wynikających z zakładowego regulaminu wynagradzania, który zastąpił wcześniejszy system płac oparty na porozumieniu postrajkowym.

SN dopuścił usprawiedliwione obiektywnymi przyczynami wypowiedzenie porozumienia kończącego zakładowy spór zbiorowy. Takie wypowiedzenie jest możliwe na podstawie art. 365

1

§ 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. lub przez analogię do art. 241

7

k.p., który pozwala jednostronnie wypowiedzieć zakładowy układ zbiorowy. To powoduje, że legalne i usprawiedliwione są także indywidualne wypowiedzenia warunków pracy i płacy, które wynikały z rozwiązanego z upływem okresu wypowiedzenia zbiorowego porozumienia inkorporowanego do indywidualnych umów o pracę. SN wskazał, że skoro zgodne z prawem jest wypowiadanie nazwanych źródeł zakładowego prawa pracy, w tym układów zbiorowych pracy (art. 241

7

k.p.), to zasada wolności kontraktowania innych zbiorowych porozumień prawa pracy nie wyklucza ich wypowiadania na podstawie kodeksu cywilnego. Warunek – w sprawach nieuzgodnionych w zbiorowym porozumieniu strony przewidziały odpowiednie stosowanie przepisów tego kodeksu lub przez analogię z art. 2417 k.p. z przyczyn obiektywnie usprawiedliwionych, jeśli nie będzie konstruktywnego stanowiska związków zawodowych co do innych sposobów naprawy sytuacji finansowej, aby zapobiec upadłości pracodawcy i utrzymać dotychczasowy stan zatrudnienia. W takich przypadkach, aby uzdrowić sytuację finansową, pracodawca może się zwolnić od zawartych wcześniej zobowiązań.

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 listopada 2015 r. (III PK 26/15).

Powodowie – lekarze – odwołali się od wypowiedzeń warunków pracy i płacy wręczonych przez zatrudniający ich szpital. Sąd rejonowy oddalił ich powództwa.

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona