Czy pracownik należy do związku zawodowego - procedurę przedkonsultacyjną można pominąć wyjątkowo

Jeśli pracodawca nie ma pewności, że pracownik należy do związku zawodowego, powinien zapytać organizację o ochronę tej osoby. Inaczej ryzykuje, że dopuści się istotnych naruszeń.

Publikacja: 31.01.2019 05:50

Czy pracownik należy do związku zawodowego - procedurę przedkonsultacyjną można pominąć wyjątkowo

Foto: Adobe Stock

Czy pracodawca musi pytać o coś, o czym wie? Takie pytanie często pada na gruncie art. 30 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych (do 31 grudnia 2018 r. – art. 30 ust. 21). Przepis ten obliguje pracodawcę do zapytania zakładowej organizacji związkowej, czy pracownik jest przez nią broniony, jeżeli zamierza dokonać czynności wymagającej współdziałania z tą organizacją. Najczęściej dotyczy to zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, o którym powinna zostać poinformowana na piśmie reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa.

Czytaj też:

Związek, który nie policzy członków, straci prawo głosu

Brak informacji zwalnia z obowiązku konsultacji

Po roku konieczna jest ponowna konsultacja ze związkiem

Wiarygodne źródło

Pracodawcy, z różnych powodów (głównie terminowych), często idą drogą na skróty. Mając wiedzę (np. od samego pracownika albo z listy potrącanych składek związkowych), że pracownik jest broniony przez określoną organizację związkową, od razu podejmują procedurę konsultacyjną przewidzianą w art. 38 kodeksu pracy.

Czy zaniechanie zapytania związków może być w takiej sytuacji potraktowane jako naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę i skutkować samo przez się przywróceniem do pracy lub odszkodowaniem dla pracownika?

Nie. Wprawdzie pracodawca nie zadając pytania w trybie art. 30 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych nie dopełnia przewidzianego w nim obowiązku przedkonsultacyjnego. Owo niedopełnienie nie jest jednak traktowane jako naruszenie przepisów o wypowiedzeniu.

Potwierdza orzecznictwo

Kilkukrotnie wypowiadało się na ten temat orzecznictwo. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 23 listopada 2001 r. (III ZP 16/01) akcentował m.in., że „obowiązek zwrócenia się o informację jest subsydiarny (funkcjonalnie zależny) w stosunku do obowiązku przewidzianego w art. 38 k.p., bo skoro w określonej sytuacji pracodawca nie ma powinności zwracania się do zakładowej organizacji związkowej, gdyż pracownik (obiektywnie) nie jest reprezentowany przez taką organizację, to naruszenie powinności z art. 30 ust. 21 [obecnie art. 30 ust. 3 – przypis autora] ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (...) nie może być kwalifikowane jako naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Reprezentowanie pracownika przez zakładową organizację związkową jest elementem obiektywnym, zatem naruszenie art. 38 k.p. nastąpiłoby tylko wówczas, gdyby pracodawca nie dokonał zawiadomienia, mimo że pracownik był reprezentowany przez tę organizację".

Również w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów z 21 listopada 2012 r. (III PZP 6/12) SN wskazał, że „pracodawca może pominąć przedkonsultacyjną procedurę, gdy dysponuje wiedzą na temat objęcia lub nieobjęcia danego pracownika obroną związkową. Może też podjąć ryzyko pominięcia tej procedury i dokonać czynności z zakresu prawa pracy bez konsultacji, narażając się na wadliwość tej czynności (niezgodność z prawem), gdy okaże się, że pracownik był objęty obroną. SN podkreślił też, że art. 30 ust. 21 [obecnie art. 30 ust. 3 – przypis aut.] ustawy o związkach zawodowych „nie pozostawia wątpliwości co do tego, jaki podmiot winien przejawiać aktywność w ustaleniu korzystania przez pracownika z obrony związkowej. Jest nim pracodawca. W razie powzięcia wątpliwości, czy pracownik korzysta z ochrony związkowej, pracodawca powinien zwrócić się do działających u pracodawcy zakładowych (międzyzakładowych) organizacji związkowych o informację w trybie art. 30 ust. 21 ustawy o związkach zawodowych. Zatem pominięcie etapu wstępnego (zapytanie zakładowej organizacji związkowej) nie będzie traktowane jako naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Sytuacja będzie wyglądać całkiem odmiennie, gdy pracodawca nie zada pytania organizacji związkowej, nie skonsultuje zamiaru wypowiedzenia, a okaże się, że pracownik w dniu wypowiedzenia był przez daną organizację związkową broniony. Wtedy będziemy mieć do czynienia z naruszeniem przepisu art. 38 k.p. skutkującym oceną, że wypowiedzenie zostało dokonane z naruszeniem prawa".

Problemowy falstart

A jak ocenić sytuację, w której pracodawca „na wszelki wypadek" zawiadamia zakładową organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, a potem okaże się, że pracownik nie był przez nią broniony?

To może być kłopot. I to na własne życzenie. Naruszenie zasad ochrony danych osobowych pracownika, naruszenie jego dóbr osobistych, naruszenie negatywnej wolności związkowej pracownika i nie dająca się wykluczyć wynikająca stąd odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy.

Wniosek? W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do tego, czy pracownik jest broniony przez zakładową organizację związkową, jedynym sposobem ich usunięcia i to ponad wszelką wątpliwość jest złożenie zarządowi związkowemu zapytania w trybie art. 30 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych. ?

Czy pracodawca musi pytać o coś, o czym wie? Takie pytanie często pada na gruncie art. 30 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych (do 31 grudnia 2018 r. – art. 30 ust. 21). Przepis ten obliguje pracodawcę do zapytania zakładowej organizacji związkowej, czy pracownik jest przez nią broniony, jeżeli zamierza dokonać czynności wymagającej współdziałania z tą organizacją. Najczęściej dotyczy to zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, o którym powinna zostać poinformowana na piśmie reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe